Kabinet-Schoof (2024-heden)

© RVD/Valerie Kuypers

voorste rij v.l.n.r.: Keijzer, Hermans, Schoof, koning Willem-Alexander, Agema en Van Hijum. Middelste rij v.l.n.r.: Bruins, Van Weel, Veldkamp, Uitermark, en Heinen. Achterste rij v.l.n.r.: Klever, Wiersma, Madlener, Brekelmans, Beljaarts en Faber.

Dit kabinet van PVV¹, VVD², NSC³ en BBB⁴ trad op 2 juli 2024 aan. Formateur was staatsraad Richard van Zwol⁵ (CDA) en minister-president de partijloze oud-topambtenaar Dick Schoof⁶.

Eén van de belangrijkste beleidsvoornemens was een streng asielbeleid. Onder minister Marjolein Faber⁷ (PVV) kwam dit maar moeizaam op gang. In mei 2025 wilde PVV-leider Geert Wilders⁸ daarom aanvullende maatregelen in het akkoord. De andere coalitiepartijen wilden hiervoor niet het akkoord openbreken, maar gaven aan dat de minister er wel mee aan de slag kon. De PVV stapte daarop op 3 juni 2025 uit de coalitie.

Formatie

De formatie van het kabinet-Schoof van PVV, VVD, NSC en BBB duurde 223 dagen. Na de formatie van 2021-2022 de langste formatie. Opvallend was dat noch de verkenner, noch de informateurs, noch de formateur uit één van de vier beoogde coalitiepartijen kwam en dat voor het eerst sinds 1973 de formateur geen minister-president werd. De formatie vond in grote beslotenheid plaats.

Hoofdlijnenakkoord, regeringsverklaring en regeerakkord

Op 16 mei 2024 werd het hoofdlijnenakkoord 'Hoop, Lef en Trots' gepresenteerd. Op 3 juli 2024 legde premier Schoof de regeringsverklaring af.

Op 13 september 2024 presenteerde het kabinet zijn regeerprogramma, de uitwerking van het hoofdlijnenakkoord.

Wisseling staatssecretaris van Financiën

Op 1 november 2024 trad staatssecretaris Folkert Idsinga¹² (NSC) van Financiën af, vanwege ophef over openbaarmaking van zijn financiële belangen. Daarbij speelde de houding van de PVV een belangrijke rol. Hij werd op 15 november opgevolgd door Tweede Kamerlid Tjebbe van Oostenbruggen¹³.

Aftreden staatssecretaris Achahbar

Tijdens de ministerraaad op 15 november 2024 kondigde staatssecretaris Nora Achahbar¹⁴ (NSC) van Financiën aan haar ontslag te zullen indienen. Hierdoor ontstond in de onmiddellijk een crisissfeer, want reden zou zijn uitlatingen van collega's in het migratiedebat. Het gerucht ging dat het (ook) om racistische uitlatingen ging.

Achtergrond was de discussie in politiek en samenleving over jongeren met een migratie-achtergrond die onvoldoende geïntegreerd en antisemitisch zouden zijn. Aanleiding voor dat debat was tegen supporters van de Israëlische voetbalclub Maccabi Tel Aviv gericht geweld, rond een wedstrijd in Amsterdam tegen Ajax.

Op 15 november lag de vraag voor of andere NSC-bewindslieden de stap van Achahbar zouden volgen. Daarvoor voerden het kabinet en de fractievoorzitters van de vier regeringspartijen overleg op het Catshuis. Uitkomst in de late avond was dat NSC in het kabinet bleef. Premier Schoof ontkende stellig dat er racistische uitlatingen waren gedaan. Achabar noemde in haar ontslagbrief de 'polariserende omgangsvormen' als reden voor haar vertrek.

Op 12 december 2024 werd NSC-Tweede Kamerlid Sandra Palmen¹⁵ beëdigd als opvolger van Achahbar.

Opstappen PVV-bewindslieden

Nadat de PVV uit de coalitie was gestapt, verlieten alle PVV-bewindslieden op aanwijzen van partijleiders Wilders per direct het kabinet.

De vier regeringspartijen kunnen rekenen op een ruime meerderheid in de Tweede Kamer, maar hebben geen meerderheid in de Eerste Kamer

Tabel 1: zetelverdeling in parlement en kabinet, periode van 6 december 2023 tot 3 juni 2025

Tabel 2: zetelverdeling in parlement en kabinet, periode vanaf 3 juni 2025

• * 

  door twee afsplitsingen in 2025

Oekraïne

De coalitie was verdeeld over de te nemen maatregelen omtrent de oorlog in Oekraïne en de versterking van de Europese defensie na het aantreden van de Amerikaanse president Donald Trump. Op basis van het regeerprogramma waarin staat dat de steun "onverminderd" voortgezet wordt, zegde Schoof begin 2025 voor het volgende jaar 3,5 miljard euro toe, tot onvrede van PVV en BBB.

Coalitiepartijen NSC, PVV en BBB keerden zich in een motie ook tegen het voornemen van de Europese Commissie om als Europa gezamenlijk te lenen¹⁶ voor investeringen in de Europese defensieindustrie, waarmee het kabinet al akkoord was gegaan. Een korte crisis volgde, die werd opgelost met een compromis waardoor Schoof iets meer ruimte kreeg in Europa.

Asiel en migratie

In het hoofdlijnenakkoord werd afgesproken mogelijk gebruik te maken van asielnoodrecht, maar daar werd na bezwaren van afgezien. In oktober 2024 bereikte de vier regeringspartijen en het kabinet overeenstemming over indiening van een asielnoodmaatregelenwet. Tot die maatregelen behoren onder meer: het veilig verklaren van delen van Syrië (en gedwongen terugkeer daarnaar), het versoberen van de opvang, het afschaffing van de asielvergunning voor onbepaalde tijd en het schrappen van de mogelijkheid van nareis van meerderjarige kinderen en van de verplichting van gemeenten om statushouders te huisvesten. Verder zal de Spreidingswet worden ingetrokken. In maart 2025 diende minister Faber twee wetsvoorstellen in: de Asielnoodmaatregelenwet en een wet over herinvoering van het tweestatusstelsel.

In mei 2025 kwam PVV-leider Geert Wilders met een reeks aanvullende eisen. De andere coalitiepartijen wilden daarvoor niet het hoofdlijnenakkoord openbreken, maar gaven aan dat minister Faber met de maatregelen aan de slag kon. Toen zij echter geen handtekening onder de punten wilden zetten, stapte de PVV op 3 juni 2025 uit de coalitie en viel het kabinet.

Eenheid van kabinetsbeleid

Eind maart 2025 kwam minister Faber in opspraak nadat zij weigerden de voordrachten te ondertekenen voor lintjes van vijf vrijwilligers in de asielketen, omdat dit tegen haar beleid zou zijn. De minister-president en de minister van BZK tekenden na uitlekken alsnog de voordrachten. Hoewel zij tijdens het Vragenuur¹⁷ benadrukte dat er eenheid van kabinetsbeleid was, kwam ze niet terug op haar besluit. Staatssecretaris Coenradie reageerde op vragen van de pers dat ze geen eenheid van kabinetsbeleid zag op dit punt. In het vervolgdebat moest ook de minister-president verschijnen vanwege zijn verantwoordelijkheid voor eenheid van kabinetsbeleid. Een motie van wantrouwen tegen Faber werd gesteund door vrijwel de gehele oppositie, maar verworpen dankzij de coalitie. Moties van wantrouwen tegen de minister-president en het kabinet als geheel werden met grote meerderheid verworpen.

Voorjaarsnota 2025

Veel financiële beslissingen van het regeerakkoord werden uitgesteld tot de voorjaarsnota van 2025. Media speculeerden al maanden over een kabinetsval. De zelfbepaalde deadline van vrijdag 11 april werd niet gehaald, waarna de spanning opliep. BBB, NSC en PVV wilden de staasschuld laten oplopen. De VVD, die ook de minister van Financiën leverde, wilde hier niet aan. De week erna moest er een akkoord worden gepresenteerd. Uiteindelijk werd er na een 25-uur durend 'marathonoverleg' door de fracties (met beperkte tot geen inspraak van kabinetsleden) overeenstemming bereikt.

Onder verantwoordelijkheid van het kabinet-Schoof werd één troonrede uitgesproken.

Meer over

• 1. 

  De Partij voor de Vrijheid (PVV) is een populistische partij, met zowel conservatieve, 'rechtse' als 'linkse' standpunten. De PVV is op 22 februari 2006 geregistreerd bij de Kiesraad door Geert Wilders, na zijn vertrek bij de VVD. Hij is sindsdien ook de politiek leider.
   
• 2. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yeşilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 3. 

  Nieuw Sociaal Contract werd op 19 augustus 2023 opgericht door Pieter Omtzigt. Omtzigt was oorspronkelijk Kamerlid voor het CDA, maar splitste zich in juni 2021 af van de partij en ging in september dat jaar verder als eenmansfractie.
   
• 4. 

  De BoerBurgerBeweging (BBB) is een politieke partij die zich expliciet focust op mensen buiten de Randstad. De partij werd op 1 november 2019 opgericht. Politiek leider is Caroline van der Plas .
   
• 5. 

  Richard van Zwol (1965) is sinds 1 oktober 2017 staatsraad bij de afdeling advisering. Hij was 2013-2017 secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In 2007-2011 bekleedde hij die functie op het ministerie van Algemene Zaken en in 2011-2013 op het ministerie van Financiën. Daarvoor was hij ambtenaar op de ministeries van financiën, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Algemene Zaken. Hij was onder meer sociaal-economisch en financieel raadadviseur en raadadviseur staatsrechtelijke-constitutionele zaken. Hij was (in)formateur van het kabinet-Schoof.
   
• 6. 

  Dick Schoof (1957) is sinds 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Hij is partijloos. De heer Schoof was van 1 maart 2020 tot 29 juni 2024 secretaris-generaal van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Eerder werkte hij onder meer als ambtenaar op het ministerie van Onderwijs en was directeur Politie, hoofddirecteur van de IND, directeur-generaal Openbare Orde en Veiligheid en Politie, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en directeur-generaal van de AIVD.
   
• 7. 

  Marjolein Faber (1960) was van 2 juli 2024 tot en met 3 juni 2025 minister van Asiel en Migratie in het kabinet-Schoof. Van 6 december 2023 tot 2 juli 2024 was zij Tweede Kamerlid voor de PVV. Daarvoor was zij van 7 juni 2011 tot 6 december 2023 Eerste Kamerlid voor de PVV en vanaf juni 2014 fractievoorzitter. Zij was tevens lid (en PVV-fractievoorzitter) van Provinciale Staten van Gelderland. Zij was eerder laborante en werkzaam als IT-specialist. Als Tweede Kamerlid hield mevrouw Faber zich bezig met strafrecht en beleid mensenhandel.
   
• 8. 

  Geert Wilders (1963) is sinds november 2006 politiek leider van de PVV. Hij is sinds 25 augustus 1998 (met een korte onderbreking in 2002) Tweede Kamerlid. Aanvankelijk was hij dat voor de VVD, maar op 2 september 2004 werd hij een onafhankelijk Kamerlid. In 2023 was hij voor de zesde keer lijsttrekker. De heer Wilders was medewerker van de afdeling Verdragen bij de Ziekenfondsraad, wetstechnisch medewerker van de Sociale Verzekeringsraad en beleidsmedewerker en speechschrijver van de VVD-Tweede Kamerfractie. In 2010 zat hij enige tijd in de gemeenteraad van Den Haag.
   
• 9. 

  Bij het aantreden van een nieuw kabinet worden de nieuwe ministers en alle staatssecretarissen beëdigd. Zittende ministers gaan over in het nieuwe kabinet. Feitelijk wordt besloten het door hen gevraagde ontslag niet te verlenen (of zij komen terug op hun verzoek hun portefeuilles ter beschikking te stellen). Wel kunnen bewindslieden in het nieuwe kabinet een andere functie krijgen, maar dit wordt bij koninklijk besluit geregeld.
   
• 10. 

  Als een kabinet of minister ontslag heeft gevraagd aan de koning(in), maar dit ontslag nog niet is verleend, noemen we dat demissionair. Het is na 1922 gebruikelijk dat een kabinet op de dag van de verkiezingen zijn ontslag aanbiedt, tenzij het dat eerder al had gedaan vanwege een kabinetscrisis.
   
• 11. 

  De zittingsperiode van een kabinet valt samen met de zittingsduur van de Tweede Kamer, namelijk vier jaar. Het is echter niet vanzelfsprekend dat alle kabinetten de rit tot het einde uitzitten. Bij een tussentijdse crisis wordt de Tweede Kamer ontbonden en komen er nieuwe verkiezingen. Op basis van de nieuwgekozen Tweede Kamer wordt een nieuw kabinet gevormd.
   
• 12. 

  Folkert Idsinga (1971) is sinds 27 november 2024 lid van de Tweede Kamerfractie van NSC. Eerder was hij dat van 6 december 2023 tot 2 juli 2024. Hij was van 2 juli tot 1 november 2024 staatssecretaris van Financiën (belastingen). Van 31 maart 2021 tot 5 september 2023 was hij Tweede Kamerlid voor de VVD. De heer Idsinga is fiscaal econoom en was partner bij kantoor Baker McKenzie in Amsterdam, gespecialiseerd in belastingrecht. Van 2015 tot en met 2018 was hij voorzitter van de Raad van Bestuur van dat kantoor. De heer Idsinga is woordvoerder financiën en economische zaken van de NSC-fractie.
   
• 13. 

  Tjebbe van Oostenbruggen (1979) is sinds 15 november 2024 staatssecretaris voor Fiscaliteit, Belastingdienst en Douane in het kabinet-Schoof. Van 6 december 2023 tot 15 november 2024 was hij Tweede Kamerlid voor NSC. De heer Van Oostenburggen was ondernemer in de arbeidsmarkt en bekleedde diverse managementfuncties in het bedrijfsleven. Als Kamerlid hield hij zich bezig met financiën, werkgelegenheid en arbeidsmigratie.
   
• 14. 

  Nora Achahbar (1982) was van 2 juli tot en met 15 november 2024 staatssecretaris van Financiën (toeslagen en douane). Zij was in 2023 Tweede Kamerkandidaat van Nieuw Sociaal Contract. Mevrouw Achahbar was eerder rechter-plaatsvervanger, advocaat en officier van justitie in Den Haag.
   
• 15. 

  Sandra Palmen (1972) is sinds 12 december 2024 staatssecretaris van Financiën (herstel en toeslagen) in het kabinet-Schoof. Van 6 december 2023 tot 12 december 2024 was zij Tweede Kamerlid voor NSC. Mevrouw Palmen was strategisch adviseur bij de Rijksoverheid en raadsheer-plaatsvervanger bij de Centrale Raad van Beroep. Zij werd bekend als auteur van het advies 'memo-Palmen' in de toeslagenaffaire, waarin zij onrecht al vroeg signaleerde. Zij was als Kamerlid woordvoerder binnenlandse zaken, versterking democratie, participatie en openbaar bestuur, alsmede rechtsbescherming. Mevrouw Palmen was in 2024 voorzitter van de vaste commissie voor Digitale Zaken.
   
• 16. 

  Eurobonds zijn voorgestelde obligaties (dat wil zeggen leningen) die voor de gezamenlijke rekening van de 20 lidstaten van de eurozone - alle landen die de euro als valuta gebruiken - worden gebracht. De groep lidstaten brengt dan schuldpapieren uit, waarmee ze geld leent tegen een vooraf afgesproken rente. De opbrengsten kunnen belanden in een algemeen fonds, of voor een speciaal doeleinde worden gebruikt. De discussie rond eurobonds wordt sinds de introductie van de term al fel gevoerd, omdat vooral de relatief welvarende eurolanden zich er niet in kunnen vinden.
   
• 17. 

  Als uitvloeisel van het recht op inlichtingen, waarover alle individuele Kamerleden beschikken, kennen Tweede en Eerste Kamer het vragenrecht. Met dit recht kunnen alle leden, behalve tijdens de debatten en de schriftelijke behandeling van (wets)voorstellen, vragen stellen aan de regering. Hiervoor hebben ze, in tegenstelling tot bij het recht van interpellatie, geen verlof van de Kamer nodig.
   
• 18. 

  In de integrale tekst van de troonrede 2024 is door de redactie structuur aangebracht, zodat u snel tussen de onderdelen kunt navigeren.