Opleidingsniveau Tweede Kamerleden

De Tweede Kamer¹ telt veel hoogopgeleide leden. Tegenwoordig heeft ruim 80 procent een academische of HBO-opleiding gevolgd. Nog slechts een enkel lid heeft alleen voortgezet onderwijs of beroepsonderwijs gevolgd.

Dit sluit enerzijds aan bij de algemene stijging van het onderwijsniveau in de samenleving, maar laat anderzijds zien dat bij de rekrutering van kandidaten kennis een belangrijke factor is. De maatschappij is complexer geworden en vaardigheden als het snel kunnen opnemen en beoordelen van veel infomatie zijn bijna onmisbaar.

In de periode tot omstreeks 1980 was het beeld nog anders, al was ook toen al het merendeel van de leden hoog opgeleid. Kamerleden met een vakbondsachtergrond hadden wel vaak een deel van hun opleiding in de vakbeweging gevolgd, bijvoorbeeld over sociale zekerheid of inkomenspolitiek.

Bestuurders van middenstandsorganisaties hadden vaak alleen een specifieke beroepsopleiding gevolgd. Voorbeelden daarvan waren Jan Schaefer² (PvdA) en Broos van Erp³ (VVD), die beiden als banketbakker waren opgeleid. Onder de vrouwelijke leden waren er altijd enkelen met een opleiding voor secretaresse (Annemarie Jorritsma⁴, Sari van Heemskerck⁵) of voor maatschappelijk werkster (Dien Cornelissen⁶, Sipie Langedijk⁷). Kamerleden met een agrarische achtergrond hadden vaak maximaal middelbaar beroepsonderwijs gevolgd.

Voor sommige partijen gold traditioneel al dat er minder academici actief waren. Dat was bijvoorbeeld zo bij de CPN⁸ en de Boerenpartij⁹. De CPN had Kamerleden die een achtergrond hadden als onder meer bouwvakker, elektrotechnicus en landarbeider. Wel gold voor hen, en vele andere lageropgeleiden, dat zij vaak kadercursussen hadden gevolgd. Onder de SP-Tweede Kamerleden zijn ook veel hogeropgeleiden, maar dat gold bijvoorbeeld niet voor Jan Marijnissen¹⁰ en Remi Poppe¹¹.

In onderstaande tabel is in percentages het opleidingniveau van Tweede Kamerleden weergegeven. Neem contact op met de redactie van PDC voor een uitgebreider overzicht.

Meer over

• 1. 

  De Tweede Kamer is deel van de volksvertegen­woor­di­ging. Zij speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten, controleert de regering en beslist over de vraag of een kabinet (of bewindspersoon) genoeg vertrouwen heeft.
   
• 2. 

  Markante, onconventionele en populaire PvdA-politicus. Was aanvankelijk banketbakker en werd na een korte periode als Tweede Kamerlid staatssecretaris van Volkshuisvesting in het kabinet-Den Uyl. Gaf een grote impuls aan de stadsvernieuwing. Werd daarna wethouder van volkshuisvesting in Amsterdam. Keerde in 1986 echter terug als Tweede Kamerlid. Hield zich toen vooral bezig met het midden- en kleinbedrijf. Moest wegens ziekte de politiek verlaten. Verscheen in de Kamer meestal in spijkerpak, zonder stropdas. Voorstander van duidelijk taalgebruik in de politiek en dominant bestuurder. Zijn bekendste uitspraak is: 'In ge-ouwehoer kun je niet wonen'.
   
• 3. 

  Actief, toegewijd en blijmoedig Brabants VVD-Tweede Kamerlid dat vooral opkwam voor de belangen van het midden- en kleinbedrijf. Was zelf oorspronkelijk winkelier (banketbakker) in Best. Kenner van de ondernemerswereld en actief in diverse organisaties in die sector. Maakte zich onder meer sterk voor het gebruik van ICT, voor vermindering van de administratieve lasten voor ondernemers en voor het tegengaan van oneerlijke concurrentie. Voorzitter van de vaste commissie voor midden- en kleinbedrijf en daarna vicevoorzitter van de commissie voor Economische Zaken. Sprak in de Kamer ook over ruimtelijke ordening en was lid van het Kamerpresidium. Volksvertegenwoordiger in hart en nieren.
   
• 4. 

  Annemarie Jorritsma (1950) was van 9 juni 2015 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor de VVD en sinds 24 november 2015 fractievoorzitter. In 1982 begon haar Haagse politieke loopbaan als Tweede Kamerlid, nadat zij eerder raadslid in Bolsward was. In het kabinet-Kok I was mevrouw Jorritsma minister van Verkeer en Waterstaat en in het kabinet-Kok II minister van Economische Zaken en vicepremier. Nadat zij in 2002 de verkiezing tot Kamervoorzitter had verloren, verliet zij de Tweede Kamer. Na waarnemend burgemeester van Delfzijl te zijn geweest, was mevrouw Jorritsma in 2003-2015 burgemeester van Almere. Tevens was zij zeven jaar voorzitter van de VNG.
   
• 5. 

  Liberale media- en buitenland-woordvoerster van Zeeuwse afkomst. Hield zich later ook bezig met defensie-aangelegenheden. Opgeleid als secretaresse. Was afkomstig uit de kring van de Vrouwenorganisatie in de VVD. Begon haar politieke loopbaan als gemeenteraadslid in Ouderkerk aan den IJssel. Warm pleitbezorgster van grotere mogelijkheden voor commerciële omroepen en enige tijd bestuurslid van Veronica. Had grote culturele belangstelling en was in de Tweede Kamer voorzitter van de concertcommissie.
   
• 6. 

  Brabantse KVP-en CDA-politica. Kwam uit een traditioneel katholiek gezin met twaalf kinderen. Vóór zij in de Tweede Kamer kwam twee jaar Eerste Kamerlid. Typische vertegenwoordigster van het katholieke maatschappelijk werk en actief in talrijke organisaties. Zette zich al als maatschappelijk werkster in voor verbetering van de positie van verstandelijk gehandicapten en van ouders van gehandicapte kinderen. Deskundig op het gebied van het welzijnswerk, volksgezondheid, oorlogsslachtoffers en kinderbescherming. Was enige jaren eerste ondervoorzitter van de Tweede Kamer en trad in die functie steeds op soepele wijze op als waarnemend voorzitter.
   
• 7. 

  Sociaal bewogen politica van hervormden huize. Maatschappelijk werkster en Statenlid in Overijssel, ombudsmedewerkster van de PvdA-Tweede Kamerfractie. Was vier jaar voorzitter van de vaste commissie voor de verzoekschriften en daarnaast woordvoerster op het gebied van onder meer land- en tuinbouw, recreatie, bijstandszaken en welzijn. Verdedigde als Kamerlid samen met Wim Meijer met succes een initiatiefwetsvoorstel over democratisering van bejaardenoorden. Staatssecretaris van Volkshuisvesting in het tweede kabinet-Van Agt en daarna voorzitter van de Waddenadviesraad, burgemeester van het Groningse Leek en vicevoorzitter van de PvdA.
   
• 8. 

  De Communistische Partij van Nederland (CPN) was een communistische partij die na de Tweede Wereldoorlog veertig jaar lang (tot 1986) met een Eerste Kamerfractie en Tweede Kamerfractie vertegenwoordigd was in de Staten-Generaal. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in de periode 1946-1986 schommelde het zetelaantal van de CPN tussen de 2 en 10. De partij maakte altijd deel uit van de oppositie. Hoewel de CPN geen eigen jongerenorganisatie kende, was het Algemeen Nederlands Jeugdverbond (ANJV) politiek gezien nauw verbonden aan de CPN.
   
• 9. 

  De Boerenpartij was een conservatief-liberale belangen- en protestpartij. De partij werd opgericht in 1958 als voortzetting van de 'Vrije Boeren', een organisatie die zich tegen overheidsregulering van de landbouw via publiekrechtelijke organisaties verzette. In 1981 werd de partij hernoemd tot Rechtse Volkspartij (RVP), die na 1982 echter in de vergetelheid raakte.
   
• 10. 

  Politiek voorman en lange tijd 'het gezicht' van de Socialistische Partij. Voor die partij vanaf 1994 zestien jaar Tweede Kamerlid, waarvan veertien jaar fractievoorzitter. Werd eerder, in 1975, lid van de gemeenteraad van Oss en bleef dat tot 1993 en was in 1987-1989 lid van Provinciale Staten van Noord-Brabant. Fabrieksarbeider - hij was worstmaker bij 'Unox' en constructie-bankwerker/lasser - die altijd duidelijke taal sprak. Goed debater, die een belangrijke factor was bij de groei van zijn partij in de periode tot 2006. Moest in 2008 vanwege gezondheidsproblemen voortijdig zijn leiderschap neerleggen. Hij bleef tot 2015 wel partijvoorzitter; een functie die hij sinds 1988 had.
   
• 11. 

  Twee perioden een activistisch SP-Tweede Kamerlid. Was in 1994 met Jan Marijnissen de eerste vertegenwoordiger van zijn partij in het parlement (tot 2002) en keerde na de verkiezingen van 2006 terug voor nog een periode van vier jaar. Had diverse baantjes gehad, onder meer in de haven en in de scheepvaart en was in het Rijnmondgebied betrokken bij milieuacties. Ook in de Kamer actief op milieugebied, maar tevens woordvoerder defensie, binnenlandse zaken, volkshuisvesting en ruimtelijke ordening. Sprak altijd in ronde bewoordingen, met een kenmerkend Rotterdams accent.
   
• 12. 

  Wat is er te zeggen over Tweede Kamerleden in het verleden, bijvoorbeeld over het jongste Tweede Kamerlid, het oudste Tweede Kamerlid, opleidingsniveau of de eerste vrouw in de Tweede Kamer?