De VVD en het buitenlands beleid

De VVD¹ is van oudsher sterk Atlantisch (of anders gesteld op de Verenigde Staten) georiënteerd. Ten tijde van de Koude Oorlog was de partij de krachtigste verdediger van het Noord-Atlantisch bondgenootschap en van een sterke defensie. De VVD is voorstander van verdediging van de internationale rechtsorde en steunde steeds inzet van Nederlandse militairen in VN- of NAVO-verband.

Zowel in de Tweede Kamer als in diverse kabinetten speelden VVD'ers een belangrijke rol op defensiegebied. Van alle ministersposten die de VVD in bekleedde, was die van van Defensie het vaakst in haar handen. Minister waren onder anderen Den Toom², De Koster³, Van Eekelen⁴, Voorhoeve⁵, De Grave, Kamp⁶ en Hennis-Plasschaert⁷. Diverse (oud-)officieren, zoals Couzy⁸, Ploeg⁹, Blaauw¹⁰ en Van den Doel¹¹, traden op als defensiewoordvoerder.

In de discussies over kernbewapening schaarde de VVD zich altijd achter het NAVO-standpunt, waarin afschrikking en onderhandeling op basis van militaire sterkte centraal stonden. Niet alleen de NAVO en de Verenigde Staten vonden bij de VVD altijd steun, de partij is ook altijd één van de loyaalste verdedigers van de belangen van Israël geweest.

Ten aanzien van de ontwikkelingssamenwerking was altijd sprake een kritische opstelling, met name wat de ontvangende landen betreft. Wel steunde de VVD het op peil houden van de Nederlandse bijdrage aan ontwikkelingshulp. De internationale ontwikkelingsnorm, die het budget voor ontwikkelingshulp per land vaststelt, staat op 0,7% van het BNI. De VVD wil tegenwoordig minder geld aan ontwikkelingshulp besteden, maar pleit nog steeds voor echte noodhulp en opvang van vluchtelingen.

Meer over

• 1. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yeşilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 2. 

  Luchtmachtofficier, die staatssecretaris van Defensie in kabinet-Marijnen en minister in kabinet-De Jong was. Uitgesproken voorstander van verticale organisatiestructuur op het departement. Schoof in 1968 de aanschaf van nucleaire onderzeeërs op de lange baan. Besloot tot aanschaf Leopardtanks en tot afschaffing van vliegdekschip Karel Doorman. Kreeg te maken met wens tot vermaatschappelijking van de krijgsmacht en stond aanvankelijk nogal star tegenover ludieke acties. Voerde later wel hervormingen door. Nadat hij een veroordeling tot twee jaar van een soldaat die zijn haar niet wilde laten knippen, had verdedigd, schafte hij later de groetplicht buiten kazerne af en liet hij haarlengte vrij. Richtte het Instituut voor Vredesvraagstukken op.
   
• 3. 

  Rijke meelfabrikant met vele maatschappelijke en politieke activiteiten. Dominante voorzitter van het Verbond van Werkgevers. Staatssecretaris voor Europese zaken in het kabinet-De Jong met veel gezag bij de minister-president. Kreeg als minister van Defensie in het kabinet-Biesheuvel te maken met acties van de vakbond van dienstplichtigen en van dienstweigeraars. Ging te omzichtig om met een sluimerend generaalsconflict, waardoor dit bleef voortwoekeren. Maakte wel resoluut een einde aan de plannen voor kernonderzeeboten, omdat conventionele schepen de zelfde prestaties leverden voor een lagere prijs. Na zijn ministerschap woordvoerder buitenlandse zaken in de VVD-fracties in Tweede en Eerste Kamer.
   
• 4. 

  VVD-politicus met grote internationale belangstelling. Begon zijn loopbaan als diplomaat en werd daarna topambtenaar op Buitenlandse Zaken. Kort na zijn verkiezing tot Tweede Kamerlid al staatssecretaris van Defensie in het kabinet-Van Agt I. In het kabinet-Lubbers I staatssecretaris van Europese Zaken. Trad in 1988 af als minister van Defensie in het kabinet-Lubbers II vanwege zijn eerdere verantwoordelijkheid in de paspoortaffaire. Werd vervolgens secretaris-generaal van de West-Europese Unie en Eerste Kamerlid. Hoffelijke diplomaat, die vurig verdediger was van zowel de Atlantische als de Europese samenwerking.
   
• 5. 

  Hoogleraar en wetenschapper, die in 1986 Ed Nijpels opvolgde als fractieleider van de VVD. Was directeur van de Telders-stichting, het wetenschappelijk bureau van de VVD, en daarna hoogleraar internationale betrekkingen. Werd in 1982 Tweede Kamerlid en was aanvankelijk buitenland-woordvoerder. Lijsttrekker in 1989. Op hem bleef het stempel staan van een in de politiek verdwaalde professor. Deelde de politieke leiding van de VVD met vicepremier De Korte, wat onduidelijk was. Trad af op Koninginnedag 1990 en werd opgevolgd door Frits Bolkestein. Stapte over naar de wetenschap, als directeur van Instituut Clingendael. Keerde in 1994 terug als minister van Defensie en kreeg daar te maken met het Srebenica-drama. Na zijn ministerschap Tweede Kamerlid, hoogleraar en lid van de Raad van State. Stapte in 2010 over van de VVD naar D66.
   
• 6. 

  Henk Kamp (1952) was van 24 september 2021 t/m tot 10 januari 2022 minister van Defensie in het (demissionaire) kabinet-Rutte III. Eerder was hij in het kabinet-Balkenende I minister van Volkshuisvesting en nam later in dat kabinet ook Defensie op zich; een ministerschap dat hij ook bekleedde in Balkenende II. Had toen intensieve bemoeienis met de missies in Irak en Uruzgan. Na twee jaar Kamerlid en een functie op de Antillen keerde hij in 2010 terug als minister van Sociale Zaken in het kabinet-Rutte I. Wegbereider van het kabinet-Rutte II en daarin minister van Economische Zaken. De heer Kamp begon zijn loopbaan als fiscaal rechercheur en wethouder van Borculo en werd in 1994 Tweede Kamerlid voor de VVD. Sinds 1 januari 2018 was hij voorzitter van branchevereniging ActiZ (zorg).
   
• 7. 

  Jeanine Hennis-Plasschaert (1973) is sinds 2024 speciaal VN-gezant in Libanon. Eerder leidde zij de VN-missie in Irak. Mevrouw Hennis was van 23 maart 2017 tot 13 september 2018 Tweede Kamerlid voor de VVD. Eerder was zij dat van 17 juni 2010 tot 5 november 2012. In 2004-2010 was zij lid van het Europees Parlement en van 5 november 2012 tot en met 3 oktober 2017 minister van Defensie in het kabinet-Rutte II. Zij werkte eerder bij de Europese Commissie in Brussel en Riga en was politiek assistent van wethouder Van der Horst van Amsterdam. Als Europarlementariër hield mevrouw Hennis zich onder meer bezig met transport, justitie en burgerlijke vrijheden, als Tweede Kamerlid met rijksbegroting en Europees en internationaal monetair beleid.
   
• 8. 

  Luitenant-generaal, commandant Eerste Legerkorps. Werd in 1959 door VVD-afdeling Apeldoorn gekandideerd voor de Tweede Kamer en door de algemene vergadering op de lijst gezet, omdat hij een hogere militaire rang had dan de luitenant-kolonel die het hoofdbestuur had voorgedragen. Deskundig Kamerlid, dat in de jaren zestig krachtig pleitte voor opvoering defensie-inspanning waarbij hij de belangen Landmacht niet uit het oog verloor. Gaf minister De Jong in 1963 het voordeel van de twijfel bij diens reorganisatie van de defensie en legde zich daar tenslotte bij neer. Zoon van een hoofdonderwijzer met nationaal-socialistische sympathieën.
   
• 9. 

  Defensie-woordvoerder van de VVD-Tweede Kamerfractie, die staatssecretaris van onder meer dierenwelzijn en visserij werd in het eerste kabinet-Lubbers. Vocht als officier mee in de Korea-oorlog. Nadien onder meer docent aan de Hogere Krijgsschool en luitenant-kolonel. Vurig verdediger van de NAVO en voorstander van een krachtige defensie die weinig op had met vredesactivisten. Mocht noch in 1977, noch in 1982 staatssecretaris van Defensie worden, maar werd in dat laatste jaar tot veler verrassing wel staatssecretaris van Landbouw. Keerde vervolgens nog drie jaar terug in de Tweede Kamer.
   
• 10. 

  Voormalige marineofficier die lange tijd defensiewoordvoerder was van de VVD-fractie in de Tweede Kamer. Werd na zestien jaar actieve dienst docent bij de onderzeebootbestrijding van de Marine en was tevens buitenland-secretaris van de VVD. In de Tweede Kamer hield hij zich behalve met defensie ook bezig met buitenlandse zaken en verkeer (infrastructuur). Actief in internationale parlementen, zoals de NAVO-assemblée, en hoofdbestuurslid van de vereniging 'Onze Vloot'. Hoffelijk in de omgang en altijd correct gekleed. Voerde in de Tweede Kamer met krachtig stemgeluid het woord. Was in 2006 Kamerkandidaat voor Eén NL.
   
• 11. 

  Landmachtofficier en defensie-woordvoerder van de VVD-Tweede Kamerfractie tijdens de paarse kabinetten. Toonde zich daarbij een waardig opvolger van VVD-defensiespecialisten als Couzy, Koudijs en Ploeg. Werkte voor hij in de Kamer kwam als veiligheids- en defensiedeskundige bij Insitituut Clingendael in Den Haag. Als lid van de enquêtecommissie Bijlmerramp nam hij afstand van een al te populistisch optreden van de overige commissieleden. Hield zich in de Kamer ook bezig met economische zaken en rampenbestrijding. In kleding en voorkomen altijd uiterst correct. Initiatiefnemer van de jaarlijkse Nationale Veteranendag en van het Draaginsigne voor Veteranen.
   
• 12. 

  PDC, januari 2023