Belangrijke liberale wetgeving

PDC, januari 2023

In zijn 75-jarig bestaan heeft de VVD¹, in samenwerking met andere partijen, belangrijke veranderingen doorgevoerd die een grote invloed hadden op de Nederlandse samenleving. Hieronder volgt een overzicht van een aantal van deze 'successen'.

Nieuwe Politiewet (2012)

Meer recentelijk bracht minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten² in het kabinet-Rutte I³ de nieuwe Politiewet tot stand. Deze wet zorgde ervoor dat de 25 regiokorpsen één landelijk korps werden. Aan het hoofd van de organisatie staat één korpschef.

Zorgverzekeringswet (2005)

Onder kabinet-Balkenende II⁴, waarin de VVD een regering vormde met D66 en het CDA, werd de Zorgverzekeringswet aangenomen. In deze wet werd bepaald dat iedereen vanaf 1 januari 2006 een basisverzekering zou hebben. Een ander belangrijk onderdeel van de wet was dat iedereen vrije toegang kreeg tot noodzakelijke zorg. Door middel van de Wet op de zorgtoeslag werd een inkomensafhankelijke tegemoetkoming ingesteld, zodat burgers niet te veel van hun inkomen kwijt zouden zijn aan hun zorgverzekering. VVD'er Hans Hoogervorst⁵, destijds minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, was verantwoordelijk voor het invoeren van dit nieuwe zorgstelsel.

Euthanasie (2001)

Een ander succes van het kabinet-Kok II was de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding. Door deze wet was euthanasie niet langer strafbaar. Artsen moesten zich wel aan strenge eisen houden. De wet bevatte ook regels over besluitvorming met betrekking tot euthanasie bij minderjarigen. Deze revolutionaire wet werd in 2001 door onder andere de VVD aangenomen.

Privatisering energiesector (2000)

Een andere belangrijke verandering onder kabinet-Kok II was de privatisering van de energiesector. VVD'er Anne-Marie Jorritsma-Lebbink⁶ bracht in 2000 de Gaswet en de Overgangswet elektriciteitsproductiesector tot stand. De Gaswet zorgde ervoor dat de gassector geleidelijk geliberaliseerd werd. Ook werden de levering en de in- en uitvoer van gas makkelijker gemaakt. De Overgangswet elektriciteitsproductiesector zorgde ervoor dat afgerekend werd met niet-marktconforme kosten binnen de elektriciteitsproductiesector.

Homohuwelijk (2000)

In 2000 werd onder kabinet-Kok II⁷ bepaald dat mensen van hetzelfde geslacht mogen trouwen in Nederland. Daarnaast werd ook vastgelegd dat homostellen kinderen mogen adopteren. De VVD, die samen met D66 en de PvdA in dit kabinet zat, was een voorstander van het homohuwelijk. Kabinet-Kok II regeerde van 1998 tot 2002.

Winkeltijdenwet (1996)

Onder Kabinet-Kok I⁸ van 1994 tot 1998, waarin de VVD samenwerkte met D66⁹ en de PvdA¹⁰, werd de Winkelsluitingswet vervangen door de Winkeltijdenwet. De Winkeltijdenwet zorgde ervoor dat ondernemers zelf de mogelijkheid kregen om hun openingstijden te bepalen. Wel moesten ze zich houden aan de verplichte sluiting tussen tien uur 's avonds en zes uur 's ochtends. Ook maakte deze wet het mogelijk voor ondernemers om op zon- en feestdagen open te zijn.

Privatisering PTT (1988)

Onder hetzelfde kabinet werd in 1988 de PTT geprivatiseerd. De PTT stond voor Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie. Tot 1988 was dit bedrijf in handen van de staat. VVD minister Neelie Kroes¹¹ was verantwoordelijk voor verzelfstandiging van de PTT. Later werd het nieuwe bedrijf KPN een beursgenoteerde onderneming. De privatiseringen zorgde voor grotere concurrentiemogelijkheden op het gebied van telecommunicatie en post.

Mediawet (1987)

Onder kabinet-Lubbers II¹², waarin de VVD samenwerkte met het CDA, werd de nieuwe Mediawet aangenomen. In deze Mediawet werden een aantal belangrijke veranderingen doorgevoerd. Zo kregen buitenlandse commerciële oproepen toegang tot de Nederlandse kabel, maar alleen als ze zich hielden aan de omroepreclameregels. Ook opende deze Mediawet de weg naar een duaal bestel met een publieke en commerciële omroep.

Tweefasenstructuur (1981)

Arie Pais¹³, VVD minister van Onderwijs en Wetenschappen, was verantwoordelijk voor het tot stand brengen van de Wet tweefasenstructuur. Deze wet zorgde ervoor dat de duur van studieprogramma's in het wetenschappelijk onderwijs vier jaar werd en dat de inschrijvingsduur van studenten beperkt werd tot tot zes jaar. Verder gaf de wet studenten de mogelijkheid om in hun postdoctorale fase wetenschappelijk onderzoek te doen. Ook werden de mogelijkheden voor postacademisch onderwijs verbreed. Deze veranderingen werden doorgevoerd door kabinet-Van Agt I¹⁴ dat regeerde van 1977 tot 1981, waarin de VVD samenwerkte met het CDA¹⁵.

Meer over

• 1. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yesilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 2. 

  VVD-bestuurder, minister en partijvoorzitter, die werd gevormd in de gemeenteadministratie en daarna op 28-jarige leeftijd aan een indrukwekkende loopbaan begon als burgemeester. Na een onderbreking van vijf jaar als topambtenaar op Binnenlandse Zaken werd hij in 1992 eerste burger van Utrecht en ruim zes jaar later van het voorheen 'rode bolwerk' Rotterdam. Was een krachtig, maar soepel handhaver van gezag. Daarna nog waarnemer in Tilburg en vanaf 2008 voorzitter van de VVD. Politieke peetvader van Mark Rutte en na de formatie van diens eerste kabinet, waarin hij een groot aandeel had, minister van Veiligheid en Justitie. Voerde voortvarend een nieuwe Politiewet in. Kwam in het kabinet-Rutte II minder uit de verf en moest voortijdig aftreden. Rasbestuurder met een fors postuur en sonore basstem, die amicaal en prettig in de omgang is.
   
• 3. 

  Dit minderheidskabinet van VVD en CDA werd gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen 2010 en trad op 14 oktober 2010 aan als opvolger van het kabinet-Balkenende IV. Voor een meerderheid in de Tweede Kamer sloten de regeringspartijen een gedoogakkoord met de PVV. VVD-leider Mark Rutte werd de eerste premier van VVD-huize.
   
• 4. 

  Na de Tweede Kamerverkiezingen van 2003 werd het kabinet-Balkenende II gevormd. In dit kabinet werkten CDA, VVD en D66 samen. De CDA- en VVD-bewindslieden uit het voorgaande kabinet-Balkenende I keerden allen terug. Jan Peter Balkenende (CDA) werd wederom premier. Bijzonder waren het recordaantal van vijf vrouwen in het kabinet en het feit dat D66 voor het eerst aan een centrumrechts kabinet meedeed.
   
• 5. 

  Behendig, zelf- en doelbewust VVD-politicus, die al na vier jaar Tweede Kamerlidmaatschap tot het kabinet toetrad. Was medewerker en tekstschrijver van Frits Bolkestein en werd als Kamerlid financieel woordvoerder. Als staatssecretaris van Sociale Zaken in het kabinet-Kok II bracht hij onder meer de Wet poortwachter tot stand, die snelle reïntegratie van zieke en arbeidsongeschikte werknemers moest bevorderen. Minister van Financiën in het kabinet-Balkenende I. Als minister van Volksgezondheid in het kabinet-Balkenende II voerde hij een nieuw zorgstelsel in, waardoor het ziekenfonds verdween en er meer marktwerking kwam. Debater die soms licht geraakt was en fel reageerde, maar die ook goed kon incasseren. Was in 2007-2011 bestuursvoorzitter van de AFM en is nu voorzitter van de International Accounting Standards Board te Londen.
   
• 6. 

  Annemarie Jorritsma (1950) was van 9 juni 2015 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor de VVD en sinds 24 november 2015 fractievoorzitter. In 1982 begon haar Haagse politieke loopbaan als Tweede Kamerlid, nadat zij eerder raadslid in Bolsward was. In het kabinet-Kok I was mevrouw Jorritsma minister van Verkeer en Waterstaat en in het kabinet-Kok II minister van Economische Zaken en vicepremier. Nadat zij in 2002 de verkiezing tot Kamervoorzitter had verloren, verliet zij de Tweede Kamer. Na waarnemend burgemeester van Delfzijl te zijn geweest, was mevrouw Jorritsma in 2003-2015 burgemeester van Almere. Tevens was zij zeven jaar voorzitter van de VNG.
   
• 7. 

  Dit kabinet, in de wandelgangen veelal 'Paars II' genoemd, was een voortzetting van het kabinet-Kok I. Hoewel het kabinet het bijna de volle vier jaar uithield, verliep de samenwerking tussen PvdA, VVD en D66 minder soepel dan in de vorige kabinetsperiode. PvdA-leider Wim Kok werd voor de tweede keer premier.
   
• 8. 

  Aan dit eerste 'paarse' kabinet namen PvdA, VVD en D66 deel. Het werd op 22 augustus 1994 gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen van 1994. De kleur paars refereerde aan de vermenging van het rood van de PvdA en het blauw van de VVD. PvdA-leider Wim Kok, minister van financiën en vicepremier in het voorgaande kabinet-Lubbers III, werd premier.
   
• 9. 

  Democraten 66 (D66) is een hervormingsgezinde sociaal-liberale partij. De huidige politiek leider is Rob Jetten. De partij werd opgericht op 14 oktober 1966 door 44 'homines novi', waarvan er 25 eerder bij andere politieke partijen actief waren geweest. Belangrijkste initiatiefnemer en voorman (tot 1998) was de oud-journalist Hans van Mierlo.
   
• 10. 

  De Partij van de Arbeid (PvdA) is een progressieve, sociaaldemocratische partij. De partij werd opgericht in 1946 als een voortzetting van de vooroorlogse Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP), de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) en de Christelijk-Democratische Unie (CDU). De PvdA trok samen met GroenLinks op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 11. 

  Neelie Kroes, dochter van een Rotterdamse vervoersondernemer, was tussen 1971 en 2014 als VVD-politica in vele functies actief. Zij werd in 1971 Tweede Kamerlid en was toen woordvoerster vervoer en onderwijs. In het eerste kabinet-Van Agt (1977-1981) was zij staatssecretaris van vervoerszaken en PTT-zaken. Daarna was mevrouw Kroes minister van Verkeer en Waterstaat in het kabinet-Lubbers I (1982-1986) en kabinet-Lubbers II (1986-1989). In die functie was zij onder meer verantwoordelijk voor de spreiding van de PTT (hoofddirectie naar Groningen) en voor de verzelfstandiging van de PTT. Na haar ministerschap werd zij onder meer president van Universiteit Nijenrode en had zij vele functies in het bedrijfsleven. In 2004-2010 was mevrouw Kroes als Europees commissaris belast met mededinging. In de Commissie-Barroso II (2010-2014) had zij de portefeuille digitale agenda en was zij tevens vicevoorzitter van de Europese Commissie.
   
• 12. 

  Dit kabinet was qua politieke samenstelling een voortzetting van het eerste kabinet-Lubbers. De coalitiepartijen CDA en VVD hadden bij de verkiezingen van 1986 hun gezamenlijke meerderheid in de Tweede Kamer behouden.
   
• 13. 

  Econoom en VVD-politicus, die in 1977 in het kabinet-Van Agt I de eerste naoorlogse liberale minister van Onderwijs was. Volgde in dat jaar de sociaaldemocraat Van Kemenade op en wijzigde diens plannen met betrekking tot de herstructurering van het wetenschappelijk onderwijs en de Middenschool. Bracht in 1981 de Wet tweefasenstructuur wetenschappelijk onderwijs en de Wet op het basisonderwijs tot stand. Was voor hij minister werd hoogleraar en gemeenteraadslid in Amsterdam. Na zijn ministerschap een klein jaar Eerste Kamerlid en vervolgens vicepresident van de Europese Investeringsbank. Vegetariër en actief in de dierenbescherming. Rekenwonder, die bekendstond als een tamelijk gesloten einzelgänger, zeer intelligent en doelgericht, maar ook gevoelig en geestig. Echtgenoot van Eegje Schoo.
   
• 14. 

  Dit kabinet van CDA en VVD kwam na een lange formatieperiode tot stand, nadat vorming van een tweede kabinet-Den Uyl was mislukt. Hoewel de PvdA bij de verkiezingen van 1977 de grootste partij was geworden, werd CDA-leider Dries van Agt premier.
   
• 15. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 16. 

  PDC, januari 2023