Zorgplicht voor dieren (2006-2019)

Op 4 december 2006 dienden de Tweede Kamerleden Halsema (GL)¹ en Van Gent (GL)² een wetsvoorstel in om een zorgplicht voor het welzijn van dieren in de Grondwet op te nemen.

Het voorstel kwam neer op een aanvulling van artikel 21³ van de Grondwet. Dit artikel vermeldt tot nog toe de zorgplicht van de overheid voor de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu. De indieners van het voorstel wilden aan dit artikel toevoegen dat de zorgplicht van de overheid ook gericht is op het welzijn van dieren.

Het wetsvoorstel is op 15 januari 2019 ingetrokken.

In het wetsvoorstel werd in artikel 21⁴ aan het einde van de zin toegevoegd: "en het welzijn van dieren". Daarmee werd het gewijzigde artikel:

Met dit voorstel wouden de indieners het welzijn van dieren opnemen als nieuw sociaal grondrecht. In de memorie van toelichting stellen de indieners dat het ontbreken van een minimale norm voor de omgang door de mens met het dier een "morele blinde vlek" is. Dieren zijn hoogontwikkeld en hebben vermogen tot lijden en daarom zouden mensen de verplichting moeten hebben vermijdbaar lijden te voorkomen.

In februari 2005 vond in de Tweede Kamer het debat plaats over de nota Grondrechten in een pluriforme samenleving. Tijdens dit debat riep Femke Halsema (GroenLinks) het kabinet op om de mogelijkheid te onderzoeken de zorgplicht voor het welzijn van dieren op te nemen in de Grondwet. Minister De Graaf⁶ voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties zegde dit toe.

Zijn opvolger stelde dit onderzoek uit tot de bevindingen van de Nationale Conventie⁷ in 2006. Toen er in de aanbevelingen van de Nationale Conventie niet werd ingegaan op de mogelijkheid tot het opnemen van de zorgplicht voor dieren besloten Halsema en partijgenoot Ineke van Gent om zelf het initiatief-wetsvoorstel in te dienen.

De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bracht in mei 2007 verslag uit van het voorbereidend onderzoek van dit wetsvoorstel. Het voorstel is daarna niet meer behandeld en na het vertrek van Halsema en Van Gent uit de Tweede Kamer hebben geen andere leden de verdediging overgenomen. In 2019 liet GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee⁸ de Kamervoorzitter weten dat het voorstel in eerste lezing was ingetrokken.

• 1. 

  Femke Halsema (1966) is sinds 12 juli 2018 burgemeester van Amsterdam. Werd in 1998, een jaar na haar breuk met de PvdA, Tweede Kamerlid voor GroenLinks en in 2002 daarvan als opvolger van Paul Rosenmöller de politiek leider. Stuurde aan op een vrijzinnig-linkse koers, maar wist in 2010 geen kabinetsdeelname te bewerkstellingen voor haar partij. Verliet in januari 2011 de politiek. Zij begon haar loopbaan na haar studie criminologie in Utrecht als universitair onderzoeker en was daarna stafmedewerker van de Wiardi Beckman Stichting. Na haar vertrek uit de Haagse politiek was zij in Tilburg bijzonder hoogleraar politiek in de 21e eeuw, publiciste en documentairemaker.
   
• 2. 

  Groningse vakbondsvrouw die veertien jaar een spreek- en strijdvaardig lid van de GroenLinks-Tweede Kamerfractie was. Kwam uit de kring van de PSP en is overtuigd republikein. In de FNV was zij regiohoofd van de regio Noord (Friesland, Groningen en Drenthe) en daarnaast negen jaar gemeenteraadslid in Groningen. In de Tweede Kamer hield zij zich onder meer bezig met arbeid en zorg, emancipatie, verkeer, binnenlands bestuur en koninkrijksrelaties. Verder was zij vicefractievoorzitter, lid van het Kamerpresidium en voorzitter van vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Was in 2013-2017 regiodirecteur Noord bij de Nederlandse Spoorwegen en is nu burgemeester van Schiermonnikoog.
   
• 3. 

  De zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu.
   
• 4. 

  De zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu.
   
• 5. 

  Het wetsvoorstel strekt tot aanvulling van artikel 21 van de Grondwet, dat thans voorziet in een zorgplicht van de overheid voor de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu. Het voorstel wil daaraan toevoegen dat de zorg van de overheid tevens gericht is op het welzijn van dieren. Blijkens de toelichting beogen de voorstellers hiermee het belang van het dier en de eigen intrinsieke waarde van dieren in de Grondwet vast te leggen.
   
• 6. 

  Thom de Graaf (1957) is sinds 1 november 2018 vicepresident van de Raad van State. Daarvoor was hij van 7 juni 2011 tot 20 september 2018 Eerste Kamerlid voor D66. Van juni 2015 tot juni 2018 was hij tevens fractievoorzitter. In 2007-2012 was hij burgemeester van Nijmegen en van 1 februari 2012 tot 26 september 2018 was hij voorzitter van de Vereniging Hogescholen. De heer De Graaf werd op jonge leeftijd gemeenteraadslid in Leiden en was daarnaast topambtenaar op Binnenlandse Zaken. In 1994 werd hij Tweede Kamerlid. Hij was lid van de enquêtecommissie IRT. In 1997 volgde hij Wolffensperger op als fractievoorzitter en hij leidde de D66-fractie tijdens paars II en Balkenende I, maar stapte na de verkiezingsnederlaag van 2003 op. Keerde in het kabinet-Balkenende II terug als vicepremier en minister voor Bestuurlijke vernieuwing. Zag in 2005 zijn voorstel voor de gekozen burgemeester stranden in de Senaat en trad toen af.
   
• 7. 

  De Nationale conventie werd per 1 januari 2006 door minister Pechtold ingesteld om de vraag te beantwoorden of belangrijke elementen uit het huidige staatsbestel nog voldeden. De CDA'er Rein Jan Hoekstra was voorzitter.
   
• 8. 

  Tom van der Lee (1964) is sinds 23 maart 2017 Tweede Kamerlid. Tot 27 oktober 2023 was dat voor GroenLinks en sindsdien maakt hij deel uit van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks-PvdA. Hij was hoofd voorlichting en politiek strateeg van GroenLinks en in die functie adviseur van Paul Rosenmöller en Femke Halsema. In 2009 werd hij campagne-directeur bij Oxfam Novib. De heer Van der Lee was voorzitter van de parlementaire enquêtecommissie Aardgaswinning Groningen. Hij is financieel woordvoerder van de fractie van GroenLinks-PvdA.