Integrale EU-strategie (EUGS) - Main contents

Bron: The Council of the European Union

Hoge Vertegenwoordiger Federica Mogherini heeft Integrale EU-strategie voor buitenlands- en veiligheidsbeleid opgesteld (de EU Global Strategy). Eendrachtig optreden van de Europese Unie i in de wereld moet leiden tot een sterker en veiliger Europa.

Mogherini kreeg in juni 2015 het mandaat van de Europese Raad om een nieuwe strategie voor te bereiden. Na te hebben overlegd met de EU-lidstaten, Europese instellingen en de Europese gemeenschap, inclusief denktanks, werd de strategie in juni 2016 gepresenteerd. De veiligheidsstrategie, getiteld 'Gedeelde visie, gemeenschappelijke actie: Een sterker Europa' omvat de strategische visie voor de mondiale rol van de EU. Een van de kernpunten is het versterken van de veiligheid van de EU. De samenwerking met NAVO speelt hierbij een belangrijke rol.

Op 13 november 2017 werd de permanente structurele samenwerking (PESCO) opgericht. Doel van PESCO is om nauwere samenwerking op gebied van defensie te bewerkstelligen. 23 lidstaten ondertekenden het akkoord. Daarnaast vallen ook het Coordinated Annual Review on Defence (CARD), het Europees Defensiefonds i (EDF) en de Europese Vredesfaciliteit onder de EU Global Strategy. Vanwege deze variëteit aan nieuwe gereedschappen en instrumenten wordt de progressie van de EU Global Strategy in het tweede voortgangsrapport van juni 2018 geprezen. Daarnaast bereikten het Europees Parlement en de Raad in juni 2018 een politieke overeenkomst over de verordening voor de oprichting van het European Defence Industrial Development Programme (EDIDP). Dit programma stelt financiering beschikbaar voor gezamenlijke onderzoeksprojecten op het gebied van defensie.

De voorganger van de EU Global Strategy stamt uit 2003. De Europese Veiligheidsstrategie (European Security Strategy, ESS) werd geschreven onder regie van de Hoge Vertegenwoordiger Javier Solana. De ESS was een mijlpaal in de ontwikkeling van het Europese buitenland- en veiligheidsbeleid. Het was de eerste keer dat de EU een akkoord bereikte over een gezamenlijke dreigingsanalyse en het stellen van duidelijke doelen op het gebied van veiligheid.

Tussen de 2003 en 2016 is de EU aanzienlijk veranderd. In totaal groeide de EU met elf lidstaten en ontstonden diverse nieuwe conflicten aan de rand van de EU, zoals de Russische annexatie van de Krim en de burgeroorlog in Syrië. Volgens Hoge Vertegenwoordiger Mogherini wordt 'het doel, en zelfs het bestaan van onze Unie ter discussie gesteld. Nochtans hebben onze burgers en de wereld meer dan ooit een sterke Europese Unie nodig.'

De nieuwe EU Global Strategy verschilt op twee belangrijke punten met het beleid uit 2003. Ten eerste maakt de strategie geen onderscheid meer tussen het externe crisismanagement van de EU en interne veiligheidsmaatregelen. Ter illustratie: de instabiliteit in het Midden-Oosten en Afrika hebben grote invloed op de veiligheid binnen Europa door migratie, transnationale criminaliteit en terrorisme. Ten tweede ligt er meer nadruk op nieuwe dreigingen. Daarmee wordt gedoeld op niet-traditionele dreigingen, zoals terrorisme en cyber-aanvallen.

De kernpunten van de nieuwe veiligheidsstrategie zijn:

• - 

  het versterken van de veiligheid van de Unie: de samenwerking met de NAVO wordt verder verdiept;
• - 

  het bevorderen van de weerbaarheid van landen ten zuiden en oosten van de Unie: zowel via het Europees nabuurschapsbeleid als via het uitbreidingsbeleid wordt de samenwerking met landen in omliggende regio’s versterkt;
• - 

  het hanteren van een geïntegreerde aanpak voor crises en conflicten: dit betekent dat de Unie alle beschikbare instrumenten voor conflictpreventie, conflictmanagement en stabilisatie inzet;
• - 

  regionale samenwerking: dit kan voor landen voordelen opleveren op het gebied van economische ontwikkeling en veiligheid en wordt door de EU waar mogelijk ondersteund;
• - 

  het bevorderen van 'global governance': de EU verbindt zich aan een wereldorde die op regels gebaseerd is waarbij het internationale recht en het Handvest van de Verenigde Naties als leidraad fungeren. Ook wordt hierbij, mede in relatie met de duurzame ontwikkelingsdoelen, aandacht besteed aan het tegengaan van klimaatverandering en het stimuleren van duurzame ontwikkeling.

Bij de uitvoering van de strategie staan geloofwaardigheid, snel en effectief ingrijpen en een geïntegreerde aanpak met andere beleidsterreinen centraal.

Op 28 juni 2016 presenteerde Hoge Vertegenwoordiger Mogherini de EU Global Strategy aan de Europese Raad. Daaropvolgend ging de Raad van Ministers akkoord met de invoering van de strategie op 17 oktober 2016. De EU-ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken stemden 14 november 2016 unaniem in met het uitvoeringsplan voor de EU Global Strategy. Dit implementatieplan betreft uitbreiding, betere coördinatie en planning van de huidige EU-missies, samenwerking op het gebied van planning, onderzoek, ontwikkeling en aanbesteding, waarbij het de bedoeling is dat de budgetten worden verhoogd. Doel is om een geloofwaardiger en effectiever defensiebeleid te creëren.

In Nederland werd de nieuwe veiligheidsstrategie goed ontvangen. Toenmalig Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert stelde dat Europa in de toenemend onveiligere wereld moet doorpakken bij het bestrijden van dreigingen. De strategie erkent het belang van de verdere versterking van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid. Opmerkelijk is dat veel punten waar Nederland zich tijdens het voorzitterschap van de EU voor inzette, worden genoemd in de EU Global Strategy. Een voorbeeld is de creatie van een witboek dat een duidelijk beeld geeft van het ambitieniveau van de EU.