Algemeen secretaris van staat

Source: Parlement.com.

Tussen 1798 en 1840 bestond de functie van algemeen secretaris van staat. Dit was de hoogste staatsambtenaar, die ondersteuning gaf aan de uitvoerende macht. Eerst was dat het Uitvoerend Bewind1 en het Staatsbewind2 (tot 1805), daarna de raadpensionaris3 (1805-186) en de koning (1806-1810). Onder Willem I en II was er eveneens een (algemeen)secretaris van staat.

Behalve belangrijkste adviseur fungeerde de algemeen secretaris van staat ook als 'tussenpersoon' tussen vorst en ministers (die toen feitelijk nog ambtenaren waren). De ambtelijke dienst waarin de algemeen secretaris van staat leiding gaf heette Staatssecretarie. Vanaf 1823 had de secretaris van staat zitting in de ministerraad.

In 1840 ging een belangrijk deel van de taken van de Staatssecretarie over naar het reeds bestaande Kabinet van de Koning4, het secretariaat van de Koning.

1.

Overzicht

Hultman, C.G. Hultman, C.G., van oktober 1798 tot 16 oktober 1801
Hultman, C.G. Hultman, C.G., van 26 november 1802 tot 7 juli 1806
Röell, W.F. baron Röell, W.F. baron, van 7 juli 1806 tot 8 januari 1808
Appelius, J.H. Appelius, J.H., van 8 januari 1808 tot 11 april 1809
Verheijen, A.J.J.H. Verheijen, A.J.J.H., van 1 juni 1809 tot 12 juli 1810
Falck, A.R. Falck, A.R., van 31 december 1813 tot 19 maart 1818
Mey van Streefkerk, J.G. baron deMey van Streefkerk, J.G. baron de, van 1 april 1818 tot 12 november 1835
Schimmelpenninck, G. graaf Schimmelpenninck, G. graaf, van 12 november 1835 tot 22 september 1836
Doorn van Westcapelle, H.J. baron vanDoorn van Westcapelle, H.J. baron van, van 22 september 1836 tot 20 oktober 1840

In onderstaand overzicht zijn een aantal secretarissen van staat opgenomen. Neem contact op met de redactie van PDC voor een volledig overzicht.

 

Meer over

  • Uitvoerend Bewind (1798-1801)1
  • Staatsbewind (1801-1805)2

J.­ Steur, Staatssecretarie en Kabinet des Konings onder Willem I, in: Bijdragen en Medelingen van het Historisch Genootschap, 84 (1969), 88-138


  • 1. 
    Tussen januari 1798 en oktober 1801 is er een staatsbestel met, naast een nationaal parlement, een Uitvoerend Bewind. Dat is een meerdere leden tellende nationale regering. Aanvankelijk bestaat het Uitvoerend Bewind uit radicaal-democraten, maar na een staatsgreep in juni 1798 komen gematigder bestuurders aan de macht.
     
  • 2. 
    Op grond van de Grondwet van 16 oktober 1801 komt er een nieuw soort regering: het Staatsbewind. Dat twaalf leden tellende college heeft veel macht. Het heeft wetgevende macht, kan verdragen sluiten met andere landen, beheert de nationale financiën en heeft het opperbevel over leger, vloot en politie. Het Staatsbewind wordt bijgestaan door secretarissen van staat (ministers), uit drie leden bestaande raden (onder meeer voor marine en binnenlandse zaken) en een algemeen secretaris.
     
  • 3. 
    Het eenhoofdige bewind van raadpensionaris Rutger Jan Schimmelpenninck wordt in februari 1805 ingesteld door de Fransen (Napoleon) en vangt op 29 april dat jaar, na een (schijn)referendum over een nieuwe Grondwet waaraan slechts weinig burgers meedoen. Het bewind houdt het één jaar uit. Schimmelpenninck was daarmee president van de Bataafse Republiek (Bataafs Gemenebest).
     
  • 4. 
    Het Kabinet van de Koning is het ambtelijke secretariaat van de Koning en fungeert als schakel tussen hem en de ministers. Die taak komt onder meer tot uiting bij de ondertekening en archivering van officiële staatsstukken, zoals wetten en koninklijke besluiten.