Onze koningen en koninginnen sinds 1813
Nederland bestaat sinds 1813 als zelfstandige eenheidsstaat. Sinds 16 maart 1815 is Nederland een koninkrijk, nadat soeverein vorst Willem zichzelf tot koning uitriep1.
Van 1798 tot 1813 verbleef erfprins Willem, zoon van de laatste stadhouder Willem V2, in Duitsland en Engeland. Na het herstel van de zelfstandigheid kwam hij op 30 november 1813 terug naar Nederland en werd aanvankelijk 'Souverein Vorst' van de Verenigde Nederlanden.
Nederland was naar zijn mening te klein om een koninkrijk te zijn. Dat werd anders toen bij het Weense congres in 1815 werd besloten België en Nederland te verenigen. De souverein vorst werd koning van het Koninkrijk der Nederlanden. Bij het ontbreken van mannelijke nakomelingen kwam er in 1890 een vrouw op de troon. Sinds 30 april 2013 is Willem-Alexander koning.
| Foto | Naam | Aanvang | Einde |
|---|---|---|---|
| Koning Willem-Alexander | 2013 | ||
| Koningin Beatrix | 1980 | 2013 | |
| Koningin koningin Juliana | 1948 | 1980 | |
| Koningin Wilhelmina | 1898 | 1948 | |
| Koning Willem III | 1849 | 1890 | |
| Koning Willem II | 1840 | 1849 | |
| Koning Willem I | 1815 | 1840 |
De Grondwet3 bepaalt dat een nieuwe Koning4 zo spoedig mogelijk na aanvang van zijn koninklijk gezag in Amsterdam in een openbare Verenigde Vergadering5 van de Staten-Generaal moet worden ingehuldigd. De Koning legt ten overstaan van de Staten-Generaal6 en delegaties van de Staten uit het Caribische deel van het Koninkrijk de eed of belofte af.
Meer over
- 1."Op 11 maart hakte Willem de knoop door en op 16 maart deelde hij de Staten-Generaal mee dat hij de titel van Koning had aangenomen, formeel in strijd met de nog zo jonge Grondwet en met het internationale recht. Niettemin werd zijn voldongen feit allerwegen aanvaard zonder veel gemor."
- 2.Intelligente, maar conservatieve stadhouder. Volgde als driejarige onder voogdij van de hertog van Brunswijk zijn jong-gestorven vader op. Was niet bereid het oligargische regeringssysteem te hervormen en kwam daardoor steeds meer onder vuur te liggen. Deze opposanten, de patriotten, vielen hem in pamfletten fel aan, met name na de ongelukkig verlopen Vierde Engelse oorlog. In 1785 week hij uit naar Nijmegen, maar dankzij Pruisische steun kon hij in 1787 terugkeren naar Den Haag. De komst van de Fransen in 1795 maakten een einde aan zijn bewind. Hij vluchtte toen naar het buitenland. In 1801 liet hij zijn vroegere medestanders weten dat zij weer bestuursfuncties mochten bekleden.
- 3.De Grondwet is het belangrijkste staatsdocument en hoogste nationale wet van Nederland. Zij bevat de regels voor onze staatsinstellingen en de grondrechten van de burgers. Daarnaast bevat de Grondwet regels over bestuur, wetgeving en rechtspraak. De Grondwet telt acht hoofdstukken. Artikel 5.2 van het Statuut van het Koninkrijk bepaalt dat de Grondwet de bepalingen daarvan in acht neemt.
- 4.Nederland is een koninkrijk. Dat betekent dat een koning het staatshoofd is of eigenlijk: het 'onschendbare deel' van de regering. Het Statuut voor het Koninkrijk bepaalt dat de Kroon van het Koninkrijk wordt gedragen door de erfgenamen van koningin Juliana. Sinds 30 april 2013 is Willem-Alexander koning der Nederlanden.
- 5.De gezamenlijke vergadering van beide Kamers van de Staten-Generaal (de Tweede en Eerste Kamer) heet Verenigde Vergadering. De voorzitter van de Eerste Kamer leidt deze vergadering (artikel 62 Grondwet).
- 6.Onder de Staten-Generaal verstaan we de Tweede en Eerste Kamer gezamenlijk. Formeel is er dan ook sprake van de Eerste Kamer der Staten-Generaal en van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Beide Kamers kunnen tevens in Verenigde Vergadering bijeenkomen.
- 7.Het koningschap gaat over op de wettige nakomelingen van de Koning, waarbij het oudste kind voorrang heeft. Sinds 1983 wordt er bij de volgorde geen onderscheid meer gemaakt tussen zonen en dochters. Als koning Willem-Alexander nu zou overlijden of terugtreden als Koning, is zijn oudste dochter, prinses Catharina-Amalia, de eerste in lijn om hem op te volgen. De tweede is prinses Alexia en de derde prinses Ariane, dochters uit zijn huwelijk met koningin Máxima. De vermoedelijke troonopvolger draagt de titel Prins van Oranje. Sedert de grondwetswijziging van 1983 is het mogelijk behalve de titel Prins van Oranje ook de titel Prinses van Oranje te dragen.
- 8.Op 10 mei 1805 werd Rutger Jan Schimmelpenninck ingehuldigd als eerste staatshoofd van Nederland (dat toen overigens het Bataafse Gemenebest heette). De titel van het nieuwe staatshoofd was 'raadpensionaris'; een benaming uit de tijd van de Republiek, maar met een geheel andere inhoud dan vóór 1795.
- 9.Als koningin Beatrix op dinsdag 30 april 2013 het koningschap overdraagt aan haar zoon, zit zij drieëndertig jaar op de troon. Zij trad op 30 april 1980 aan. De toenmalige prinses Beatrix volgde toen haar moeder, koningin Juliana, op als koningin van Nederland.