Partijvoorzitters SDAP

De grote SDAP¹-voorman Pieter Jelles Troelstra² was van 1895-1897 ook voorzitter van deze partij. De eerste SDAP-voorzitter in 1894 was Henri Polak³. Koos Vorrink⁴ was van 1934-1946 de laatste SDAP-voorzitter. Daarna werd hij voorzitter van de PvdA⁵.

Neem contact op met de redactie van PDC voor een volledig overzicht van de partijvoorzitters van de SDAP.

Meer over

• 1. 

  De Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) was een sociaaldemocratische partij, die lange tijd tevens republikeins en antimilitaristisch was. De SDAP werd in 1894 opgericht en kan als opvolger van de revolutionair-socialistische SDB (Socialistenbond) worden beschouwd. De partij was onderdeel van de socialistische zuil en nauw verbonden met organisaties als het NVV, dagblad Het Volk, de Arbeiderspers en de VARA. In 1946 ging de SDAP met VDB en CDU op in de PvdA.
   
• 2. 

  De grote voorman van de sociaaldemocraten en voorvechter van de rechten van arbeiders aan het einde van de negentiende en begin van de twintigste eeuw. Was advocaat in Leeuwarden en richtte in 1894 met elf anderen de SDAP op. Kwam in 1897 met Van Kol in de Tweede Kamer en werd, ondanks de afkeer die anderen van zijn denkbeelden hadden, al snel erkend als goed politiek debater. In 1901 niet herkozen, maar in 1902 teruggekeerd via een Amsterdams district. Was een goed spreker, zowel in het parlement als bij massabijeenkomsten. Soms kregen zijn emoties - hij had een tamelijk zwak zenuwgestel - de overhand, waardoor hij onbezonnen reageerde. Het beste voorbeeld daarvan is zijn revolutiepoging in november 1918. Bleef desondanks zeer populair bij zijn achterban. Was ook redacteur van socialistische dagbladen en Fries dichter.
   
• 3. 

  Socialistisch vakbondsman en politicus. Eerste SDAP-raadslid in Amsterdam en eerste SDAP-lid in de Eerste Kamer. In 1894 leider van een diamantbewerkersstaking. Drukte rond de wisseling van de negentiende en de twintigste eeuw nadrukkelijk zijn stempel op de Nederlandse sociaaldemocratie. Maakte van de door hem opgerichte diamantbewerkersbond een modelvakbond. Vond de bevordering van het geestelijk welzijn van de arbeiders even belangrijk als de verhoging van hun materiële welvaart. Pionier op het gebied van monumentenzorg, natuur- en milieubescherming. De Gemeente-Universiteit van Amsterdam verleende hem in 1932 een eredoctoraat.
   
• 4. 

  Charismatische en dominante sociaaldemocratische voorman in het interbellum en in de eerste naoorlogse jaren. Aanvankelijk onderwijzer. Leidde met veel bezieling de socialistische jeugdbeweging AJC en was voorzitter van de SDAP en na de oorlog van de PvdA. Was actief in het verzet, onder andere bij Het Parool. In 1945-1946 regeringscommissaris voor het toezicht op politieke delinkwenten. Fel anticommunistisch en daarom ook onderwerp van een communistische lastercampagne. In de Tweede Kamer defensiewoordvoerder van de PvdA. Goed organisator maar met een autoritaire stijl.
   
• 5. 

  De Partij van de Arbeid (PvdA) is een progressieve, sociaaldemocratische partij. De partij werd opgericht in 1946 als een voortzetting van de vooroorlogse Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP), de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) en de Christelijk-Democratische Unie (CDU). De PvdA trok samen met GroenLinks op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 6. 

  Eén van de grote voormannen van de sociaaldemocraten in de eerste helft van de twintigste eeuw. Was typograaf en propagandist in Limburg en werd later redacteur van dagblad Het Volk. Als politicus voor alles een pragmatisch reformist en in 1913 daarom voorstander van regeringsdeelname van de SDAP. Keerde zich in 1918 ook tegen Troelstra's revolutiepoging. Naast Kamerlid en partijvoorzitter tevens wethouder in Amsterdam. Eenvoudige arbeider, die zich door zelfstudie opwerkte tot een welsprekende afgevaardigde die goed gedocumenteerde betogen hield. Geschiedschrijver van de vooroorlogse sociaaldemocratie. Ook buiten eigen kring gerespecteerd.
   
• 7. 

  Een partijvoorzitter is de voorzitter van het bestuur van een politieke partij. De voorzitter leidt de 'vereniging', die de politieke partij ook is. Hieronder vallen allerlei 'huishoudelijke' zaken, zoals de administratie, het organiseren van congressen en het in goede banen leiden van de procedures rond de totstandkoming van verkiezingsprogramma's en kandidatenlijsten. Vrijwel nooit is de voorzitter tevens de politiek leider van de partij.