Mr. P.J. (Pieter Jelles) Troelstra - Main contents

De grote voorman van de sociaaldemocraten en voorvechter van de rechten van arbeiders aan het einde van de negentiende en begin van de twintigste eeuw. Was advocaat in Leeuwarden en richtte in 1894 met elf anderen de SDAP op. Kwam in 1897 met Van Kol i in de Tweede Kamer en werd, ondanks de afkeer die anderen van zijn denkbeelden hadden, al snel erkend als goed politiek debater. In 1901 niet herkozen, maar in 1902 teruggekeerd via een Amsterdams district. Was een goed spreker, zowel in het parlement als bij massabijeenkomsten. Soms kregen zijn emoties - hij had een tamelijk zwak zenuwgestel - de overhand, waardoor hij onbezonnen reageerde. Het beste voorbeeld daarvan is zijn revolutiepoging in november 1918 i. Bleef desondanks zeer populair bij zijn achterban. Was ook redacteur van socialistische dagbladen en Fries dichter.

SDAP
functie(s) in de periode 1897-1925: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK

• - 

  Friesche Volkspartij, from 1885 until 1892
• - 

  SDB (Sociaal-Democratische Bond), from 1892 until 1894
• - 

  SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij), from 26 August 1894

• - 

  advocaat te Leeuwarden, from 1888 until May 1893
• - 

  redacteur "Sneeker Courant", from 1892 until January 1893
• - 

  redacteur "De Nieuwe Tijd", from January 1893 until November 1893
• - 

  advocaat te Amsterdam, from May 1893 until November 1893
• - 

  advocaat te Utrecht, from November 1893 until 1897
• - 

  redacteur tijdschrift "De Baanbreker", from December 1893 until 1896
• - 

  fractievoorzitter SDAP Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 21 September 1897 until 4 September 1901
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 24 September 1897 until 17 September 1901 (voor het kiesdistrict Tietjerksteradeel)
• - 

  hoofdredacteur dagblad "Het Volk", from March 1900 until 1 November 1903 (herkozen, maar alsnog teruggetreden)
• - 

  advocaat te Haarlem, from April 1901 until 1903
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 13 December 1902 until 15 September 1925 (1902-1913 voor het kiesdistrict Amsterdam III, 1913-1918 voor het kiesdistrict Leeuwarden)
• - 

  fractievoorzitter SDAP Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 13 December 1902 until 12 July 1925 (van juli 1915 tot september 1916 onderbroken)
• - 

  advocaat te Scheveningen, from 1903
• - 

  hoofdredacteur dagblad "Het Volk", from January 1920 until 1 February 1925 (samen met Jan de Roode)

• - 

  voorzitter SDAP, from 1895 until 1897
• - 

  politiek leider SDAP, from 26 August 1894 until 12 July 1925
• - 

  redacteur "De Sociaal-Demokraat", from 1896
• - 

  voorzitter comité voor de leiding van het volkspetitionnement over het algemeen kiesrecht, from October 1910 until 1912

• - 

  lijstaanvoerder SDAP Tweede Kamerverkiezingen 1918 (kieskringen Leeuwarden en Amsterdam)
• - 

  lijstaanvoerder SDAP Tweede Kamerverkiezingen 1922 (kieskring Amsterdam)

• - 

  redacteur "It Jonge Fryslan" (met O. Sytstra)
• - 

  inspecteur onderlinge brandwaarborgmaatschappij "Neerlandia", from 1882 until May 1892 (gedwongen ontslag na een opruiende redevoering in Franeker)
• - 

  redacteur "Friesche Courant" (korte tijd)
• - 

  redacteur Groninger Studenten-Almanak
• - 

  directeur Onderlinge Brandwaarborgmaatschappij "Neerlandia", from 1906
• - 

  lid Staatscommissie inzake de werkloosheid (Staatscommissie-Treub), from 23 October 1909 until June 1914
• - 

  lid Staatscommissie inzake de Grondwetsherziening (Staatscommissie-Heemskerk), from 2 May 1910 until 15 May 1912
• - 

  lid Staatscommissie voor het Onderwijs (Staatscommissie-Bos), from 31 December 1913 until 11 March 1916

• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1913 until November 1913
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from November 1916 until January 1917

• - 

  Openbare lagere school te Stiens

• - 

  Rijks Hogere Burgerschool te Leeuwarden, from 1875 until 1880
• - 

  gymnasium te Leeuwarden, from 1880 until 1882

• - 

  rechtsgeleerdheid (gepromoveerd op dissertatie), Rijksuniversiteit te Groningen, from 1882 until 7 July 1888

• - 

  Interpelleerde in 1908 minister Nelissen over de invoering van de wet op het arbeidscontract
• - 

  Interpelleerde in oktober 1908 minister Heemskerk over de heersende werkloosheid
• - 

  Diende op 21 december 1909 een voorstel in tot het instellen van een parlementaire enquête naar de zgn. Lintjesaffaire (verlening van decoraties door minister Kuyper in 1903 en 1905). Dit voorstel werd in mei 1910 met 49 tegen 31 stemmen verworpen.
• - 

  Interpelleerde op 12 november 1918 de ministers Ruijs de Beerenbrouck en Alting von Geusau over het militaire beleid (de interpellatie werd gecombineerd met die van Kruyt, K. ter Laan en Duymaer van Twist over het zelfde onderwerp).
• - 

  Een door hem in 1921 ingediend en later door de regering overgenomen amendement leidde tot opneming in de Grondwet van de bepaling dat er een regeling voor gewetensbezwaren tegen dienstplicht moest komen
• - 

  Interpelleerde op 26 april 1922 minister Ruijs de Beerenbrouck over de verwerping in de Eerste Kamer van het voorstel tot wijziging van hoofdstuk III (over de Staten-Generaal) van de Grondwet
• - 

  Diende in 1922 een initiatiefvoorstel in tot afschaffing van de Eerste Kamer. Dit voorstel werd met 60 tegen 29 stemmen door de Tweede Kamer verworpen. Vóór stemden SDAP, VDB, CDP, CSP, SP en Communisten
• - 

  Interpelleerde op 7 november 1922 minister De Geer over de voorgenomen aftrek van 8,5% van de wedden van burgerlijke ambtenaren
• - 

  Interpelleerde op 11 oktober 1923 minister-president Ruijs de Beerenbrouck over de ministeriële crisis
• - 

  Diende in het debat over de regeringsverklaring na de Vlootwetcrisis van 1923 op 22 januari 1924 een motie in waarin gevraagd werd om onverwijlde Kamerontbinding. Deze motie werd met 66 tegen 19 stemmen verworpen.

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Verklaarde op 3 augustus 1914, na het uitbreken van de (Eerste) Wereldoorlog, in de Tweede Kamer "thans moet de nationale gedachte de partijgedachte verdringen"
• - 

  Werd in september 1913 en september 1914 als tweede op de voordracht voor het Tweede Kamervoorzitterschap geplaatst. Was tweemaal (in april en december 1914) fungerend voorzitter.
• - 

  Riep op 12 november 1918 in de Tweede Kamer de moderne georganiseerde arbeiders op "het werk eener staatkundige revolutie in Nederland te aanvaarden." Erkende later zich vergist te hebben in de werkelijke verhoudingen in Nederland.
• - 

  Was met name in 1919 geregeld afwezig, zowel wegens zijn gezondheidstoestand als vanwege internationale activiteiten
• - 

  Nam in mei 1919 deel aan het debat over het initiatiefwetsvoorstel-Marchant over het vrouwenkiesrecht, maar onttrok zich op 9 mei aan de eindstemming

• - 

  Sinds 13 mei 1953 staat in het Haagse Westbroekpark het Troelstra-monument van de hand van Vincent Semeyn Esser. Het monument werd onthuld door ir. J.W. Albarda.
• - 

  Op 1 juni 1955 werd aan de Troelstralaan in Utrecht een door Joop Hekman vervaardigd standbeeld van hem onthuld
• - 

  Op 6 oktober 1962 werd aan het Oldehoveplein in Leeuwarden een door Hildo Krop vervaardigd standbeeld van hem onthuld door dr. W. Drees
• - 

  Zijn vader was gemeenteraadslid en wethouder van Leeuwarden (1884-1906) en lid van Provinciale Staten van Friesland. Hij was vrijmetselaar (bestuurslid van de loge "De Friesche Trouw").
• - 

  In 1891 was zijn vader liberaal Tweede Kamerkandidaat in het district Leeuwarden en werd in 1894 als kandidaat verslagen door de radicaal C.V. Gerritsen

• - 

  Raakte in 1916 bij het indicident-Nierstrasz geheel buiten zinnen. Het liberale Kamerlid Nierstrasz, een welgestelde reder, hekelde bij het debat over de Grondwetsherziening de voorgestelde vergoedingsregeling voor Tweede Kamerleden. Nadat Troelstra op zijn Kamerbankje was geklomen, riep hij tegen Nierstrasz: "Eruit! eruit!". Andere leden moesten hem kalmeren.

• - 

  Versloeg in 1902 bij een tussentijdse verkiezing in het kiesdistrict Amsterdam III J.W. IJzerman (u.l.) na herstemming
• - 

  Versloeg in 1905 K. Eland (u.l.) na herstemming
• - 

  Versloeg in 1909 G.A. van Hamel (u.l.) na herstemming
• - 

  Werd in 1913 gekozen in de districten Amsterdam III en Leeuwarden en nam zitting voor Leeuwarden. Versloeg in Leeuwarden L.W.J.K. Thomson (ul) na herstemming en in Amsterdam III P.J. Reymer (r.k.) en B.E. Asscher (lib.). Eindigde in het district Haarlem als derde achter jhr. D.E. van Lennep (chu) en D. Fock (u.l.).
• - 

  Versloeg in 1917 A.R. de Jong (csp)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  J.B. Schepers, "Troelstra als Fries dichter" (1925)
• - 

  J. Winkler, "Pieter Jelles Troelstra" (1933)
• - 

  H.B. Wiardi Beckman, "Troelstra de ziener. Keuze uit het journalistieke werk verzameld en toegelicht" (1937)
• - 

  E. Vermeer, "Pieter Jelles Troelstra. Een keuze uit zijn geschriften" (1960)
• - 

  E. Polak, "Pieter Jelles Troelstra" (1960)
• - 

  J. Troelstra, "Mijn vader Pieter Jelles" (1980)
• - 

  E. Hueting e.a., "Troelstra en het model van de nieuwe staat" (1980)
• - 

  E. Hueting e.a., "Ik moet, het is mijn roeping: een politieke biografie van Pieter Jelles Troelstra" (1981)
• - 

  P. Terpstra, "Pieter Jelles Troelstra. Het leven van een strijder" (1985)
• - 

  H.F. Cohen, "Troelstra, Pieter (1860-1930)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel I, 590
• - 

  A.F. Mellink, "Troelstra, Pieter Jelles", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland, deel I, 133
• - 

  H. Strabbing, "Pieter Jelles Troelstra. Te romantisch voor de rol van Lenin der Lage Landen", in: P. Brill (red.), "Kopstukken van het laagland. Een eeuw Nederland in honderd portretten" (1999)
• - 

  Piet Hagen, "Politicus uit hartstocht. Biografie van Pieter Jelles Troelstra" (2010)
• - 

  "Het Vaderland" en "Het Volk", 13 en 17 mei 1930

• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.