Vier vrijheden

In de verdragen van de Europese Unie is altijd het recht van vrij verkeer opgenomen geweest. Dit recht zorgt ervoor dat voor de inwoners van lidstaten van de Europese Unie¹ de landsgrenzen zo open mogelijk zijn. Daardoor worden onder andere handel tussen de lidstaten en het werken in andere landen in Europa bevorderd.

De vier vrijheden in de Europese Unie zijn het vrije verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal.

Dankzij het vrij verkeer van personen kunnen bewoners van de EU zonder restricties reizen in andere EU-lidstaten¹. Dit geldt ook voor bewoners van de drie landen die geen lid zijn van de EU maar wel deel uitmaken van de Europese Economische Ruimte² (EER): Liechtenstein, Noorwegen en IJsland.

Sinds het Verdrag van Maastricht³ (1992) worden goederen bij het overschrijden van de binnengrenzen van de EU niet meer aan controles onderworpen en vormt de EU één enkel grondgebied. De afschaffing van douanerechten binnen de EU is gunstig voor het onderlinge handelsverkeer van de lidstaten¹.

Iedere EU-burger mag werken waar hij of zij wil. Dat is de kern van het vrij verkeer van diensten dat in de hele Europese Unie⁴ van kracht is. Het vrij verkeer van diensten vindt zijn oorsprong in het eerste EU-verdrag uit 1957, het Verdrag van Rome⁵. Sindsdien is het met opeenvolgende verdragen verder uitgebreid. In de Dienstenrichtlijn⁶ is opgenomen dat iedere EU-burger overal mag werken, maar voor nieuwe lidstaten gelden restricties.

Het vrij verkeer van kapitaal biedt de Europese burgers tal van vrijheden op financieel gebied. Al in 1988, dus vóór de instelling van de interne markt⁷, werden hierover afspraken gemaakt. De Commissie Juncker⁸ maakte werk van voorstellen om het makkelijker te maken voor kapitaal om de grens over te kunnen, in de hoop zo extra investeringen in de economie mogelijk te maken. Zo werd het makkelijker een rekening te openen of een lening aan te gaan in een ander EU-land, en werden drempels om in andere landen te beleggen geslecht.

• 1. 

  Momenteel zijn 27 landen lid van de Europese Unie. De meest recente uitbreiding van de Unie vond plaats op 1 juli 2013, met de toetreding van Kroatië. Er wordt verder over uitbreiding gesproken met verschillende landen in Oost-Europa. Het Verenigd Koninkrijk is sinds 31 januari 2020 middernacht geen lid meer van de Europese Unie. Dat was het eerste land dat de EU verliet.
   
• 2. 

  De Europese Unie en drie van de landen van de Europese Vrijhandelsassociatie (EVA) - Liechtenstein, Noorwegen en IJsland - vormen samen de Europese Economische Ruimte (EER). In de EER gelden de regels voor de interne markt (het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal) en de regels voor mededinging en overheidssubsidies.
   
• 3. 

  Dit Europese verdrag vormde in 1993 de Europese Gemeenschap om tot Europese Unie. Het Verdrag (formeel: Verdrag betreffende de Europese Unie) legde verder de basis voor de Economische en Monetaire Unie (EMU) en van de invoering van een gemeenschappelijke munt (de euro).
   
• 4. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 5. 

  Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU) is een gewijzigde versie van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap (EG). De gewijzigde versie is in 2009 van kracht geworden. In het VwEU staat wat de bevoegdheden zijn van de Europese Unie, en op welke manier de Europese Unie die bevoegdheden kan uitoefenen. Dit verdrag vormt samen met het Verdrag betreffende de Europese Unie de basis van de Europese Unie.
   
• 6. 

  Dankzij de Dienstenrichtlijn kunnen Europese eenmansbedrijven sinds 2009 bijna net zo eenvoudig hun diensten in andere EU-landen aanbieden als in eigen land. Het vrije verkeer van werknemers vormde één van de speerpunten van de interne markt. Met de invoering van de Dienstenrichtlijn is na vrij verkeer van personen, goederen en kapitaal ook vrij verkeer van diensten gerealiseerd.
   
• 7. 

  De interne markt is de ruimte zonder binnengrenzen waarin het vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal in de Europese Unie is gewaarborgd. Het begrip interne markt heeft alleen betrekking op het vrij verkeer binnen de Unie en niet op de handel met derde landen. Voor de import van goederen van buiten de Europese Unie hanteren de lidstaten een gemeenschappelijk importtarief.
   
• 8. 

  Deze Europese Commissie was in functie van 1 november 2014 tot 1 december 2019 en volgde de Commissie-Barroso II op. Voorzitter was de Luxemburgse oud-premier Jean-Claude Juncker. De Nederlandse Frans Timmermans was één van de vicevoorzitters en was belast met betere regelgeving, relaties met de Europese instellingen, rechtsregels, fundamentele rechten en duurzame ontwikkeling.