Politieke situatie Luxemburg

Bron: IPU.org

De huidige premier van Luxemburg is de liberaal Xavier Bettel¹ van de DP. De regering wordt gevormd door de liberale DP (Demokratesch Partei), de sociaaldemocratische LSAP en de Groenen. De huidige coalitie van Luxemburg is een zogenaamde 'verkeerslichtcoalitie.' Dit is een coalitie met een sociaaldemocratische, liberale en ecologische partij. Bij de verkiezingen van oktober 2023 verloor de coalitie haar meerderheid.

Luxemburg heeft een stabiel politiek systeem, waarin vrijwel geen kabinetscrises voorkomen. De christendemocratische CSV regeerde vanaf 1944 afwisselend met liberalen (DP) en sociaaldemocraten (LSAP). Sinds 1995 was de christendemocraat Jean-Claude Juncker² premier. Hij leidde coalities met de sociaaldemocraten (1995-1999 en 2004-2013) en met de liberalen (1999-2004). Vanwege een spionage-schandaal waarbij Juncker was betrokken, werden in juli 2013 vervroegde verkiezingen aangekondigd. Bij de vervroegde verkiezingen in oktober 2013 bleven de (verliezende) christendemocraten wel de grootste partij, maar daarna werd aangestuurd op een coalitie van liberalen, sociaaldemocraten en Groenen. In december 2013 trad een kabinet aan met de liberaal Xavier Bettel¹ als premier. In 2018 wonnen de christendemocraten de parlementsverkiezingen, die er ondanks de winst niet in slaagden om een coalitie te vormen. Daardoor werd Bettel voor de tweede keer premier.

Luxemburg was voor het laatst voorzitter van de Raad van de Europese Unie van juli-december 2015. De Luxemburgse politicus Nicolas Schmit³ is Eurocommissaris voor werkgelegenheid. De Luxemburgse premier Joseph Bech behoorde tot de grondleggers van de Europese Unie. Eén van zijn opvolgers, Gaston Thorn⁴, leidde tussen 1981 en 1985 de Europese Commissie. In 1994 werd de voormalige Luxemburgse premier Jacques Santer⁵ president van de Europese Commissie. Hij bleef dat tot 1999. Jean-Claude Juncker² was president van de Europese Commissie van 2014 tot 2019.

Luxemburg is een constitutionele monarchie met een parlementair stelsel, met een groothertog als staatshoofd. Ministers hebben soms de verantwoordelijkheid voor meerdere ministeries (bijvoorbeeld voor sociale zekerheid en volksgezondheid en voor landbouw en sport). Er is een eenkamerstelsel, met een zestig leden tellende Kamer van Afgevaardigden. Een uit burgers bestaande Staatsraad (24 leden) adviseert het parlement.

Kiesstelsel

De Kamer van Afgevaardigden wordt iedere vijf jaar gekozen in vier kiesdistricten op basis van evenredige vertegenwoordiging.

Partijen

De grootste partij is de christendemocratische CSV (Chrëschtlech Sozial Vollekspartei). De liberale partij DP (Demokratesch Partei) en de sociaaldemocratische LSAP (Lëtzebuerger Sozialistesch Arbechterpartei) zijn middelgrote partijen. Ze ontlopen elkaar niet veel in sterkte. Verder is er een groene partij (Déi Gréng) en een conservatief-liberale partij (Alternativ Demokratesch Reformpartei, ADR). Tot 1994 was er een communistische partij (KPL).

• 1. 

  Xavier Bettel (1973) is sinds 4 december 2013 minister-president van Luxemburg. Hij werd in 2011 leider van de Luxemburgse liberalen (Democratische Partij). Xavier Bettel was lange tijd advocaat en werd als 26-jarige in 1999 parlementslid. In november 2011 werd hij tot burgemeester van Luxemburg gekozen. Hij vormde na de verkiezingen van 2013 een regering met de sociaaldemocraten.
   
• 2. 

  Jean-Claude Juncker (1945) is the president of the European Commission. Juncker is a member of the Luxembourg party Christian Social People's Party (CVP), which is aligned with the European People's Party. Juncker server as prime minister of Luxembourg for nearly twenty years.
   
• 3. 

  Nicolas Schmit (1953) is the Commissioner on behalf of Luxemburg since December 1st 2019. In the Von der Leyen Commission he is responsible for employment policies. Previously Schmit served as a member of the European Parliament for the "Parti ouvrier socialiste luxembourgeois", which is aligned with the Progressive Alliance of Socialists and Democrats.
   
• 4. 

  Gaston Thorn (1928-2007) was in 1981-1985 voorzitter van de Europese Commissie. De Luxemburgse liberaal Thorn was zijn leven lang een pleitbezorger van Europese samenwerking. Hij begon zijn loopbaan als advocaat en was daarna Kamerlid. In 1969 werd hij minister van Buitenlandse Zaken. Tussen 1974 en 1979 leidde hij enkele kabinetten en daarna werd hij opnieuw minister van Buitenlandse Zaken (en tevens van Justitie en Economische Zaken). In de periode dat Thorn de Europese Commissie leidde, kwam de Europese Akte tot stand. Daarmee werd de aanzet gegeven tot de interne Europese markt.
   
• 5. 

  Jacques Santer (1937) is een Luxemburgse jurist en econoom, die in 1995 voorzitter van de Europese Commissie werd. Na enige tijd ambtenaar en partijfunctionaris van de christendemocratische partij te zijn geweest, werd hij staatssecretaris en europarlementariër. In 1979-1989 was hij minister van Financiën en vanaf 1984 tevens minister-president. Tijdens zijn voorzitterschap werd de euro geïntroduceerd en kwam het Verdrag van Amsterdam tot stand. Zijn Commissie moest in 1999 voortijdig aftreden na diverse beschuldigingen over corruptie, waarbij vooral een affaire rond de Franse Commissaris Cresson centraal stond.
   
• 6. 

  Raymond Vouel (1923-1987) was een Luxemburgse sociaaldemocraat, die in 1976 tussentijds lid werd van de Commissie-Ortoli en daarna vier jaar Europees commissaris voor mededinging in de Commissie-Jenkins was. Hij begon zijn loopbaan als journalist en was daarna staatssecretaris en vicepremier en minister van Financiën in een centrumlinks-kabinet.