Schaepmannianen

Source: Parlement.com.

Met de Schaepmannianen wordt een kleine groep katholieke Tweede Kamerleden aangeduid aan het einde van de negentiende eeuw. Net als hun voorman, de priester Herman Schaepman¹, die in 1880 Tweede Kamerlid werd, waren zij voorstander van hervormingen met name op sociaal gebied. Zij werden daarbij geïnspireerd door de encycliek Rerum Novarum van paus Leo XIII uit mei 1891.

Schaepman stond op sommige gebieden overigens vrijwel alleen. Zo was hij als één van de weinigen voorstander van invoering van de persoonlijke dienstplicht (en afschaffing van het systeem van plaatsvervanging). Als enige steunde hij in 1894 volmondig het kiesrechtvoorstel van Tak van Poortvliet en in 1900 stemden van de katholieken alleen hij en Kolkman² vóór de ontwerp-Leerplichtwet.

Tegenover de Schaepmannianen stonden de Bahlmannianen³, de conservatieve katholieken. Zij vormden de hoofdmoot van de katholieken in de Kamer. Beide groepen waren wel onder meer voor gelijkberechtiging van het openbaar en bijzonder onderwijs, voor herstel van de diplomatieke vertegenwoordiging bij de paus en voor afschaffing van het processieverbod.

Uiteindelijk werden beide groepen verenigd en kwam er in 1896 een gezamenlijk programma tot stand. Schaepman werd in 1901 voorzitter van de katholieke kamerclub, maar overleed in 1903.

Bent u op zoek naar specifieke gegevens over leden van de Katholieke Kamerclubs? In het biografisch archief⁴ van het Parlementair Documentatie Centrum zijn uitgebreide gegevens over Kamerleden opgenomen. Deze gegevens zijn onder voorwaarden beschikbaar voor wetenschappelijk onderzoek en journalistieke publicaties. Neem voor meer informatie contact op via het contactformulier.

1.
Priester, dichter en dé grote voorman van de katholieken aan het einde van de negentiende eeuw. Werd in 1880 als eerste priester Tweede Kamerlid. Ontwierp een politiek programma en sloot een verbond met de antirevolutionairen (de 'Coalitie') van Kuyper. Stond in eigen kring lange tijd nogal geïsoleerd, omdat hij veel progressiever en socialer was dan zijn geloofsgenoten (veelal industriëlen) in de Kamer. Steunde de kiesrechtuitbreiding, invoering van de leerplicht en afschaffing van de plaatsvervanging bij het leger. Pas in 1901 werd hij fractievoorzitter. Was hoogleraar aan het Seminarium te Rijsenburg. Boeiende en geestige spreker met een levendige voordracht. Ook een goed schrijver. In de omgang gezellig, goedlachs, praatgraag, en met iedereen op goede voet.
2.
Invloedrijk, slagvaardig, democratisch gezind katholiek Tweede Kamerlid met een fijnzinnige humor. Voor hij in de politiek ging notaris. Bij zijn intrede in de Tweede Kamer in 1884 één van de weinige volgelingen van Schaepman, met wie hij ook bevriend was. Financieel specialist en later fractievoorzitter. Als minister van Financiën in het kabinet-Heemskerk lukte het hem niet de Tariefwet tot stand te brengen, die tot hogere invoertarieven en meer inkomsten moest leiden. Werd na zijn ministerschap lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland en keerde in 1916 terug in de Tweede Kamer. Bleef daarvan tot zijn overlijden nog acht jaar een gerespecteerd lid.
3.
De conservatieve katholieke Kamerleden aan het einde van de negentiende eeuw staan bekend als 'Bahlmannianen', genoemd naar mr. B.M. Bahlmann. Zij stonden tegenover de kleinere groep volgelingen van Schaepman, de Schaepmannianen.
4.
De stichting PDC is een zelfstandige voortzetting van het voormalige Parlementair Documentatie Centrum van de Universiteit Leiden en partner van het Montesquieu Instituut. PDC verzamelt, redigeert en publiceert al tientallen jaren informatie over Kamerleden en bewindslieden in de vorm van een digitaal biografisch archief. Dit archief bevat alle personen (meer dan 5.000) die sinds 1796 tot op de dag van vandaag een rol spelen of hebben gespeeld in het landelijk bestuur zoals Kamerleden, bewindslieden, leden van het Europees Parlement, staatsraden en leden van de Rekenkamer. In het kader van Tweede en Eerste Kamerverkiezingen worden ook gegevens verzameld over (kansrijke) kandidaten.