Dr. H.J.A.M. (Herman) Schaepman - Main contents

Priester, dichter en dé grote voorman van de katholieken aan het einde van de negentiende eeuw. Werd in 1880 als eerste priester Tweede Kamerlid. Ontwierp een politiek programma en sloot een verbond met de antirevolutionairen i (de 'Coalitie') van Kuyper i. Stond in eigen kring lange tijd nogal geïsoleerd, omdat hij veel progressiever en socialer was dan zijn geloofsgenoten (veelal industriëlen) in de Kamer. Steunde de kiesrechtuitbreiding, invoering van de leerplicht en afschaffing van de plaatsvervanging bij het leger. Pas in 1901 werd hij fractievoorzitter. Was hoogleraar aan het Seminarium te Rijsenburg. Boeiende en geestige spreker met een levendige voordracht. Ook een goed schrijver. In de omgang gezellig, goedlachs, praatgraag, en met iedereen op goede voet.

Schaepmaniaan, Rooms-Katholieken
functie(s) in de periode 1880-1903: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK

• - 

  priester R.K.-kerk, aartsbisdom Utrecht, from 15 August 1867
• - 

  secretaris van aartsbisschop Mgr. A.F. Schaepman van Utrecht, from 31 March 1868 until August 1870 (tevens priester parochie H. Catharina te Utrecht)
• - 

  hoogleraar kerkgeschiedenis, Grootseminarium Rijsenburg te Driebergen, from August 1870 until 30 September 1880
• - 

  tweede secretaris, aartsbisdom Utrecht, from 1870 until July 1880
• - 

  politiek redacteur, godsdienstig-staatkundig dagblad "De Tijd", from 1870 until 1882
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 15 July 1880 until 11 October 1884 (voor het kiesdistrict Breda)
• - 

  redacteur rooms-katholieke dagblad "Het Centrum", from 1 May 1884 until 1900
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 17 November 1884 until 18 May 1886 (voor het kiesdistrict Breda)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 14 July 1886 until 17 August 1887 (voor het kiesdistrict Breda)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 19 September 1887 until 27 March 1888 (voor het kiesdistrict Breda)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 1 May 1888 until 15 September 1891 (voor het kiesdistrict Wijk bij Duurstede)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 15 September 1891 until 20 March 1894 (voor het kiesdistrict Almelo)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 16 May 1894 until 21 January 1903 (voor het kiesdistrict Almelo)
• - 

  voorzitter R.K.-Kamerclub, Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 17 September 1901 until 21 January 1903

• - 

  lid commissie vaststellen staatkundig program (Katholieken), from October 1896 until November 1896

• - 

  redacteur maandblad "De Wachter" (na vier maanden "Onze Wachter"), from 1 January 1871 until 1886 (medeoprichter; opgegaan in "De Katholiek")
• - 

  lid hoofdredactie dagblad "De Tijd", 1872 (gedurende enkele maanden)
• - 

  lid redactie "archief van de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht"
• - 

  lid redactie "Gildeboek van Sint Bernulphus"
• - 

  schrijver wekelijks hoofdartikel in katholieke Friese dagblad "Ons Noorden", until 1884
• - 

  lid commissie voor het stichten eener woning met huiskapel voor de pauselijke internuntius te 's-Gravenhage, 1889
• - 

  lid bestuur "De Katholiek", from 1890
• - 

  adviseur Bond van R.K. Werkliedenvereenigingen, aartsbisdom Utrecht, from 1893 until 1903
• - 

  lid bestuur Leo-Stichting, from 1893 until 21 January 1903
• - 

  voorziter Vereeniging tot bevordering van het Katholiek Bijzonder Onderwijs in het aartsbisdom Utrecht
• - 

  lid Staatscommissie inzake de werkliedenverzekering (Staatscommissie-Pijnacker Hordijk), from July 1895 until August 1898
• - 

  uitgever en redacteur tijdschrift "Chronica" (staatkunde en letteren), from 1900
• - 

  pauselijk huisprelaat, from March 1901
• - 

  apostolisch pronotarius ad interim, from May 1902

• - 

  lid Gemengde Commissie voor de Stenographie (namens de Tweede Kamer), from 25 November 1881 until 21 January 1903
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from November 1883 until February 1884
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from February 1885 until May 1885
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from March 1886 until May 1886
• - 

  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor hoofdstuk X (Koloniën) 1889 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from May 1889 until November 1889
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from February 1890 until September 1890
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from November 1890 until January 1891
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from February 1894 until May 1894
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from March 1895 until May 1895
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from February 1896 until May 1896
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1897 until November 1897
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from May 1898 until November 1898
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1900 until November 1900
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1901 until November 1901
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from March 1902 until April 1902
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1902 until November 1902

• - 

  progymnasium te Oldenzaal, from 1856 until 1858

• - 

  priesteropleiding, Klein-seminarie te Culemborg, from August 1858 until September 1863
• - 

  priesteropleiding, Groot-seminarie te Rijsenburg, from October 1863 until 15 August 1867

• - 

  theologie (doctoraat) te Rome, 1869

• - 

  filosofie en letteren, Universiteit van Leuven, 1883

• - 

  Sprak in de Tweede Kamer over diverse onderwerpen; vooral over onderwijs, en voorts onder meer over volksgezondheid (ontwerp-Drankwet), justitie, spoorwegen, visserij en Suriname.
• - 

  Een initiatiefwetsvoorstel van zijn hand over de subsidiëring van het bijzonder onderwijs (wijziging van hoofdstuk X van de Grondwet) werd in 1887 door de Eerste Kamer verworpen. Tijdens het debat over dit voorstel spraken zowel de meerderheid van de Tweede Kamer als minister Heemskerk uit dat de Grondwet subsidiëring van het bijzonder onderwijs niet verbood.
• - 

  Steunde in 1894 Tak van Poortvliets kieswetvoorstel en was bij de algemene verkiezingen de enige katholiek die als "Takkiaan" werd gekozen

• - 

  In 1900 stemden hij en Kolkman als enigen van de katholieken vóór de ontwerp-Leerplichtwet
• - 

  Behoorde in 1901 tot de zes katholieken die vóór de ontwerp-Militiewet stemden

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Werd in 1894 door de voorzitter van de Katholieke Kamerclub Haffmans aangevallen in diens krant "Venloosch Weekblad", onder meer omdat volgens Haffmans Schaepman mede de val van het kabinet-Mackay had veroorzaakt. Schaepman mijdde daarom de vergaderingen van de Katholieke Kamerclub tot na Haffmans dood (september 1896).
• - 

  Tot zijn tegenstanders behoorde ook de conservatieve bisschop van Haarlem Ch.J.M. Bottemanne, die hem in 1894 een spreekverbod in het bisdom Haarlem opgelegde vanwege zijn steun aan het Kieswet-voorstel van Tak van Poortvliet
• - 

  Werd op 20 oktober 1896 met Vermeulen, Bahlmann, Dobbelmann en Travaglino belast met het opstellen van een programma van actie
• - 

  Onderhandelde in juli 1901 met Travaglino en Michiels van Verduynen namens de RK Kamerclub over het programma van het kabinet-Kuyper
• - 

  Na zijn overlijden spraken op 24 februari 1903 in de Tweede Kamer niet alleen Kamervoorzitter Mackay, maar ook de leden Kolkman en Mees, alsmede minister De Marez Oyens herdenkingswoorden

• - 

  In Driebergen-Rijsenburg werd op 13 juli 1908 een door P.J.H. Cuypers ontworpen monument ter zijner nagedachtenis onthuld
• - 

  In Tubbergen werd op 11 augustus 1927 op de Tubberger Es een door August Falise vervaardigd standbeeld van hem onthuld. Dat gebeurde door Mgr. W.H. Nolens.
• - 

  Een borstbeeld van hem staat in het gebouw van de Tweede Kamer
• - 

  In Tubbergen is in het Dr. Schaepmancentrum een kleine tentoonstelling aan hem gewijd
• - 

  Zijn vader was burgemeester van Hellendoorn en van Tubbergen. Hij was lid van Provinciale Staten van Overijssel voor het district Almelo.

• - 

  Werd in 1891 in het district Wijk bij Duurstede met vijftien stemmen verschil verslagen door jhr. W.H. de Beaufort (lib.). Versloeg bij naverkiezingen in het district Almelo W.H. Dikkers (lib.) met circa 300 stemmen verschil.
• - 

  Werd in 1894 in het district Almelo met ruime meerderheid gekozen. Werd in de districten Breukelen en Hilversum verslagen door resp. W.J. Royaard van den Ham (na herstemming) en Th.Ph. baron Mackay (a.r.).
• - 

  Versloeg in 1897 in het district Almelo P. van Vliet (arp). Werd in het district Amsterdam I na herstemming verslagen door M.J. Pijnappel (o.l.) en in het district Rotterdam III na herstemming door J.B. Verhey (l.u.)
• - 

  Werd in 1901 gekozen bij enkelvoudige kandidaatstelling
• - 

  Was behalve in de districten Breda, Wijk bij Duurstede en Almelo ook diverse malen kandidaat in andere districten, zoals Groningen, Zaandam, Utrecht en Haarlem

• - 

  Corvinus (literair pseudoniem)
• - 

  E.L.C. (literair pseudoniem)
• - 

  "De Doctor" (bijnaam)
• - 

  "De Rijsenburgse Professor" (bijnaam)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  Castoretpollux, "In de Tweede Kamer. Portretten" (1881)
• - 

  F. Netscher, "In en om de Tweede Kamer. Parlementaire portretten en schetsen" (1889)
• - 

  Levensbericht door A.M.J.J. Binnewiertz, in: Levensberichten der afgestorven medeleden van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1903/4, 182
• - 

  Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel VI, 1218
• - 

  Jos. van Wely, "Schaepman, levensverhaal" (1954)
• - 

  A.W. Abspoel, "Van Binnen- en Buitenhof" (1956), 160
• - 

  J.P. Gribling, "Schaepman, een politieke leider zonder partij" en "Schaepmans leiderschap erkend", in: Politiek Perspectief november/december 1975
• - 

  P.A.M. Arntzenius, "Vaticaanse bemoeienissen met de Nederlandse politiek. Over een conflict tussen de rooms-katholieke kerk en de priester-politicus dr. H.J.A.M. Schaepman in 1894", in Jaarboek DNPP, 1995, 265-277
• - 

  J.A. Bornewasser, "Schaepman, Herman Johan Aloijsius Marie (1844-1903)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 518
• - 

  J. van Meeuwen, "Schaepman, Herman Johan Aloijsius Marie", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging van Nederland, deel II, 141
• - 

  T. Crijnen en I. Herbers, "Een groot emancipator, Mgr.dr. Herman Schaepman, politicus en dichter, 1844-1903" (2023)
• - 

  J.H.J.M. Witlox, "De Katholieke Staatspartij in haar oorsprong en ontwikkeling geschetst" (3 delen, 1919)
• - 

  "Dagboeken en aantekeningen van Willem Hendrik de Beaufort 1874-1918", uitgegeven door J.P. de Valk en M. van Faassen, RGP kleine serie 74, band 2 (1993), p. 1015
• - 

  Onze Afgevaardigden, 1897
• - 

  Ned. Patriciaat, 1940

• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
• - 

  biografie opgenomen in het Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek
• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Uitgebreide biografieën van de huidige leden van de Eerste en Tweede Kamer zijn beschikbaar via parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.