Nieuwe ministersposten

Het aantreden van een nieuw kabinet is soms reden voor de komst van nieuwe ministerposten. Bij de formatie van het kabinet-Rutte III¹ kwamen er vier nieuwe posten. Bij de formatie van de kabinetten in de afgelopen twintig jaar werden met creatie daarvan soms duidelijke beleidsaccenten gegeven. Zo kwamen er ministers voor Grotestedenbeleid (1998), Vreemdelingenbeleid en Integratie (2002), Bestuurlijke Vernieuwing (2003), Jeugd en Gezin (2007) en Immigratie en Asiel (2010). De meeste posten bestonden maar een paar jaar.

Er kwamen in het verleden vaker nieuwe posten of zelfs ministeries, maar soms verdwenen die later weer. Vaak hing dat samen met de verdeling van ministers over de verschillende partijen. In 1971 was deelname van DS'70² aan het kabinet reden om twee nieuwe posten in het leven te roepen. In 1998 had D66³ flink verloren, maar D66 bleef wel in de regering. Naast de twee 'gewone' ministers, kwam er een minister zonder portefeuille⁴, waardoor de partij wel redelijk veel invloed hield, zonder dat D66 de leiding kreeg van een derde departement.

Het aantal ministeries nam na 1945 toe, onder andere door instelling van het ministerie van Volkshuisvesting (1945), van Maatschappelijk Werk (1952) en van Volksgezondheid en Milieuhygiëne (1971). In 1982 en 2010 verdwenen juist ministeries. In 2010 werden Landbouw en Economische Zaken, en VROM en Verkeer en Waterstaat samengevoegd. In 2017 kwamen er echter weer vier posten bij. Na de formatie van 2021-2022 kwamen er vier nieuwe posten bij. In 2024 werden drie nieuwe ministeries ingesteld.

Overzicht nieuwe ministerposten

• * 

  zonder Portefeuille

** later CRM, WVC en VWS

*** later Wederopbouw en Volkshuisvesting, Volkshuisvesting en Bouwnijverheid, Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (en Milieubeheer)

Meer over

• 1. 

  Deze formatie was met 225 dagen de tot dan langste formatie sinds de Tweede Wereldoorlog. De formatie 2017 stond aanvankelijk in het teken van vorming van een kabinet van VVD, D66, CDA en GroenLinks. Daartoe werden twee pogingen ondernomen, maar op 12 juni concludeerde informateur Tjeenk Willink dat een geschil over het migratiebeleid definitief een onoverkomelijk probleem opleverde.
   
• 2. 

  DS'70 was een centrumrechtse sociaaldemocratische partij. De partij werd opgericht in 1970 als afsplitsing van de Partij van de Arbeid, door leden die ontevreden waren over de koers van die partij, zowel op financieel-economisch gebied als bij het buitenlands beleid. De partij was tot juli 1972 vertegenwoordigd in het kabinet-Biesheuvel I.
   
• 3. 

  Democraten 66 (D66) is een hervormingsgezinde sociaal-liberale partij. De huidige politiek leider is Rob Jetten. De partij werd opgericht op 14 oktober 1966 door 44 'homines novi', waarvan er 25 eerder bij andere politieke partijen actief waren geweest. Belangrijkste initiatiefnemer en voorman (tot 1998) was de oud-journalist Hans van Mierlo.
   
• 4. 

  Ministers zijn politiek verantwoordelijk voor een bepaald beleidsterrein. Met uitzondering van ministers zonder portefeuille geven zij politieke leiding aan een departement. Daarbij kunnen zij terzijde worden gestaan door staatssecretarissen. Een minister, meestal lid van één van de partijen die in de Tweede Kamer het kabinet steunen, moet het vertrouwen van de Tweede Kamer hebben om de functie te kunnen vervullen.
   
• 5. 

  Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) had de zorg voor duurzaam voedsel, kringlooplandbouw, waardevolle natuur en biodiversiteit, visserij, biotechnologie en stikstofaanpak. Het departement was tussen 2010 en 2012 onderdeel van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en tussen 2012 en 2017 van het ministerie van Economische Zaken. In 2024 wijzigde de naam in ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur.
   
• 6. 

  Dit ministerie was verantwoordelijk voor de zorg voor de kwaliteit van lucht, water en leefomgeving, voor de bodembescherming en voor de volksgezondheid. Het werd in 1971 ingesteld bij de vorming van het kabinet-Biesheuvel. Enerzijds werd daarmee het toegenomen belang van het milieu onderstreept en anderzijds maakte deelname van DS'70 uitbreiding van het aantal ministersposten wenselijk.
   
• 7. 

  Dit was de naam van het ministerie van Binnenlandse Zaken, nadat bij de formatie van het vierde kabinet-Drees de afdelingen Bezitsvorming en Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie waren overgeheveld van Economische Zaken.
   
• 8. 

  Dit ministerie werd in 1952 ingesteld bij de formatie van het derde kabinet-Drees. Het kreeg de zorg voor de Armenwet, maatschappelijke dienstverlening (gezinszorg, internaten, opbouwwerk, woonwagenbewoners, zorg voor onmaatschappelijken) en de opvang van Molukkers en repatrianten uit Indonesië. Het ministerie werd ook verantwoordelijk voor de Algemene Bijstandswet, die in 1963 tot stand kwam.
   
• 9. 

  Het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) heeft als taak de voorbereiding, de coördinatie en de uitvoering van het buitenlands beleid.
   
• 10. 

  Dit ministerie was de voortzetting van het in juni 1945 ingestelde ministerie van Openbare Werken. Door de toevoeging Wederopbouw werd het belang daarvan onderstreept. In 1947 werd de naam gewijzigd in Wederopbouw en Volkshuisvesting. De verantwoordelijkheid voor Waterstaat ging toen over naar het ministerie van Verkeer en Waterstaat.
   
• 11. 

  Het ministerie van Algemene Zaken (AZ) is verantwoordelijk voor de coördinatie van het algemeen regeringsbeleid, voor zover dit niet is opgedragen aan één van de andere ministeries. De minister-president, Dick Schoof, draagt de verantwoordelijkheid voor het ministerie van AZ en is ook minister van Algemene Zaken. In zijn taken wordt hij bijgestaan door het Kabinet Minister-President (KMP).
   
• 12. 

  De voorbereiding van beleid, wetten en regelingen vindt plaats op een ministerie (ook wel: departement). Ook bij het uitvoeren en controleren hiervan hebben ministeries een belangrijke taak, maar soms gebeurt dat ook door intern of extern verzelfstandigde organisaties of door rechtspersonen met een wettelijke taak.
   
• 13. 

  Wat is er te zeggen over de naoorlogse kabinetten, bijvoorbeeld over het aantal vrouwen, de gemiddelde leeftijd, of het aantal hoogleraren? Welk kabinet bleef het langste zitten en welke viel binnen enkele weken? Een aantal interessante wetenswaardigheden op een rijtje.