Voor- en nadelen van de Europese Unie - Main contents
Het lidmaatschap van de Europese Unie i brengt niet voor ieder lidstaat dezelfde voor- en nadelen met zich mee. De meningen over de voor- en nadelen van het lidmaatschap verschillen niet alleen per lidstaat, ook binnen lidstaten zijn de meningen verdeeld. Door het lidmaatschap van de Europese Unie kunnen de regeringen van de lidstaten niet langer over alle onderwerpen zelf beslissen en zijn er regels waar alle lidstaten zich aan moeten houden. Tegelijkertijd betekent dit dat er allerlei rechten zijn die voor alle burgers van de EU gelden.
Veel politieke discussies over de Europese Unie gaan over het feit dat lidstaten niet langer op alle beleidsterreinen zelfstandig kunnen beslissen. Een goed voorbeeld hiervan is het onderwerp pulsvissen dat in Nederland al werd toegepast, maar naderhand werd verboden door de Europese Unie. Tegenstanders van de Europese Unie vinden dit verlies aan soevereiniteit onacceptabel. In het Verenigd Koninkrijk besloot de bevolking dat een uittreding uit de Europese Unie wenselijk was; de brexit i.
Ook voor Nederland geldt dat de discussie over de Europese Unie veel aandacht krijgt. De voor- en nadelen verschillen ook hier per regio en per sector. Ook het politieke landschap is verdeeld over de voor- en nadelen. Zo zien enkele partijen toekomst in een 'Nexit', terwijl de huidige regering juist de voordelen van lidmaatschap ziet.
Vrede
De voorlopers van de Europese Unie, zoals het EGKS verdrag uit 1951, werden opgericht met het motto 'nooit meer oorlog'. De langdurige en uitgebreide Europese samenwerking heeft gezorgd voor vreedzame verhoudingen tussen de Europese landen.
Welvaart
De welvaart is vergroot door het wegvallen van interne grenzen. Als handelsland profiteert Nederland hiervan. Het Centraal Planbureau i (CPB) becijferde in 2009 dat het nationaal inkomen van Nederland ten opzichte van 1970 6 tot 8 procent hoger lag dankzij afspraken over vrijere handel die binnen de Europese Unie i én de Wereldhandelsorganisatie WTO i zijn gemaakt. In 2016 berekende het CPB dat herinvoering van interne grenscontroles in Europa de Europese economie zou schaden. Volgens het CPB zou dat neerkomen op een daling van het Nederlandse bbp met 1,3 procent in 2020. Dit komt neer op zo'n 9 miljard euro. De Duitse denktank Bertelsmann Stiftung schatte in 2019 dat de interne markt Nederland jaarlijks 1500 euro per hoofd van de bevolking oplevert.
Investeringsklimaat
Door het wegvallen van de interne grenzen is het investerings- en bedrijfsklimaat aantrekkelijker geworden. Voor Nederland betekent dit dat het voor internationale bedrijven aantrekkelijker is om zich in Nederland te vestigen. Door zich te vestigen in Nederland hebben zij een bereik van ruim 500 miljoen consumenten, omdat ze hun goederen en diensten op de hele Europese markt kunnen aanbieden.
Grensoverschrijdende problemen
Door samenwerking en gezamenlijke regelgeving kunnen grensoverschrijdende problemen makkelijker worden aangepakt. Problemen zoals milieuvervuiling en klimaatverandering, maar ook zaken als voedselveiligheid, toelating van medicijnen, veilig en gezond werken en energievoorziening vragen om een gemeenschappelijke oplossing. De EU mag zich echter niet bemoeien met zaken die ook nationaal geregeld kunnen worden, zoals geregeld in het subsidiariteitsbeginsel.
Praktische voordelen
Vrij kunnen reizen, wonen, werken en studeren in Europa is mogelijk door Europese samenwerking. Gezamenlijke regelgeving vermindert de bureaucratische rompslomp (zoals het aanvragen van een visum en het wachten aan de grens) en de transactiekosten (het moeten omzetten van gegevens, het krijgen van vergunningen om te werken of studeren en het omwisselen van geld). Europeanen kunnen ook zonder extra kosten internetten, bellen en sms'en in een ander EU-land.
Agentschappen
Op veel beleidsterreinen zijn er binnen de Europese Unie agentschappen opgericht. Deze organisaties zijn gespecialiseerd op een thema, zorgen voor de uitvoering van besluiten en verzamelen kennis over een bepaald onderwerp. Wetenschappelijke ontwikkelingen gaan hierdoor sneller. Voorbeelden van agentschappen zijn luchtvaartveiligheid (EAVL) i, voedselveiligheid (EFSA) i en justitiële samenwerking (Eurojust) i. Het geneesmiddelen agentschap (EMA) i, Europol i en Eurojust i zijn in Nederland gevestigd.
Subsidies
Nederland ontvangt subsidies voor verschillende sectoren in de maatschappij. De grootste bijdragen van de EU aan Nederland zijn voor landbouwsubsidies en bijdragen uit fondsen voor regionale ontwikkeling. Ook ontvangt Nederland geld voor onderzoek en innovatie, onder meer vanuit het Horizon-financieringsprogramma. Een ander voorbeeld is het Europees Herstelfonds i, waarmee de Europese Commissie de economische klap van de coronacrisis wil opvangen. Nederland krijgt 4,7 miljard euro uit dit fonds.
Kosten lidmaatschap
De jaarlijkse bijdrage van Nederland aan de EU: volgens het Rijksjaarverslag van het ministerie van Buitenlandse Zaken netto betaalde Nederland rond de 8,9 miljard over 2020, inclusief een korting van 0,8 miljard. De inkomsten via de fondsen in gedeeld beheer waren ongeveer € 1 miljard. Nederland is per saldo dus een nettobetaler, dat betekent dat Nederland meer bijdraagt aan de EU dan het ontvangt.
Verlies van soevereiniteit
De bewegingsvrijheid op terreinen waarvoor in de EU gezamenlijke afspraken zijn gemaakt vermindert voor de individuele lidstaten. Op die terreinen is een deel van de soevereiniteit overgedragen aan de EU. Zo mag de Nederlandse regering bijvoorbeeld slechts in beperkte mate het financieringstekort laten oplopen om de economie te stimuleren.
Controle munteenheid
Het verliezen van controle over eigen munt en monetair beleid. Het is bijvoorbeeld niet meer mogelijk om de eigen munt te devalueren als de economie aan concurrentiekracht verliest. Kanttekening hierbij is wel dat het Nederlandse monetaire beleid voor de invoering van de euro al sterk aan het Duitse monetaire beleid gekoppeld was.