Uitbreiding kiesrechtuitsluiting en verbod meervoudige nationaliteit ambtsdragers

Sinds 15 februari 2019 lag er een voorstel tot wijziging van de Grondwet ter behandeling in de Tweede Kamer dat ingediend was door de Tweede Kamerleden Geert Wilders¹ en Martin Bosma². Het is op 8 januari 2024 ingetrokken. Deze grondwetswijziging beoogde twee zaken. Ten eerste wilden de indieners dat mensen met een dubbele nationaliteit werden uitgesloten van het kiesrecht van de Tweede Kamer. Ten tweede stelden de indieners voor dat diverse ambtsdragende functies niet langer mochteen worden bekleed door mensen met een dubbele nationaliteit.

Uit de memorie van toelichting blijkt dat de indieners van mening zijn dat alle stemgerechtigden en personen die een politiek ambt bekleden uitsluitend Nederlandse belangen horen te dienen. Zij moeten de schijn van een dubbele loyaliteit tegenover het openbaar bestuur voorkomen.

Kiesrechtuitsluiting

Het kiesrecht is geregeld in artikel 54 Grondwet³. Daar zou dit voorstel aan toevoegen dat mensen met een meervoudige nationaliteit niet deel mogen nemen aan verkiezingen voor de Tweede Kamer.

Verbod op bekleden van diverse ambten

De artikelen 74⁴, 77⁵, 78a⁶ en 131⁷ zouden worden gewijzigd om te voorkomen dat mensen met een dubbele nationaliteit ambtsdrager worden. Het gaat concreet om de volgende ambten:

• - 

  Minister-president
• - 

  Minister
• - 

  Staatssecretaris
• - 

  lid van de Staten-Generaal
• - 

  Commissaris van de Koning
• - 

  lid van de Provinciale Staten
• - 

  burgemeester
• - 

  Gemeenteraadslid
• - 

  Wethouder
• - 

  Nationale Ombudsman
• - 

  lid van de Raad van State
• - 

  lid van de Algemene Rekenkamer

Op 16 juni 2022 publiceerde de Raad van State haar advies over dit wetsvoorstel⁸. Volgens de Raad van State is de kiesrechtuitsluiting en het verbod op het uitoefenen van diverse functies in strijd met artikel 1 van de Grondwet. De Raad van State oordeelt dus negatief over dit wetsvoorstel en adviseert het voorstel niet in behandeling te nemen.

Er is niet eerder een poging ondernomen om het kiesrecht op deze manier in te perken. In de Nederlandse wet is al wel geregeld dat bij het verkrijgen van het Nederlanderschap, indien mogelijk, afstand moet worden gedaan van andere nationaliteiten. Er zijn echter verschillende uitzonderingen op dit afstandsvereiste, waardoor meer dan een miljoen Nederlanders op dit moment een dubbele nationaliteit hebben.

• 1. 

  Geert Wilders (1963) is sinds november 2006 politiek leider van de PVV. Hij is sinds 25 augustus 1998 (met een korte onderbreking in 2002) Tweede Kamerlid. Aanvankelijk was hij dat voor de VVD, maar op 2 september 2004 werd hij een onafhankelijk Kamerlid. In 2023 was hij voor de zesde keer lijsttrekker. De heer Wilders was medewerker van de afdeling Verdragen bij de Ziekenfondsraad, wetstechnisch medewerker van de Sociale Verzekeringsraad en beleidsmedewerker en speechschrijver van de VVD-Tweede Kamerfractie. In 2010 zat hij enige tijd in de gemeenteraad van Den Haag.
   
• 2. 

  Martin Bosma (1964) is sinds 14 december 2023 voorzitter van de Tweede Kamer en sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Hij was in de periode 2004-2006 medewerker van de fractie Groep-Wilders en daarvoor werkzaam in de journalistiek en onder meer mededirecteur van een mediabedrijf. De heer Bosma hield zich als Kamerlid vooral bezig met binnenlandse zaken, hoger en wetenschappelijk onderwijs, media en cultuur. Hij was fractiesecretaris en (tweede) ondervoorzitter van de Kamer. Eerder was hij lid van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen.
   
• 3. 

  1. De leden van de Tweede Kamer worden rechtstreeks gekozen door de Nederlanders die de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt, behoudens bij de wet te bepalen uitzonderingen ten aanzien van Nederlanders die geen ingezetenen zijn.
   
• 4. 

  1. De Koning is voorzitter van de Raad van State. De vermoedelijke opvolger van de Koning heeft na het bereiken van de leeftijd van achttien jaar van rechtswege zitting in de Raad. Bij of krachtens de wet kan aan andere leden van het koninklijk huis zitting in de Raad worden verleend.
   
• 5. 

  1. De leden van de Algemene Rekenkamer worden bij koninklijk besluit voor het leven benoemd uit een voordracht van drie personen, opgemaakt door de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
   
• 6. 

  1. De Nationale ombudsman verricht op verzoek of uit eigen beweging onderzoek naar gedragingen van bestuursorganen van het Rijk en van andere bij of krachtens de wet aangewezen bestuursorganen.
   
• 7. 

  De commissaris van de Koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij de wet te bepalen wijze. Krachtens de wet kunnen nadere regels worden gesteld over de daarbij te volgen procedures.
   
• 8. 

  DEN HAAG (PDC) - Een dubbele nationaliteit is onvoldoende reden om iemand uit te sluiten van kiesrecht of bepaalde functies als minister of burgemeester. Dit staat in een advies van De Afdeling advisering van de Raad van State over het initiatiefvoorstel van de Tweede Kamerleden Wilders en Bosma (beiden PVV)
   
• 9. 

  Dit initiatiefwetsvoorstel van de leden Wilders en Bosma (beiden PVV) stelt een wijziging voor van de Grondwet zodat personen die naast de Nederlandse nationaliteit ook een of meerdere vreemde nationaliteiten bezitten worden uitgesloten van het actieve kiesrecht. Daarnaast wordt voorgesteld in de Grondwet op te nemen dat enkel personen met uitsluitend de Nederlandse nationaliteit mogen worden aangesteld en/of worden benoemd als bepaalde (politieke) ambtsdragers. Onder bepaalde (politieke) ambtsdragers verstaan de initiatiefnemers de Minister-President, ministers, staatssecretarissen, leden van de Staten-Generaal, leden van de gemeenteraad, leden van de provinciale staten, leden van de Raad van State, leden van de Algemene Rekenkamer, leden van de gedeputeerde staten, leden van de Waterschappen, wethouders, de Nationale ombudsman, de commissaris van de Koning en de burgemeester.