Capital Markets Union

Bron: The Council of the European Union

De kapitaalmarktunie moet het voor spaarders en beleggers makkelijker maken om in bedrijven buiten hun eigen land te investeren. Zo kunnen kleine en middelgrote bedrijven gemakkelijker aan kapitaal komen buiten de banken om. Zo moet het makkelijker worden om extra te investeren in de economie, wat moet leiden tot meer economische groei.

Vanwege de vele verschillende nationale regels en de complexiteit van de financiële producten is het uitwerken van de kapitaalmarktunie geen gemakkelijke opgave. Het totaal aan maatregelen en actieprogramma's zal naar verwachting pas op langere termijn definitief worden ingevoerd. In 2015 startte de Europese Commissie met een inventarisatie van obstakels en mogelijke acties. Hierop is een actieplan gepresenteerd, en een reeks wetsvoorstellen.

De ambitie was om de kapitaalmarktunie nog voor de Parlementsverkiezingen van 2019 te voltooien, maar dat is niet volledig gelukt. Een aantal maatregelen is later uitonderhandeld en in werking getreden. Daarmee is de kapitaalmarktunie nog niet voltooid. Met nieuwe actieplannen en voorstellen wil de Commissie verdere stappen in die richting zetten.

Met de Europese Akte¹ van 1986 kwam er formeel vrij verkeer van kapitaal in Europa. Bedrijven kunnen hierdoor via de aandelenbeurs of via banken aan investeringen komen. In de praktijk is echter gebleken dat vooral kleine en middelgrote bedrijven nog allerlei belemmeringen ondervonden. De Europese Commissie wil deze belemmeringen wegnemen.

De kapitaalmarktunie moet het voor beleggers en spaarders makkelijker maken om in het buitenland te investeren. In 2017 was ongeveer 80 procent van het kapitaal van Europese bedrijven afkomstig van de bancaire sector. Vooral in tijden van lage economische groei of crisis kan dat volgens de Europese Commissie² tot problemen leiden. Door een gebrek aan investeringsmogelijkheden houden spaarders hun geld op de bank. De banken lenen op hun beurt weinig uit omdat de risico's zijn toegenomen. Het geld op de bank ‘bevriest’ dan, terwijl juist investeringen economische groei kunnen aanwakkeren.

Bij een kapitaalmarktunie moet het dus gemakkelijker worden om buiten banken om te investeren in het buitenland. Minder afhankelijkheid van banken zorgt er ook voor dat bij een bankencrisis kredietverlening niet meteen stilvalt, zoals in 2009 en 2010 het geval was.

Om in de Europese Unie een kapitaalmarktunie te realiseren moeten de lidstaten³ hun nationale afspraken over investeringen omzetten in gezamenlijke regels. Omdat de EU-lidstaten allemaal hun eigen regels hanteren, liggen de kosten van grensoverschrijdende effectentransacties in Europa bijvoorbeeld tien keer hoger dan in de Verenigde Staten. Standaardisering zorgt er ook voor dat investeerders financiële producten gemakkelijker met elkaar kunnen vergelijken.

Om de kapitaalmarktunie gestalte te geven zijn een reeks maatregelen genomen:

• - 

  een Europese standaard voor securitisaties, het verpakken van bankleningen in investeringsproducten, waaronder meer transparantie voor de risico's van dergelijke producten
• - 

  Europese standaarden voor de prospectus, en vereenvoudiging van de regels omtrent prospectussen voor het midden- en kleinbedrijf
• - 

  een Europees pensioen product (PEPP) dat mensen in staat moet stellen een pensioen op te bouwen waar men in de hele Unie van kan genieten
• - 

  harmonisering en vereenvoudiging van de regels voor durfkapitaal, en het stimuleren van sociale investeringen
• - 

  regels voor het uitgeven van obligaties door banken
• - 

  betere toegang en duidelijker regels voor crowdfunding
• - 

  duidelijker en soms strengere standaarden voor het inschatten van risico's op leningen en investeringen
• - 

  eenvoudiger regels voor het afhandelen van grensoverschrijdende faillissementen
• - 

  meer Europees toezicht en strengere regels om op te treden tegen fraude en witwassen
• - 

  het vergemakkelijken van toegang tot allerlei financieringsinstrumenten voor het midden- en kleinbedrijf
• - 

  het vereenvoudigen van het maken van claims over de grens heen, dit moet meer zekerheid bieden bij het investeren in andere EU-landen
• - 

  strenger en uitgebreider Europees toezicht op de kapitaalmarkten en op financiële stromen binnen de Unie en van en naar derde landen

Plannen

De Commissie-Von der Leyen legde in haar eerste actieplan veel nadruk op digitalisering en verduurzaming, haar centrale beleidsdoelen. Dat houdt concreet in:

• - 

  meer transparantie en beveiliging en toegang tot financiële data
• - 

  het stimuleren van verduurzaming in investeringsmogelijkheden

Nauw verweven met deze push voor verduurzaming is de besluit van de Commissie dat financiële instellingen duurzaamheidsrapportages moeten opstellen, en dat er regels zijn ingesteld voor wat wel en niet als groene investering telt.

Verder gaat het om:

• - 

  het stimuleren van langere termijn investeringen
• - 

  meer maatregelen om financiële producten en financiële planning inzichtelijker te maken voor burgers
• - 

  waar nodig verdere harmonisatie van eerder genomen maatregelen
• - 

  betere bescherming van investeerders

• 1. 

  De in december 1985 onder de naam Europese Akte overeengekomen aanpassing van het Verdrag van Rome had betrekking op de besluitvorming, de inrichting van de interne markt, het monetaire beleid en de Europese Politieke Samenwerking. Een aantal beleidsterreinen, met name met betrekking tot de interne markt, werd in de Akte expliciet aan het Verdrag toegevoegd, zoals milieu- en technologiebeleid.
   
• 2. 

  The European Commission is the executive body of the EU and runs its day-to-day business. It is made up of the College of Commissioners, 27 European Commissioners, one for each member state, who are each responsible for one or several policy areas. In addition, the 'Commission' also refers to the entire administrative body that supports the Commissioners, consisting of the Directorates-General and the Services.
   
• 3. 

  Momenteel zijn 27 landen lid van de Europese Unie. De meest recente uitbreiding van de Unie vond plaats op 1 juli 2013, met de toetreding van Kroatië. Er wordt verder over uitbreiding gesproken met verschillende landen in Oost-Europa. Het Verenigd Koninkrijk is sinds 31 januari 2020 middernacht geen lid meer van de Europese Unie. Dat was het eerste land dat de EU verliet.
   
• 4. 

  Het vrij verkeer van kapitaal biedt de Europese burgers tal van vrijheden op financieel gebied. Al in 1988, dus vóór de instelling van de interne markt, werden hierover afspraken gemaakt. De Commissie Juncker maakte werk van voorstellen om het makkelijker te maken voor kapitaal om de grens over te kunnen, in de hoop zo extra investeringen in de economie mogelijk te maken. Zo werd het makkelijker een rekening te openen of een lening aan te gaan in een ander EU-land, en werden drempels om in andere landen te beleggen geslecht.