Eerste Kamerverkiezingen 1983-2023

Tussen 1815 en nu zijn er dikwijls wijzigingen geweest in de manier waarop de Eerste Kamer¹ gekozen werd en hoelang de zittingstermijn was. Zo ook bij de grondwetsherziening van 1983², waarna de zittingstermijn van Eerste Kamerleden³ van zes naar vier jaar veranderde. Vanaf dit jaar werden alle leden tegelijkertijd gekozen door de Provinciale Staten⁴. Daarnaast werden sindsdien de Kamervoorzitters gekozen door de Kamers zelf.

In onderstaand overzicht staan de verkiezingen van de Eerste Kamer sinds 1983.

Meer over

• 1. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 2. 

  In 1983 werd de Grondwet ingrijpend herzien. De hoofdstukindeling werd gewijzigd, teksten werden gemoderniseerd, overbodig geachte artikelen werden geschrapt, en er kwamen bepalingen over sociale grondrechten en een algemene antidiscriminatiebepaling.
   
• 3. 

  De Eerste Kamer bestaat uit 75 parlementariërs: volksvertegenwoordigers die op basis van evenredige vertegenwoordiging voor een periode van vier jaar worden gekozen via de kieslijst van een politieke partij. De leden worden indirect gekozen: eerst kiezen burgers leden van de Provinciale Staten. Zij kiezen daarna de Eerste Kamerleden.
   
• 4. 

  De gekozen volksvertegenwoordiging van een provincie wordt Provinciale Staten genoemd. De Provinciale Staten stellen het beleid van de provincie vast en controleren de uitvoering daarvan door de Gedeputeerde Staten. Het aantal leden van Provinciale Staten hangt af van het aantal inwoners van de provincie. Dit is geregeld in artikel 8 van de Provinciewet.
   
• 5. 

  -
  -
  -
   
• 6. 

  -
  -
  -
   
• 7. 

  -
  -
  -
   
• 8. 

  Op maandag 23 mei 2011 werd een nieuwe Eerste Kamer gekozen. De (gedoog)coalitie VVD-CDA-PVV kreeg 37 zetels, net een zetel te weinig voor een meerderheid: De PVV komt voor het eerst in de Eerste Kamer met 10 zetels. De nieuwe patij 50plus, de partij van Jan Nagel, is met een zetel in de Kamer vertegenwoordigd. Door een stemfout van een Noord-Hollands D66-Statenlid, hij vulde zijn stembiljet met zijn blauwe ballpoint in en niet met het rode potlood, verloor D66 een zetel aan de SP. Het stembiljet werd namelijk ongeldig verklaard.
   
• 9. 

  Op dinsdag 29 mei 2007 kozen de Provinciale Staten, die op 7 maart 2007 zelf nieuw waren gekozen, een nieuwe Eerste Kamer. De coalitiepartijen CDA, PvdA en ChristenUnie haalden dankzij de winst van de ChristenUnie ook in de senaat een meerderheid. Door lijstverbindingen haalden SGP (verbonden met CDA en ChristenUnie) en D66 (verbonden met VVD en OSF) een iets gunstiger resultaat dan op 7 maart was voorzien.
   
• 10. 

  Op 26 mei 2003 kozen de Provinciale Staten een nieuwe Eerste Kamer. Door de verkiezingsuitslag kon het nieuwe kabinet-Balkenende II rekenen op een meerderheid van 41 van de 75 Eerste Kamerzetels: 23 van het CDA, 15 van de VVD en 3 van D66. De populaire Johan Stekelenburg was lijsttrekker voor de PvdA. Bij de VVD kwamen op basis van voorkeursstemen 6 kandidaten in de senaat, die op basis van de lijstvolgorde geen zetel verworven zouden hebben.
   
• 11. 

  Op 25 mei 1999 kozen de Provinciale Staten een nieuwe Eerste Kamer. De drie regeringspartijen behaalden een kleine meerderheid: 38 zetels. Verlies was er vooral voor VVD en D66. GroenLinks was met een verdubbeling van het zeteltal de grote winnaar. De ouderenpartij verdween uit de Senaat.
   
• 12. 

  Op 29 mei 1995 kozen de Provinciale Staten een nieuwe Eerste Kamer. Er deden zich flinke verschuivingen voor. Winnaar was de VVD, die met elf zetels winst bijna verdubbelde. Van de regeringspartijen ging de PvdA twee zetels achteruit en D66 vijf. VVD, PvdA en D66 vergrootten wel samen hun meerderheid van 40 naar 44 zetels. Het CDA verloor er acht zetels. AOV, SP en een samenwerkingsverband van regionale partijen en De Groenen waren nieuwkomers.
   
• 13. 

  In de op 28 mei 1991 gekozen Eerste Kamer was het CDA met 27 zetels veruit de grootste fractie. Na de slechte uitslag bij de Statenverkiezingen was al duidelijk dat de PvdA een fors aantal zetels moest inleveren. Dat werden er tien. Winst was er voor D66, GroenLinks en SGP. Regeringspartijen CDA en PvdA hadden samen een meerderheid van 43 zetels.
   
• 14. 

  In de op 9 juni 1987 gekozen Eerste Kamer behielden regeringsfracties CDA en VVD samen slechts een meerderheid van 38 zetels. Dat kwam doordat de VVD vier zetels verloor. De partijen hadden hun lijsten verbonden. Bij de voorafgaande Statenverkiezingen speelde de vraag of de regeringsfracties hun meerderheid zouden behouden een belangrijke rol. De kleine linkse partijen leden verlies, terwijl de PvdA juist fors won dankzij herstel ten opzichte van de Statenverkiezingen van 1982.
   
• 15. 

  Op 20 mei 1986 kozen de Provinciale Statenleden een nieuwe Eerste Kamer. De verkiezing was nodig, vanwege aanneming van voorstellen in eerste lezing tot grondwetsherziening. De Eerste Kamer had tevergeefs aangedrongen op uitstel tot 1987. Voor het eerst stemden Statenleden uit Flevoland mee. Hoewel de samenstelling van de Staten nauwelijks was veranderd, verloor de VVD toch een zetel. In Drenthe vergisten twee VVD-Statenleden zich namelijk in het tijdstip van de verkiezing.
   
• 16. 

  Op 31 augustus 1983 kozen de Provinciale Statenleden voor het eerst tegelijk de nieuwe Eerste Kamer. Die Kamer werd ook voor het eerst voor vier jaar gekozen. Grote winnaar was de VVD en grote verliezer de PvdA. Winst was er verder voor alle kleinere partijen. Na totstandkoming van de Grondwetsherziening in 1983 was het nieuwe kiesstelsel voor de Eerste Kamer wettelijk geregeld en daarna de Eerste Kamer ontbonden.
   
• 17. 

  De 75 leden van de Eerste Kamer worden eens in de vier jaar door middel van 'getrapte verkiezingen' gekozen. Burgers kiezen de leden van de Provinciale Staten of kiescolleges en zij kiezen op hun beurt de leden van de Eerste Kamer. Dit gebeurt binnen drie maanden na de verkiezingen van de Provinciale Staten. Sinds een Grondwetswijziging in 2017 stemmen ook de inwoners van Bonaire, Sint-Eustatius en Saba over de samenstelling van de Eerste Kamer. Aangezien de bijzondere gemeenten geen Provinciale Staten hebben, gaat dit via afzonderlijk gekozen kiescolleges. In 2022 is er een vierde kiescollege toegevoegd, het kiescollege niet-ingezetenen. Door te stemmen voor dit kiescollege kunnen kiesgerechtigde Nederlanders die in het buitenland wonen, invloed uitoefenen op de samenstelling van de Eerste Kamer.
   
• 18. 

  In onderstaand overzicht staat de zetelverdeling van de Eerste Kamerverkiezingen in de periode 2007 tot 2023.