Dr. E. (Els) Borst-Eilers - Main contents

Minister van Volksgezondheid in de kabinetten-Kok en bij de verkiezingen 1998 lijsttrekker van D66. Werd na een loopbaan als arts, ziekenhuisdirecteur, hoogleraar en vicevoorzitter van de Gezondheidsraad minister in het kabinet-Kok I i en in het Kok II i tevens vicepremier. Tijdens haar ministerschap werden medisch-ethische kwesties geregeld zoals euthanasie, medisch-wetenschappelijk onderzoek en onderzoek met embryo's. Kreeg als minister te maken met de problematiek van wachtlijsten in de zorg en het tekort aan medisch personeel en werd hierover fel aangevallen door de oppositie van links en rechts. Deskundige minister die veel wetgeving tot stand bracht. Riep door haar liberale opvattingen in medisch-ethische kwesties in sommige kringen wel weerstand op, maar werd algemeen geacht als een wijze en betrokken bewindsvrouw.

D66
functie(s) in de periode 1994-2002: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, minister, politiek leider

• - 

  D'66 (Democraten 1966), from 1968 until 15 June 1985 (partijnaam gewijzigd)
• - 

  D66 (Democraten 1966)

• - 

  arts-assistent "Onze Lieve Vrouwe Gasthuis" te Amsterdam (kindergeneeskunde), from 1958 until 1960
• - 

  part-time onderzoeker CLB (Centraal Laboratorium van de Bloedtransfusiedienst) te Amsterdam, from 1960 until 1965
• - 

  wetenschappelijk medewerker immunothematologie, Rijksuniversiteit Utrecht, from 1966 until 1 January 1969
• - 

  hoofd Bloedbank, Academisch Ziekenhuis te Utrecht, from 1 January 1969 until 1 September 1977
• - 

  medisch directeur, Academisch Ziekenhuis te Utrecht, from 1 September 1977 until 1 January 1986
• - 

  vicevoorzitter Gezondheidsraad, from 1 January 1986 until 22 August 1994 ('covoorzitter' naast L. Ginjaar)
• - 

  bijzonder hoogleraar evaluatie-onderzoek van het klinisch handelen, Amsterdams Medisch Centrum, Universiteit van Amsterdam, from 1 July 1992 until 22 August 1994
• - 

  minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, from 22 August 1994 until 22 July 2002
• - 

  fractievoorzitter D66 Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 7 May 1998 until 14 May 1998
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 19 May 1998 until 3 August 1998
• - 

  (tweede) viceminister-president, from 3 August 1998 until 22 July 2002

• - 

  minister van staat, from 21 December 2012 until 8 February 2014

• - 

  informateur, from 14 May 1998 until 20 July 1998 (samen met W. Kok en G. Zalm)

• - 

  politiek leider D66, from 15 February 1998 until 14 May 1998
• - 

  erelid D66, from 8 February 2003 until 8 February 2014

• - 

  lijsttrekker D66 Tweede Kamerverkiezingen 1998, from 15 February 1998 until 6 May 1998

• - 

  lid commissie onderzoek medische praktijk van levensbeëindigend optreden (Commissie-Remmelink), from January 1990 until September 1991
• - 

  lid redacties wetenschappelijke tijdschriften op medisch gebied
• - 

  voorzitter beraadsgroep Immunisatie, Gezondheidsraad, from 1986 until 1994
• - 

  voorzitter beraadsgroep Genetica, Gezondheidsraad, from 1986 until 1994
• - 

  voorzitter beraadsgroep Gezondheidsethiek en Gezondheidsrecht, Gezondheidsraad, from 1986 until 1994
• - 

  voorzitter Commissie Alternatieve Behandelwijzen, Gezondheidsraad, from 1986 until 1994
• - 

  voorzitter Commissie Zorgvuldigheidseisen Euthanasie, Gezondheidsraad, from 1986 until 1994
• - 

  voorzitter Commissie Thuiszorg bij Kankerpatiënten, Gezondheidsraad, from 1986 until 1994
• - 

  voorzitter KEMO (Kerncommissie Ethiek Medisch Onderzoek), from January 1989 until August 1994
• - 

  lid (later voorzitter) Board of the International Partnership for Microbicides, from 2002 until 2008
• - 

  voorzitter Programmacommissie Vraagsturing in de Zorg (ZON/MW), from 2002
• - 

  lid Raad van Toezicht CBO (Nederlands Kwaliteitsinstituut Gezondheidszorg), from 2002
• - 

  voorzitter algemeen bestuur (later Raad van Toezicht) NIVEL (Nationaal instituut voor wetenschappelijk onderzoek in de gezondheidszorg), from November 2002 until 1 January 2010
• - 

  voorzitter NFK (Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten Organisaties), from 2003 until 1 January 2011
• - 

  lid Nationaal Comité 4 en 5 mei, from April 2003 until 1 June 2011
• - 

  voorzitter NPRD (Nationaal Platform voor overleg en samenwerking tegen racisme en discriminatie), from February 2004
• - 

  lid adviescommissie Code Goed Bestuur voor Goede Doelen van de brancheorganisatie van landelijk wervende goede doelen VFI, from July 2004
• - 

  voorzitter College van Advies Hersenstichting Nederland, from July 2004
• - 

  voorzitter commissie chronisch vermoeidheidssyndroom, from 2004 until January 2005
• - 

  voorzitter Regiegroep Toekomst Antidiscriminatiebureaus, from 2005 until February 2006
• - 

  lid Commissie Prinsjesdagstukken, from 14 October 2009 until 12 January 2010
• - 

  lid Raad van Toezicht Stivoro (Stichting Volksgezondheid en Roken), from 2006 until 2014
• - 

  lid Raad van Advies IPSO (Inloophuizen Psycho-oncologische centra Samenwerking en Ondersteuning)
• - 

  lid Raad van Toezicht "Helen Dowling Instituut", from 2011 until 2014

• - 

  erelid NVVE (Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde)
• - 

  beschermvrouwe Stichting Eerlijke Geneesmiddelenvoorziening
• - 

  erelid Asbestslachtoffers Vereniging Nederland
• - 

  erelid Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

• - 

  openbare lagere Dongeschool te Amsterdam

• - 

  Openbaar "Barlaeus Gymnasium" te Amsterdam, from 1944 until 1950

• - 

  geneeskunde, Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, from September 1950 until 29 October 1958 (artsexamen)

• - 

  geneeskunde, Universiteit van Amsterdam, 16 March 1972

• - 

  opleiding kindergeneeskunde, from 1958 until 1960
• - 

  opleiding immunothematologie, from 1960 until 1965

• - 

  Voerde per 1 januari 1997 een systeem in van eigen bijdragen voor ziektenkostenverzekeringen. Het betreft verstrekkingen op grond van de Zfw en ligdagen bij ziekenhuisverpleging, met een maximum van f 200. Ook bij de WTZ (particuliere verzekeringen) komt er een eigen risico. De eigen bijdrage geldt niet voor huisarts en tandarts. Voor chronisch zieken en lage inkomens komt er compensatie. (24.678)
• - 

  Bracht in 1997 samen met minister Sorgdrager een brief uit over de meldingsprocedure inzake euthanasie en hulp bij zelfdoding. Er komen regionale toetsingscommissies die beoordelen of de zorgvuldigheidsvereisten in acht zijn genomen. Op basis hiervan besluit het OM of een strafvervolging moet worden ingesteld.
• - 

  Bracht in 1997 met staatssecretaris Terpstra de Nota "Thuiszorg en zorg thuis, kansen voor de toekomst" en de notitie "Verkenningen Ouderenzorg" uit. Bevorderen van het zo lang mogelijk zelfstandig wonen staat centraal. Daartoe moet de extramurale zorg worden ondersteund, onder andere door zorgcentra in de wijk. Kruiswerk en gezinsverzorging worden geïntegreerd, zowel wat financiering als indicering betreft. (25.231)
• - 

  Bracht in 1997 de Nota Informatievoorziening in de zorg uit. Hierin wordt beleid aangekondigd voor het gebruik van informatietechnologie als hulpmiddel om de zorgactiviteiten efficiënt en kwalitatief goed te laten verlopen. Daarbij wordt onder meer de rol van de overheid bij ontwikkeling van een Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) belicht en de randvoorwaarden die bij invoering daarvan zouden moeten gelden. (25.669)
• - 

  Reorganiseerde in 1997 haar ministerie; secretaris-generaal mevrouw De Maat-Koolen nam ontslag
• - 

  Bracht in 1998 samen met staatssecretaris Faber de Nota 'Nederland goed gevoed?' over gezondheid en voeding uit. Ingegaan wordt op de relatie voeding-volksgezondheid, op het bevorderen van goede voedingsgewoonten en op het ombuigen van negatieve ontwikkelingen. Doelen zijn onder meer het realiseren van een hoog beschermingsniveau van de consument door veilige voedingsmiddelen en het stimuleren van het op de markt brengen van verantwoorde voedingsproducten. (26.229)
• - 

  Bracht in 2000 een beleidsbrief en actieplan 'ICT in de Zorg' uit. Er komt een uniek Zorg Identificatie Nummer (ZIN) voor patiënten en Unieke Zorgverleners Identificatie (UZI). Toegewerkt wordt naar introductie op termijn van het EPD. (27.529)
• - 

  Bracht in 2000 de Alcoholnota uit. Hierin wordt een intensivering van het beleid gericht op het terugdringen van overmatig alcoholgebruik aangekondigd. Daartoe wordt een pakket van maatregelen ingezet: voorlichting en preventie, wetgeving en zelfregulering, accijnsheffing en zorg- en hulpverlening. Het beleid richt zich vooral op daling van het aantal probleemdrinkers. Om overmatig drinken onder jongeren tegen te gaan, komt er meer geld voor voorlichting en lesmaterialen, onder meer in het basisonderwijs. Er komt tevens meer nadruk op handhaving van wetgeving en op sanctionering. (27.565)
• - 

  Bracht in 2001 samen met staatssecretaris Vliegenthart de Nota Patiëntenbeleid/consumentenbeleid "Met zorg kiezen" uit. Uitgangspunt van deze nota is dat, uitgaande van een vraaggerichte zorg, gebruikers van zorg meer instrumenten moeten krijgen. Het gaat daarbij om verbetering van de rechtspositie, betere informatievoorziening, onafhankelijk advies en begeleiding, individuele en collectieve 'inkoopmacht' (de mogelijkheid om zorgproducten in te kopen), en een (representatieve) collectieve onderhandelingsmacht om met verzekeraars en aanbieders te onderhandelen. (27.807)
• - 

  Bracht in 2001 samen met staatssecretaris Vliegenthart de nota "Vernieuwing van het zorgstelsel" uit waarin de plannen voor een nieuw stelsel van ziektekostenverzekering worden ontvouwd. Er moet één algemene verzekering curatieve zorg komen, die geïntegreerd wordt met de AWBZ en de sturing van de zorg moet worden herzien. (27.855)

• - 

  Bracht in 1999 een wet (Stb. 203) tot stand houdende machtiging tot oprichting van een Waarborgfonds voor de zorgsector. Doel van het fonds is mede het op de lange termijn financiering (vaak door institutionele beleggers zoals pensioenfondsen) van bouwprojecten in de zorg te bevorderen zonder dat de overheid door rijksgaranties de begroting verzwaart. (25.627)
• - 

  Bracht in 1999 een wet (Stb. 461) tot stand die zelfstandigen de mogelijkheid geeft om toe te treden tot het Ziekenfonds (26.553)
• - 

  Bracht in 2000 samen met staatssecretaris Faber een wijziging (Stb. 21) van de Destructiewet tot stand waardoor de kosten voor de onschadelijkmaking van hoogrisicomateriaal (vanwege BSE-besmetting) van runderen, schapen en geiten voor rekening komen voor de sector zelf. (26.357)
• - 

  Bracht in 2000 een wijziging (Stb. 184) van de Drank- en Horecawet tot stand gericht op matiging van het alcoholgebruik in het algemeen en op het voorkomen van misbruik in specifieke risicosituaties en door bepaalde kwetsbare groepen, zoals jongeren. Er komt onder meer een verplichte vaststelling aan de hand van een leeftijdsdocument van de vereiste leeftijden van 16 of 18 jaar voor het verstrekken van alcoholhoudende, resp. sterke drank. Verkoop van zwak-alcoholische dranken in benzinestations wordt verboden. (25.969)
• - 

  Bracht in 2001 samen met minister Korthals de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Stb. 194) tot stand. Hierdoor is euthanasie niet langer strafbaar, mits de arts zich aan zorgvuldigheidseisen houdt. De arts moet zijn handelen melden aan de gemeentelijke lijkschouwer overeenkomstig hetgeen daaromtrent is bepaald in de Wet op de lijkbezorging. Multidisciplinair samengestelde commissies toetsen achteraf de in acht genomen zorgvuldigheid. De wet bevat eveneens regels over de besluitvorming inzake euthanasie voor minderjarigen. Het wetsvoorstel was eerder, in 1998, door D66, PvdA en VVD als initiatiefwetsvoorstel ingediend. (26.691)
• - 

  Bracht in 2001 de Wet foetaal weefsel (Stb. 573) tot stand. Deze wet regelt de voorwaarden waaronder het ter beschikking stellen van foetaal weefsel voor wetenschappelijke en geneeskundige doeleinden toelaatbaar is. Zo moet toestemming van de betrokkene zijn verkregen. Weefsel mag alleen afkomstig zijn na afbreking van een zwangerschap of na een miskraam. (26.639)
• - 

  Bracht in 2002 een wijziging (Stb. 201) van de Tabakswet tot stand, waardoor de verkoop van tabaksproducten aan een leeftijdsgrens van 16 jaar wordt verbonden. Verder worden onder meer maatregelen genomen om niet-rokers beter te beschermen en om tabaksreclame te beperken. Vanaf 1 januari 2004 hebben werknemers recht op een rookvrije werkplek. Er gaat tevens per 1 januari 2004 een rookverbod gelden in het openbaar vervoer. (26.472)
• - 

  Bracht in 2002 een wijziging (Stb. 263) van de Wet bijzondere medische verrichtingen tot stand, waardoor xenotransplantatie (medische verrichtingen met levende bestanddelen van dieren) wordt verboden zolang er onzekerheid is over de risico's voor mensen (28.284)
• - 

  Bracht in 2002 de Embryowet (Stb. 338) tot stand. Deze wet maakt het gebruik van embryo's voor andere doeleinden dan om daarmee een zwangerschap tot stand te brengen op beperkte schaal mogelijk. Uit respect voor het menselijk leven worden bepaalde handelingen met menselijke geslachtscellen en embryo's verboden. Verder wordt geregeld onder welke voorwaarden andere handelingen met menselijke geslachtscellen en embryo's ter verbetering van de medische zorg toelaatbaar zijn en worden regels gesteld met betrekking tot de zeggenschap over geslachtscellen en embryo's. (27.423)
• - 

  Bracht in 2002 samen met minister Pronk en staatssecretaris Faber een wijziging (Stb. 461) van de Bestrijdingsmiddelenwet 1962 tot stand ter implementatie van de biocidenrichtlijn. De richtlijn harmoniseert de procedures rond het op de markt brengen van biociden (niet-landbouwbestrijdingsmiddelen, zoals desinfecteermiddelen, verduurzamingsmiddelen, beschermingsmiddelen en middelen tegen ongedierte in de woonomgeving). (27.085)

• - 

  Kreeg op 14 mei 1998 samen met W. Kok en G. Zalm het verzoek een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheden van de spoedige totstandkoming van een kabinet van PvdA, VVD en D66. Zij adviseerden daar op 2 augustus toe, nadat onderhandelaars overeenstemming hadden bereikt over een ontwerp-regeerprogramma.

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Werd op 31 mei 1997 door partijleider Van Mierlo en partijvoorzitter Kok aangewezen als kandidaat-lijsttrekker van D66 bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1998. Van Mierlo kondigde de voordracht aan met de woorden: "Het is een meisje geworden en we noemen haar Els".
• - 

  In het rapport van de enquêtecommissie-Bijlmerramp werd ernstige kritiek geuit op de wijze waarop was omgegaan met gezondheidsklachten van bewoners van de Bijlmermeer. Na het 18 uur durende debat over dit rapport werd op 3 juni 1999 een door CDA'er Reitsma ingediende motie van afkeuring van haar beleid echter verworpen.
• - 

  Deed kort na aanvaarding van de Euthanasiewet uitspraken in NRC Handelsblad over levensbeëindiging-op-verzoek door hoogbejaarden en werd hierover geïnterpelleerd. In orthodox-protestantse kring had men zich er vooral aangestoord dat zij n.a.v. het totstandkomen van de wet de woorden 'Het is volbracht' had gebezigd. Zij bood hiervoor haar excuses aan. Een tegen haar gerichte motie van afkeuring werd verworpen.

• - 

  Werd in maart 1945 op weg naar school door de Duitsers gedwongen getuige te zijn van een executie van gevangenen in het Weteringplantsoen in Amsterdam
• - 

  De biochemicus (hoogleraar) Piet Borst was een zwager van haar
• - 

  Werd op maandag 10 februari 2014 bij haar huis dood aangetroffen. Na forensisch onderzoek bleek het nagenoeg zeker te gaan om een misdrijf, dat vermoedelijk tussen zaterdag(avond) en zondagavond had plaatsgevonden. In februari 2016 bekende een verdachte haar te hebben vermoord.
• - 

  Op 15 februari 2014 werd in de Domkerk in Utrecht een herdenkingsbijeenkomst gehouden, waarbij talrijke politici, voormalige collegaministers en belangstellenden aanwezig waren
• - 

  Op het ministerie van VWS staat een door Lillian Mensing vervaardigd borstbeeld van haar. De politieke jongerenorganisaties JOVD, JS en Dwars, alsmede NVVE-Jongeren boden dit op 15 januari 2016 aan minister Schippers aan.

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  Toof Brader en Marja Vuijsje, "Haagse portretten. Tweede-Kamerleden, ministers, staatssecretarissen" (1995, 1999)
• - 

  Wilfried van der Bles en Teun Lagas, "Els Borst", Trouw, 7 juni 1997
• - 

  Arjan Paans en Othon Zimmerman, "Els Borst: Ik ben geen prima donna", Algemeen Dagblad, 5 juni 1999
• - 

  Dorien Pels, "'Jij krijgt de schuld van alles wat er mis gaat in de zorg'", Trouw, bijlage Ideale Banen, 22 mei 2010
• - 

  Jannetje Koelewijn, "'Mijn vader zei: maak alsjeblieft je studie af'", NRC Weekend, 15 en 16 december 2012
• - 

  Mark Kranenburg, "Haar rust was haar wapen. Necrologie Els Borst (1932-2014), NRC Handelsblad, 11 februari 2014
• - 

  Frits Conijn, "Een ijzeren vuist in een fluwelen handschoen. In memoriam Els Borst 1932-2014", Het Financieele Dagblad, 12 februari 2014
• - 

  Maaike van Houten, "Voorop in het debat", Trouw, 12 februari 2014
• - 

  Thom de Graaf, "Van vakvrouw tot staatsvrouw. Els Borst (1932-2014)", in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2014, 143
• - 

  Nele Beyens, "Els Borst, medicus in de politiek" (2021)

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.