J. (Jan) Smallenbroek - Main contents

ARP-voorman uit Drenthe. In de Tweede Wereldoorlog een vooraanstaand en standvastig verzetsman. Na een korte periode in de Tweede Kamer vanaf 1946 gedeputeerde in Drenthe, wat hij tot 1965 bleef. In 1956 keerde hij terug in de Tweede Kamer. Aanvankelijk was hij daar woordvoerder maatschappelijk werk en binnenlandse zaken en vanaf 1963 fractievoorzitter, als opvolger van de zieke Van Eijsden i. Als minister van Binnenlandse Zaken in het kabinet-Cals i kreeg hij te maken met de gezagsproblemen in Amsterdam en met de perikelen rond het huwelijk van prinses Beatrix. Trad in 1966 af i vanwege een door hem begane verkeersovertreding. Kreeg daarna een lage plaats op de kandidatenlijst en trok zich terug. Werd in 1967 staatsraad. Hardwerkende, hartelijke en loyale figuur.

ARP
functie(s) in de periode 1945-1974: lid Tweede Kamer, minister, lid Raad van State

• - 

  surnumerair, Dienst Registratie en Domeinen te Breda, from 1 October 1929 until 1 December 1932
• - 

  surnumerair, Dienst Registratie en Domeinen te Assen, from 1 December 1932 until 1 August 1936
• - 

  ontvanger, Dienst Registratie en Domeinen te Oldeberkoop (Frl.), from 1 January 1936 until 1 August 1936
• - 

  ontvanger, Dienst Registratie en Domeinen te Elburg, from 1 August 1936 until 1 January 1941
• - 

  lid gemeenteraad van Elburg, from 5 September 1939 until 1 September 1941
• - 

  wethouder van Elburg, from 5 September 1939 until 1 September 1941 (tevens locoburgemeester)
• - 

  ontvanger, Dienst Registratie en Domeinen te Assen, from 1 January 1941 until 1 September 1945
• - 

  inspecteur van 's Rijksbelastingen te Assen, from 1 September 1945 until 1947 (vanaf 1946 op non-actief; sinds 1947 rang: hoofdinspecteur)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 20 November 1945 until 4 June 1946
• - 

  lid Provinciale Staten van Drenthe, from 19 June 1946 until 14 April 1965
• - 

  lid Gedeputeerde Staten (belast met vervoer, economische zaken en volksgezondheid) van Drenthe, from 19 June 1946 until 14 April 1965
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 6 November 1956 until 14 April 1965
• - 

  waarnemend fractievoorzitter ARP Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 24 July 1963 until 15 September 1964 (vanwege ziekte van H. van Eijsden en na diens overlijden)
• - 

  fractievoorzitter ARP Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 15 September 1964 until 14 April 1965
• - 

  minister van Binnenlandse Zaken, from 14 April 1965 until 1 September 1966
• - 

  lid Raad van State, from 1 September 1967 until 29 September 1974 (benoemd bij K.B. van 18 juli 1967)

• - 

  geïnterneerd gevangenis Weteringschans te Amsterdam, from 12 January 1944
• - 

  geïnterneerd strafgevangenis te Scheveningen, until May 1945

• - 

  lid 'Junioren Convent' ARP (tijdens de bezetting)
• - 

  lid bestuur ARP Statenkring Drenthe, from 1945
• - 

  lid Centraal Comité van ARP-kiesverenigingen, from 1945 until 1956
• - 

  plaatsvervangend fractiesecretaris ARP Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 20 November 1945 until 4 June 1946
• - 

  lid Raad van Beheer Dr. Abraham Kuyperstichting, around 1955
• - 

  ondervoorzitter Centraal Comité van ARP-kiesverenigingen, from 25 May 1956 until July 1963
• - 

  voorzitter van de organisatie-commissie ARP, from September 1962 until April 1965
• - 

  voorzitter Dr. Abraham Kuyperstichting, from January 1967 until 29 September 1974
• - 

  vicevoorzitter redactie "Antirevolutionaire Staatkunde", orgaan van de Dr. Abraham Kuyperstichting, from 1969 until 1974
• - 

  voorzitter ARP-commissie 'Evangelie en Politiek', 1970

• - 

  lijstaanvoerder ARP Tweede Kamerverkiezingen 1963 (kieskringen Tilburg, 's-Gravenhage, Middelburg, Groningen en Assen), from 1 February 1963 until 15 May 1963

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  voorzitter "Stichting 1940-1945", from 1945 until April 1965
• - 

  lid Raad van Beroep voor de perszuivering, from 1946 until May 1948 (nam ontslag uit onvrede over de houding van de meerderheid tegenover de pers)
• - 

  voorzitter Raad van Commssarissen N.V. Waterleidingmaatschappij Drenthe, from 17 July 1946 until 14 April 1965
• - 

  lid Buitengewone Pensioenraad, from 17 September 1947 until April 1965
• - 

  lid Raad van Commissarissen N.V. IJsselcentrale
• - 

  lid Raad van Commissarissen N.V. Gronings-Drentse Spoorwegmaatschappij
• - 

  lid Raad van Commissarissen N.V. Drentse Kanaalmaatschappij
• - 

  lid adviescommissie Verzetsdaden
• - 

  voorzitter Commissie van Advies en Bijstand, Arbeid Gezinsoorden en Internaten, around 1958
• - 

  lid Pacificatiecommissie voor de omroepkwestie, from 24 December 1963 until 1965

• - 

  lid Commissie onderzoek (defensie)materieel aanschaffingsbeleid (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 3 June 1958 until October 1960
• - 

  ondervoorzitter bijzondere commissie voor de ontwerp-Algemene Bijstandswet (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 4 October 1962 until April 1963
• - 

  lid Commissie voor Huishoudelijke aangelegenheden (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 6 June 1963 until 14 April 1965
• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor het wetsontwerp verruiming gemeentelijke belastinggebied (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 2 July 1963 until 14 April 1965
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1963 until 14 April 1965
• - 

  lid afdeling Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (Raad van State)
• - 

  lid afdeling Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (Raad van State)
• - 

  lid afdeling geschillen van bestuur (Raad van State), from 1 September 1967

• - 

  h.b.s.-b, Rijks Hogere Burgerschool te Assen, until July 1927

• - 

  belastingopleiding voor registratie te Kampen en Arnhem, from 1927 until 1929
• - 

  notariaat te 's-Gravenhage, from 1929 until September 1931

• - 

  Hield zich in de Tweede Kamer vooral bezig met maatschappelijk werk, binnenlandse zaken, sociale zaken en ambtenarenzaken

• - 

  Kreeg als minister te maken met de gezagsproblemen in Amsterdam, onder andere rond het huwelijk van prinses Beatrix en daarna, in juni 1966, bij protesten van bouwvakkers vanwege korting van twee procent op hun vakantiebonnen. Bij deze laatste gebeurtenis was een dode te betreuren (overigens vermoedelijk vanwege een hartstilstand). Deze gezagscrisis, mede ontstaan door gebrek aan overleg tussen burgemeester Van Hall en hoofdcommissaris H.J. van der Molen, leidde op 16 juli 1966 tot het verlenen van eervol ontslag aan de hoofdcommissaris. Naar aanleiding van de gezagscrisis stelde hij samen met minister Samkalden de commissie-Enschedé in, die de openbare-ordeproblemen in de hoofdstad moest onderzoeken.
• - 

  Stelde in 1966 een adviescommissie in over (afschaffing van) de opkomstplicht bij verkiezingen
• - 

  Legde op 16 juni 1966 samen met minister Samkalden in de Tweede Kamer een verklaring af over de rellen in Amsterdam. Zij zetten in een brief het beleid uiteen over de aan Amsterdam verleende politionele bijstand. (8.637)
• - 

  Diende in 1966 samen met de ministers Cals en Vondeling een wetsvoorstel in tot verhoging van de grondwettelijke bedragen voor het koningshuis. Dit wetsvoorstel werd door het kabinet-De Jong ingetrokken. (8.683)
• - 

  Belangrijke benoemingen tijdens zijn ministerschap: Van Aartsen (ARP, Commissaris van de Koningin in Zeeland); Berger (PvdA, burgemeester van Groningen)

• - 

  Bracht in 1965 een wet tot gemeentelijke herindeling van het eiland Goeree-Overflakkee in het Staatsblad, waarbij het aantal gemeenten werd teruggebracht van dertien naar vier. Het voorstel was in 1964 ingediend door zijn voorganger Toxopeus. (7.933)
• - 

  Bracht in 1965 een wijziging van de Kieswet en de Gemeentewet in het Staatsblad (Stb. 547), waarbij, overeenkomstig de herziene Grondwet, de verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd van 23 naar 21 jaar werd geregeld. Tevens wordt het stemmen bij volmacht verruimd en wordt de mogelijkheid om machinaal te stemmen geïntroduceerd. Voor deelname aan de Staten- en gemeenteraadsverkiezingen wordt een waarborgsom ingevoerd voor nog niet-vertegenwoordigde partijen. (7.940)
• - 

  Bracht in 1966 de Algemene Burgerlijke Pensioenwet in het Staatsblad (Stb. 6). Deze verving de Pensioenwet 1922 en de Spoorwegpensioenwet. De drempeltijd van een half jaar alvorens een ambtenaar onder de Pensioenwet valt, vervalt. Op basis van de wet wordt ambtenaren en hun nabestaanden een welvaartsvast pensioen gegarandeerd. Als financieringsstelsel blijft kapitaaldekking gehandhaafd: tijdens de actieve dienst worden bedragen gereserveerd voor de pensioenen. De door de Kroon benoemde directie van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds wordt belast met het fondsbeheer. Een Raad van Toezicht voert hierop repressief toezicht uit. Er wordt een mogelijkheid voor functioneel leeftijdsontslag ingevoerd onder de 65 jaar. Hij verzette zich met succes tegen een amendement-Corver (VVD) tot invoering van een weduwnaarspensioen. Het voorstel was in 1965 ingediend door zijn voorganger Toxopeus. (7.980)
• - 

  Bracht in 1966 een wet tot gemeentelijke herindeling van Walcheren tot stand, waarbij het aantal gemeenten werd teruggebracht van negentien naar negen en Middelburg en Vlissingen gebiedsuitbreiding kregen. Het wetsvoorstel was in 1962 ingediend door minister Toxopeus. (6.950)
• - 

  Bracht in 1966 samen met de ministers Suurhoff en Vondeling de Wet Uitkeringen Wegen (Stb. 367) tot stand. Hiermee werd de financiering geregeld van de aanleg en het onderhoud van secundaire en tertiaire wegen en van niet-planwegwegen door provincies en gemeenten. Er kwam een verdeelsleutel op grond waarvan de provincies een bedrag uitgekeerd kregen. Het wetsvoorstel was in 1961 ingediend door de ministers Korthals, Toxopeus en Zijlstra. (6.294)

• - 

  In 1929 medeoprichter van de ARJA (Anti-Revolutionaire Jongeren Afdeling)
• - 

  Trad af, nadat hij in opspraak was gekomen door een in de nacht van 15 op 16 juli 1966 door hem veroorzaakte aanrijding met geparkeerde auto nabij zijn woning aan de Van Hoeystraat in Den Haag, die hij pas de volgende ochtend had gemeld aan de eigenaar. De 'affaire' werd vooral breed uitgemeten in "De Telegraaf". Werd op 20 september 1966 tot een boete van f 200,- of 40 dagen hechtenis veroordeeld.
• - 

  Werd in 1966 door de ARP op een onverkiesbare plaats gezet op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer en trok zich toen terug uit de politiek

• - 

  Weigerde in 1941 als een van de weinige ambtenaren de zogenaamde "Ariër-verklaring" te ondertekenen
• - 

  lid illegale "Trouw"-groep tijdens de Duitse bezetting
• - 

  Werd als "Toteskandidat" opgesloten in het "Oranje-Hotel" te Scheveningen
• - 

  Zat tussen april 1942 en 1944 ondergedoken
• - 

  Zijn zoon Bert was burgemeester van resp. Harmelen, Waddinxveen en Smallingerland

• - 

  Nam in de kamerbanken de vele dossiers door waarmee hij als gedeputeerde van Drenthe te maken had
• - 

  Baarde in juni 1966 tijdens het Kamerdebat over de rellen in Amsterdam opzien door mee te delen dat hij een verklaring van hoofdcommissaris Van der Molen van Amsterdam over diens ontslag - bij gebrek aan papier - had genoteerd op de achterzijde van een sigarendoosje.

• - 

  In 1946 nummer 15 op de ARP-kandidatenlijst bij de Tweede Kamerverkiezingen (werd niet herkozen)

• - 

  lid Tweede Kamer, September 1966 (vacature-Elfferich; hij wilde eerst de gerechtelijke uitspraak over zijn verkeersovertreding afwachten)

• - 

  "de Keurvorst van Drenthe" (bijnaam als gedeputeerde)
• - 

  Van Andel (schuilnaam in verzet)

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Uitgebreide biografieën van de huidige leden van de Eerste en Tweede Kamer zijn beschikbaar via parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.