Bepaling over de Nederlandse taal (1995-1997)

Op 3 oktober 1995 dienden Tweede Kamerleden Alis Koekkoek¹ (CDA²) en Eimert van Middelkoop³ (GPV⁴) een initiatiefwetsvoorstel in om een bepaling over de Nederlandse taal op te laten nemen in de Grondwet.

Met dit voorstel zou het Nederlands als officiële taal worden verankerd in de Grondwet door na artikel 22 een nieuw artikel 22a in te voegen. Op deze manier zou internationalisering geen afbreuk kunnen doen aan het gebruik van Nederlands. Met toenemende integratie binnen de Europese Unie vreesden de indieners voor de authenticiteit van Nederlands als werk- en voertaal. Door een bepaling op te nemen onder de sociale grondrechten had de overheid de verantwoordelijkheid kunnen krijgen om het gebruik van Nederlands actief te bevorderen.

Het voorstel werd op 2 mei 1997 bij de eerste lezing verworpen door de Tweede Kamer. PvdA⁵, VVD⁶, D66⁷, GL⁸, SP en CD⁹ stemden tegen.

In het wetsvoorstel werd er na artikel 22 een artikel 22A ingevoegd, luidende:

De uitbreiding en integratie van de Europese Unie¹¹ vormde de grootste beweegreden achter het indienen van dit initiatiefvoorstel. Tijdens de behandeling van het voorstel kwam echter naar voren, onder andere door de VVD en D66, dat constitutionele verankering niet perse bescherming biedt tegen internationalisering. Voornamelijk doordat de Raad¹² van de EU geen rekening hoeft te houden met de Nederlandse grondwet.

Verder weerklonk in de reacties van de Tweede Kamer dat ze in de memorie van toelichting misten wat de 'interne noodzaak' is voor een bepaling van de Nederlandse taal. Ook werd er gevraagd waarom het Fries buiten beschouwing werd gelaten. De meesten waren van mening dat het initiatief onvoldoende werd ondersteund door argumenten.

Kortom, het Nederlands verankeren als de officiële (voer)taal van Nederland werd als overbodig gezien. Dit was in lijn met het advies van de Raad van State¹³. De Raad van State concludeerde onder meer dat er al wettelijke bepalingen bestaan die vaststellen dat de overheid en burgers Nederlands gebruiken. Bovendien werd er in het advies ook opgenomen dat de Nederlandse Taalunie er al op toeziet dat het gebruik van de Nederlandse taal wordt onderhouden, bevorderd, aangemoedigd en ontwikkeld.

• 1. 

  Hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Brabant (later Universiteit van Tilburg), die had gestudeerd aan de VU, lid werd van de ARP en een exponent was van de gereformeerde denkwereld. Typeerde zichzelf als 'een gereformeerde Koekkoek in een katholiek nest'. Deskundige op het gebied van staats- en bestuursrecht en op het terrein van het onderwijsrecht. Promoveerde op een vergelijkende studie naar de rol van politieke leiders bij kabinetsformatie in West-Europa. Werd in 1994 Tweede Kamerlid en was daar woordvoerder onderwijs en justitie. Maakte zich sterk voor de positie van de Nederlandse taal en was lid voor de enquêtecommissie IRT. Vanaf juni 2003 was hij Eerste Kamerlid, maar al na een jaar werd hij uitgeschakeld door ziekte.
   
• 2. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 3. 

  Gedegen en gerespecteerd lid van de Tweede Kamerfracties van GPV en ChristenUnie, die na vier jaar Eerste Kamerlidmaatschap minister van Defensie werd in het kabinet-Balkenende IV. Had het in die laatste functie veel moeilijker, onder andere vanwege de discussies rond de vredesmissie in Afghanistan. Zijn politieke loopbaan begon hij als medewerker van de Tweede Kamerfractie van het GPV, waarna hij in 1989 zelf Kamerlid werd. Hield zich met uiteenlopende onderwerpen bezig. Leidde in 1995-1996 het parlementaire onderzoek naar klimaatverandering. Daarnaast was hij nauw betrokken bij de parlementaire nasleep van het Srebrenicadrama en het vastleggen van betrokkenheid van de Tweede Kamer bij militaire missies. Na het uittreden van de PvdA-ministers was hij in 2010 acht maanden tevens minister voor Wonen, Wijken en Integratie.
   
• 4. 

  Het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) was een in 1948 gevormde protestants-christelijke partij, die zich baseerde op bijbelse normen. De partij was sterk verbonden met de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt).
   
• 5. 

  De Partij van de Arbeid (PvdA) is een progressieve, sociaaldemocratische partij. De partij werd opgericht in 1946 als een voortzetting van de vooroorlogse Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP), de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) en de Christelijk-Democratische Unie (CDU). De PvdA trok samen met GroenLinks op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 6. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yeşilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 7. 

  Democraten 66 (D66) is een hervormingsgezinde sociaal-liberale partij. De huidige politiek leider is Rob Jetten. De partij werd opgericht op 14 oktober 1966 door 44 'homines novi', waarvan er 25 eerder bij andere politieke partijen actief waren geweest. Belangrijkste initiatiefnemer en voorman (tot 1998) was de oud-journalist Hans van Mierlo.
   
• 8. 

  GroenLinks is een progressieve partij, die duurzaamheid hoog in het vaandel heeft. De partij werd opgericht op 24 november 1990 als fusie van de Communistische Partij van Nederland (CPN), de Evangelische Volkspartij (EVP), de Politieke Partij Radikalen (PPR) en de Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP). GroenLinks trok samen met de PvdA op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 9. 

  De CD was een extreemrechtse partij, die zich keerde tegen de aanwezigheid van niet-westerse allochtonen. De partij werd opgericht in 1984 als afsplitsing van de Centrumpartij (CP).
   
• 10. 

  Dit voorstel is gebaseerd op de overweging, dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot opneming van een bepaling over de Nederlandse taal in de Grondwet.
   
• 11. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 12. 

  In the Council, government ministers from each EU country meet to discuss, amend and adopt laws, and coordinate policies. The ministers have the authority to commit their governments to the actions agreed on in the meetings.
  Together with the European Parliament , the Council is the main decision-making body of the EU.
  Not to be confused with:
   
• 13. 

  De Raad van State is een van de Hoge Colleges van Staat en heeft als voornaamste taak de regering en het parlement te adviseren over wetgeving en bestuur. Daarnaast is deze instantie de hoogste algemene bestuursrechter.