Wetsvoorstel voor herziening kiesstelsel voor advies naar Raad van State

DEN HAAG (PDC) - Het wetsvoorstel van Minister Ollongren¹ (D66²) van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor aanpassing van het kiesstelsel is na instemming van de ministerraad voor advies naar de Raad van State³ gestuurd.

Het wetsvoorstel genaamd 'Met één stem meer keus' zou het kiesstelsel veranderen waardoor de band tussen de kiezer en gekozene versterkt wordt. De kiezer krijgt met deze wet de mogelijkheid om een stem uit te brengen op de gehele lijst van een partij (lijststem), of op één enkele kandidaat van een partij (kandidaatsstem). De lijststemmen en kandidaatstemmen worden vervolgens bij elkaar opgeteld en verdeeld in lijstzetels en kandidaatszetels. De lijstzetels gaan naar de kandidaten bovenaan de kandidatenlijst, de kandidaatszetels naar de kandidaten met de meeste stemmen.

Indien na de verkiezingen de Eerste en Tweede Kamer akkoord gaan met dit wetsvoorstel kunnen kandidaten met voorkeurstemmen⁴ straks sneller gekozen worden in het nieuwe kiesstelsel. In het huidige systeem hebben kandidaten veel voorkeurstemmen nodig om - op voorkeurstemmen - een zetel in de Tweede Kamer te behalen.

Naast deze herziening van het kiesstelsel bestaat het wetsvoorstel nog uit drie andere onderdelen: de afschaffing van kieskringen, de verhoging van het aantal ondersteuningsverklaringen en de verhoging van de waarborgsommen voor nieuwe partijen die deelnemen aan verkiezingen.

Het wetsvoorstel is gebaseerd op het advies van de staatscommissie parlementair stelsel⁵ uit 2018. Hierin pleitte de staatscommissie voor invoering van het eerder door het Burgerforum kiesstelsel⁶ voorgestelde kiesstelsel.

Bron: Rijksoverheid

• 1. 

  Kajsa Ollongren (1967) was van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 minister van Defensie in het kabinet-Rutte IV. Daarvoor was zij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in het kabinet-Rutte III. In dat kabinet was zij namens D66 tevens viceminister-president. Mevrouw Ollongren was van 18 juni 2014 tot 26 oktober 2017 wethouder van Amsterdam en in september 2017 werd zij daar waarnemend burgemeester. In 2011-2014 was zij secretaris-generaal van het ministerie van Algemene Zaken. Eerder was zij plaatsvervangend secretaris-generaal op dat ministerie en daarvoor onder meer plaatsvervangend directeur-generaal economische politiek en directeur integratie en strategie op het ministerie van Economische Zaken.
   
• 2. 

  Democraten 66 (D66) is een hervormingsgezinde sociaal-liberale partij. De huidige politiek leider is Rob Jetten. De partij werd opgericht op 14 oktober 1966 door 44 'homines novi', waarvan er 25 eerder bij andere politieke partijen actief waren geweest. Belangrijkste initiatiefnemer en voorman (tot 1998) was de oud-journalist Hans van Mierlo.
   
• 3. 

  De Raad van State is een van de Hoge Colleges van Staat en heeft als voornaamste taak de regering en het parlement te adviseren over wetgeving en bestuur. Daarnaast is deze instantie de hoogste algemene bestuursrechter.
   
• 4. 

  Voorkeurstemmen zijn stemmen die niet op de nummer 1 van de kandidatenlijst (de lijsttrekker) worden uitgebracht, maar op een andere kandidaat van dezelfde lijst. Dit komt vaak voor. Zo zijn er bijvoorbeeld altijd veel kiezers die op de (hoogstgeplaatste) vrouwelijke kandidaat stemmen. Ook bekendheid van een kandidaat in een bepaalde regio speelt soms een rol.
   
• 5. 

  De Staatscommissie parlementair stelsel werd op 27 januari 2017 ingesteld door het kabinet-Rutte II om te adviseren over de noodzaak van veranderingen in het parlementaire stelsel en de parlementaire democratie.
   
• 6. 

  Het Burgerforum kiesstelsel werd ingesteld door minister Pechtold en had 140 leden onder voorzitterschap van Jacobine Geel. De Nationale conventie adviseerde in september 2006 om te experimenteren met de instelling van burgerfora die burgers een rol geven in de beleidsvoorbereidende fase.