Neelie Kroes als Eurocommissaris (2004-2014)

Bron: Beeldbank Europese Commissie

Neelie Kroes was Eurocommissaris van 2004 tot 2014. Van 2004 tot 2010 was zij in de Commissie-Barroso I¹ belast met de portefeuille Mededinging. In de Commissie-Barroso II² was ze van 2010 tot 2014 belast met de portefeuille Digitale Agenda en was ze tevens vicevoorzitter van de Europese Commissie. Haar takenpakket bestond uit het beoordelen van aanvragen omtrent de fusies van bedrijven, het beoordelen van staatssteun, en het opstellen van ICT- en Telecommunicatiebeleid.

In haar rol als Eurocommissaris van Mededinging maakte Kroes zich hard voor eerlijke concurrentie tussen bedrijven en het inperken van staatssteun. Bedrijven die deze regels overtraden konden rekenen op strenge boetes van de Nederlandse Eurocommissaris. Ter illustratie: haar voorganger Mario Monti³ incasseerde 3 miljard euro aan boetes, Kroes 9,4 miljard euro. Ook lag Kroes met de Nederlandse regering in de clinch omdat zij ABN AMRO dwong bepaalde delen van de bank te verkopen.

Neelie Kroes was de eerste vrouwelijke Eurocommissaris van Nederland bij haar aantreden in 2004. Ze werd in 2014 opgevolgd door Frans Timmermans⁴.

Commissie-Barroso I (2004-2010)

De aanstelling van Kroes in 2004 was omstreden vanwege verschillende affaires die volgens sommigen op belangenverstrengeling wezen. Europarlementariërs plaatsten vraagtekens bij haar onafhankelijkheid, gezien het grote aantal commissariaten dat zij bekleedde. Zij beloofde dat zij de behandeling van concurrentiegeschillen zou delegeren aan collega's als het een bedrijfstak betrof waar zij in het verleden een commissariaat vervulde.

Als Eurocommissaris belast met mededingingsbeleid schroomde Kroes niet om gevoelige onderwerpen aan te pakken. Ze trad krachtig op tegen bedrijven die zich schuldig maakten aan kartelvorming en deelde daarbij fikse boetes uit. Het bekendste bedrijf daarbij was Microsoft, dat weigerde om te voldoen aan eisen inzake informatieverstrekking. Met haar strenge houding richting het wereldconcern trok ze veel media-aandacht.

Ze hield zich ook veel bezig met de regels rondom staatssteun. Zo bracht ze in 2005 een hervorming tot stand in de wijze waarop staatssteun beoordeeld wordt, waardoor de beoordelingscriteria duidelijker en transparanter werden, en versoepelde ze in 2006 de regels voor staatssteun aan startende ondernemingen in het Midden- en Kleinbedrijf. Tijdens de kredietcrisis in 2008 en 2009 zorgde Kroes voor de voorwaarde dat instellingen die steun kregen hier geen voordeel uit mochten behalen ten opzichte van niet-ondersteunde instellingen.

Ze aarzelde ook niet om streng te zijn tegen Nederlandse banken. Zo kreeg ING van haar de opdracht op te splitsen voordat de bank staatssteun mocht ontvangen en moest ABN AMRO bepaalde delen van de bank verkopen omdat de bank anders een te groot monopolie zou krijgen.

Commissie-Barroso II (2010-2014)

Haar tweede termijn als Eurocommissaris was geen zekerheid - wegens partijpolitiek leek haar rol in deze functie op de tocht komen te staan. Dit gebeurde echter niet; ze trad in haar tweede termijn aan als Eurocommissaris met de portefeuille Digitale Agenda, belast met ICT en Telecom. Ook werd ze vicevoorzitter van de Commissie.

In 2010 presenteerde ze haar programma voor een digitaal beleid, wat toentertijd als een 'licht' dossier werd bestempeld. Drie jaar later kwam ze ook met een voorstel om één Europese telecommunicatiemarkt te creeëren. Hierdoor moesten bedrijven en burgers beschikken over snel en betrouwbaar internet en moesten hoge roamingkosten buiten het eigen land verdwijnen. Hier hebben Europese burgers tot vandaag de dag profijt van.

Twee jaar voor het einde van haar tweede termijn liet ze weten dat ze niet van plan was om voor een derde termijn als Eurocommissaris te gaan, en dus sloot ze in 2014 haar periode als Eurocommissaris af.

• - 

  Bracht in juni 2005 een hervorming tot stand in de wijze waarop staatssteun beoordeeld wordt, waarbij de beoordelingscriteria door de Europese Commissie duidelijker en transparanter worden geformuleerd
• - 

  Speelde in 2008 en 2009 een belangrijke rol bij het tijdelijk toestaan van staatssteun aan in problemen gekomen financiële instellingen. Stelde daarbij als voorwaarde dat deze instellingen geen voordeel mochten behalen uit de staatssteun ten opzichte van niet-ondersteunde instellingen.
• - 

  Kwam in 2013 met voorstellen om tot één Europese telecommarkt te komen.

• - 

  De harde optredens van Kroes tegen bedrijven hebben haar de bijnaam 'Steely Neelie' opgeleverd.
• - 

  Tijdens haar aanstellingshoorzitting voor het Europees Parlement als eurocommissaris mededinging plaatsten Europarlementariërs vraagtekens bij haar onafhankelijkheid, gezien het grote aantal commissariaten dat zij bekleedde. Zij beloofde dat zij de behandeling van concurrentiegeschillen zou delegeren aan collega's als het een bedrijfstak betrof waar zij in het verleden een commissariaat vervulde.
• - 

  In 2015 werd ontving zij de Ridder-Grootkruis in de Orde van Oranje-Nassau als onderscheiding voor haar lange politieke carrière.

• 1. 

  Deze Commissie trad op 22 november 2004* aan en bleef tot 10 februari 2010 in functie. De voorzitter van de Commissie was de Portugese politicus José Manuel Barosso. VVD-politica Neelie Kroes was Eurocommissaris voor mededinging.
   
• 2. 

  Deze Europese Commissie was in functie van 10 februari 2010 tot 1 november 2014. Voorzitter was de Portugees José Manuel Barroso, die op 16 september 2009 door het Europees Parlement werd gekozen. VVD-politica Neelie Kroes was een van de vicevoorzitters van de Commissie en was beslast met de portefeuille digitale agenda, nadat zij in Commissie-Barrosso I verantwoordelijk was geweest voor mededingingsbeleid.
   
• 3. 

  Mario Monti (1943) was van 16 november 2011 tot 28 april 2013 minister-president van Italië. Hij leidde een kabinet van technocraten en was tevens minister van Financiën en Economische Zaken. Monti was van 1995 tot 2004 lid van de Europese Commissie. Van 1995 tot 1999 was hij belast met interne markt, en van 1999 tot 2004 met mededinging. Eerder was hij hoogleraar economie aan de universiteiten van Turijn en Milaan en werkzaam in diversie Italiaanse overheidscommissies inzake economische vraagstukken. Als EU-commissaris kreeg hij bekendheid door zijn strijd met Microsoft over schending van de mededingingsregels. Hij is president van de Bocconi-universiteit in Milaan.
   
• 4. 

  Frans Timmermans is Minister of Foreign Affairs since November 5th 2012. Between 2007 and 2010 Timmermans was junior minister of Foreign Affairs, charged with European Cooperation. In 1998 Timmermans became member of the House of Representatives, serving terms until 2007 and again in between 2010 and 2012. Prior to his political career Frans Timmermans served with dr. M. van der Stoel, High Commissioner of national minorities at OSCE and was member of the cabinet of Commissioner Van den Broek at the EC. He also worked at various posts at the Ministry of Foreign Affairs.
   
• 5. 

  Neelie Kroes, dochter van een Rotterdamse vervoersondernemer, was tussen 1971 en 2014 als VVD-politica in vele functies actief. Zij werd in 1971 Tweede Kamerlid en was toen woordvoerster vervoer en onderwijs. In het eerste kabinet-Van Agt (1977-1981) was zij staatssecretaris van vervoerszaken en PTT-zaken. Daarna was mevrouw Kroes minister van Verkeer en Waterstaat in het kabinet-Lubbers I (1982-1986) en kabinet-Lubbers II (1986-1989). In die functie was zij onder meer verantwoordelijk voor de spreiding van de PTT (hoofddirectie naar Groningen) en voor de verzelfstandiging van de PTT. Na haar ministerschap werd zij onder meer president van Universiteit Nijenrode en had zij vele functies in het bedrijfsleven. In 2004-2010 was mevrouw Kroes als Europees commissaris belast met mededinging. In de Commissie-Barroso II (2010-2014) had zij de portefeuille digitale agenda en was zij tevens vicevoorzitter van de Europese Commissie.