Hans van den Broek als Eurocommissaris (1993-1999)

Hans van den Broek (CDA) was van 1993 tot 1999 lid van de Europese Commissie. Tijdens Commissie-Delors III¹ en Commissie-Santer² was hij Eurocommissaris voor externe betrekkingen. In deze hoedanigheid hield hij zich onder meer bezig met het gemeenschappelijke buitenlands- en veiligheidsbeleid en de uitbreiding van de EU.

Tijdens zijn termijnen als Eurocommissaris speelde hij een belangrijke rol in het onderhandelingsproces dat leidde tot de toetreding van Zweden, Finland en Oostenrijk tot de EU. Daarnaast had hij ook een belangrijke rol bij het opstellen van overeenkomsten tussen de EU en verschillende Oost-Europese landen, waarmee de politieke en economische systemen van deze landen verder toenaderden tot de EU. Zijn werk heeft daarnaast bijgedragen om de toetreding van twaalf nieuwe lidstaten in 2004 en 2007 mogelijk te maken.

In de laatste maanden van zijn rol als Eurocommissaris was hij onderdeel van een demissionaire Commissie, aangezien de hele Europese Commissie in maart 1999 aftrad vanwege een fraudezaak tegen Commissielid Edith Cresson³. Dit was de eerste keer dat een Commissie de eindstreep niet haalde.

Commissie-Delors III (1993-1995)

Na elf jaar minister van Buitenlandse Zaken te zijn geweest trad Van den Broek in 1993 toe als Eurocommissaris voor externe betrekkingen. Deze Commissie was de eerste Commissie van de Europese Unie, die tot stand kwam met de inwerkingtreding van het Verdrag van Maastricht⁴.

Tijdens deze periode kreeg hij te maken met de onderhandelingen over EU-uitbreiding met Oostenrijk, Zweden, Finland en Noorwegen. Op Noorwegen na traden deze lanen in 1995 ook toe tot de EU, waarbij Van den Broek een belangrijke coördinerende rol had gespeeld.

Daarnaast hield hij zich bezig met voorbereidingen voor toenadering tot de landen van Midden- en Oost-Europa. Zo speelde hij een belangrijke rol bij de totstandkoming van Europa-overeenkomsten tussen de EU en Polen en Hongarije (1994), Tsjechië, Slowakije, Roemenië en Bulgarije (1995), en Estland, Letland en Litouwen (1998, in zijn tweede termijn als Eurocommissaris), en sloot hij een partnerschapsovereenkomst tussen de EU en Oekraïne in 1994.

Commissie-Santer (1995-1999)

Ook bij zijn tweede termijn als Eurocommissaris was Van den Broek belast met externe betrekkingen, met een specifieke focus op onder andere Midden- en Oost-Europa en Turkije, alsmede de uitbreiding van de EU. In deze periode heeft Van den Broek veel werk verricht dat het uiteindelijk mogelijk maakte voor twaalf nieuwe lidstaten om in 2004 en 2007 toe te treden tot de EU. Hij speelde een centrale rol in onderhandelingen.

Verder speelde de Nederlander een belangrijke rol in het onderhandelingsproces dat in 1996 leidde tot ondertekening van een Partnerschaps- en Samenwerkingsakkoord tussen de EU en Georgië, Armenië en Azerbeidzjan. Ook speelde hij een belangrijke rol bij de ondertekening van een vergelijkbare overeenkomst tussen de EU en Rusland in 1997.

De Commissie haalde de eindstreep niet, maar stapte in maart 1999 in zijn geheel op vanwege een fraudezaak tegen Commissielid Edith Cresson³. Hiermee kwam Van den Broek zijn carrière als Eurocommissaris ook ten einde.

• - 

  Speelde een grote rol bij de toetreding van Zweden, Finland en Oostenrijk op 1 januari 1995.
• - 

  Speelde een belangrijke rol bij de totstandkoming van Europa-overeenkomsten tussen de EU en Oost-Europese landen voor geleidelijke convergentie van politieke en economische systemen.
• - 

  Speelde een belangrijke rol bij de ondertekening van Partnerschaps- en Samenwerkingsakkoorden tussen de EU en Oekraïne in 1994, Georgië, Armenië, en Azerbeidzjan in 1996, en Rusland in 1997.

Hij stopte eerder met zijn functie als minister van Buitenlandse Zaken in kabinet-Lubbers III om Eurocommissaris te worden in 1993.

• 1. 

  Deze Europese Commissie trad aan op 6 januari 1993 en bleef in functie tot januari 1995. Het was de derde Commissie onder leiding van de Fransman Jacques Delors. De Nederlandse eurocommissaris Hans van den Broek was verantwoordelijk voor de portefeuilles externe betrekkingen, gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid en uitbreiding.
   
• 2. 

  Deze Europese Commissie was in functie van 25 januari 1995 tot 16 september 1999. De Commissie werd op 15 maart 1999 echter demissionair, omdat het onder druk van het Europees Parlement opstapte. De Luxemburgse politicus Jacques Santer was tot 15 maart 1999 voorzitter. Na het ontslag van de gehele commissie bleef de Spaanse sociaaldemocraat Manuel Marín aan als interim-voorzitter. De Nederlandse CDA-politicus Hans van den Broek was Eurocommissaris voor betrekkingen met onder meer Midden- en Oost-Europa en Turkije, alsmede uitbreiding van de Europese Unie.
   
• 3. 

  Édith Cresson (1934) is een Franse sociaaldemocratische politica, die in 1991-1992 minister-president was en in 1995-1999 de portefeuilles onderzoek, wetenschap en technologie beheerde in de Commissie-Santer. Na functies in de wetenschap werd Cresson bestuurder van de Parti Socialiste en vertrouweling van François Mitterand. Tussen 1981 en 1986 was zij minister van onder meer Landbouw, Buitenlandse Handel en Europese Zaken. Haar premierschap was geen succes omdat haar kabinet enkele impopulaire maatregelen moest nemen. Zij raakte in 1999 in opspraak door een affaire rond een persoonlijke adviseur. Dit leidde tot de val van de gehele Commissie-Santer.
   
• 4. 

  Dit Europese verdrag vormde in 1993 de Europese Gemeenschap om tot Europese Unie. Het Verdrag (formeel: Verdrag betreffende de Europese Unie) legde verder de basis voor de Economische en Monetaire Unie (EMU) en van de invoering van een gemeenschappelijke munt (de euro).
   
• 5. 

  Juridisch geschoolde CDA-politicus, die lange tijd minister van Buitenlandse Zaken was. Begon zijn loopbaan als advocaat in Rotterdam en was later werkzaam bij Enka in Arnhem. Justitie-woordvoerder van de KVP en het CDA in de Tweede Kamer. Werd in 1982, na één jaar staatssecretaris te zijn geweest, minister. Gold als een overtuigd aanhanger van de Atlantische samenwerking en verdedigde van harte het NAVO-besluit om kruisraketten te plaatsen in Nederland. Dreigde met name op Europees gebied soms overvleugeld te worden door de premier. Was enige tijd 'kroonprins' bij het CDA. Na zijn ministerschap Europees Commissaris voor buitenlandse betrekkingen. Geen voorstander van een moraliserende buitenlandse politiek. Kwam vaak nogal zelfstandig tot zijn beleidskeuzes. Kreeg in 2005 de titel minister van staat.