Vrijhandel met de Verenigde Staten - uitverkoop van Europese waarden? - Main contents
De Europese Unie staat op het punt te gaan onderhandelen met de Verenigde Staten over een vrijhandelsverdrag, het Transatlantisch Handels- en Investeringspartnerschap (TTIP). Zo'n verdrag is minder onschuldig dan het lijkt. Belangrijke Europese waarden, zoals de bescherming van het milieu en van de privacy, kunnen onder druk komen te staan. Onze waarden mogen niet in de uitverkoop, vindt GroenLinks.
De handel tussen de EU en de VS wordt nauwelijks gehinderd door importtarieven. Die bedragen gemiddeld maar zo'n vier procent. De 'winst' van een vrijhandelsverdrag moet komen van het wegnemen van andersoortige handelsbelemmeringen, zoals uiteenlopende regels voor de veiligheid en kwaliteit van producten of diensten.
Maar die regels zijn er meestal niet voor niets. Ze beschermen de veiligheid van ons voedsel, onze privacy of het milieu. "Alles ligt op de onderhandelingstafel", aldus eurocommissaris De Gucht (Handel). Dat is geen geruststellende gedachte voor GroenLinks. Te meer omdat de EU vragende partij is in de onderhandelingen. Washington verkeert in een betere positie om concessies af te dwingen.
Nog zorgwekkender is de geheimhouding van de handelsbesprekingen. De achterkamertjespolitiek viert hoogtij. Zelfs de onderhandelingsinzet van de EU, waarover minister Ploumen en haar Europese collega's volgende week knopen doorhakken, wordt niet officieel bekendgemaakt. Ondertussen krijgen lobbygroepen uit het bedrijfsleven, zoals de Transatlantic Business Council, wél toegang tot de onderhandelingsdocumenten.
GroenLinks vindt deze selectieve informatiepolitiek onverteerbaar. Het recht op toegang tot informatie is een Europees grondrecht dat voor iedereen geldt. Ook geïnteresseerde burgers, maatschappelijke organisaties én parlementen hebben het recht om te weten wat er besproken wordt aan de onderhandelingstafel. Dan kunnen zij aan de alarmbel trekken als Europa haar waarden in de uitverkoop gooit
Hieronder sommen we een aantal risico's van de vrijhandelsbesprekingen op.
Chloorkippen en gentech
In het EU-verdrag staat het voorzorgsbeginsel: als het risico bestaat van ernstige of onomkeerbare schade voor mens of milieu, moet de overheid optreden. Op grond van dat beginsel hanteert de EU een strenge toelatingsprocedure voor genetisch gemanipuleerd voedsel. Ook verbiedt zij de import van hormonenvlees en met chloor behandeld kippenvlees uit de VS. Het voorzorgsbeginsel zal door de onderhandelaars van de regering-Obama zeker onder vuur worden genomen. Zoals een Amerikaanse senator onlangs schreef: geen deal zonder toegang tot de Europese markt voor Amerikaans gentechvoedsel. GroenLinks zegt: dan maar geen deal.
Privacy te grabbel
Nu al voeren Amerikaanse internetgiganten, zoals Google en Amazon, een forse lobby om de nieuwe Europese wet voor de bescherming van persoonsgegevens af te zwakken. Eerst toestemming aan je vragen alvorens je data op te slaan of door te verkopen aan anderen, dat vinden ze te omslachtig. In de onderhandelingen zou Washington kunnen verlangen dat Brussel de (zwakke) Amerikaanse privacywetten erkent als 'gelijkwaardig' aan haar eigen wetgeving. De EU mag daar niet aan toegeven.
ACTA in de herkansing
De onderhandelingen zullen ook gaan over 'intellectuele eigendom'. De VS kan daarbij eisen dat de EU auteursrechtinbreuken op het internet harder aanpakt, ook als dat ten koste gaat van de privacy en de toegang tot informatie. Gaat ACTA, het omstreden internationale verdrag over handhaving van auteursrecht, in de herkansing? Het zou een brutale zet zijn van de onderhandelaars, want ACTA werd vorig jaar nog door het Europees Parlement verworpen.
Milieuwetten onder druk
Het vrijhandelsverdrag zal vermoedelijk bepalingen bevatten over extra bescherming voor investeerders. Op grond daarvan kunnen buitenlandse bedrijven een schadevergoeding eisen wanneer hun investeringen in Europa minder rendement opleveren als gevolg van nieuwe regels. Dat zet de democratische besluitvorming onder druk: overheden zullen misschien afzien van een milieuwet als bedrijven met miljardenclaims dreigen. GroenLinks vindt dat de democratie niet het slachtoffer mag worden van vrijhandel.
Ontwikkelingslanden buitenspel
De keuze van de EU en de VS voor een onderling handelsverdrag zet de Wereldhandelsorganisatie (WTO) buitenspel. En daarmee ook de ontwikkelingslanden. Een transatlantisch vrijhandelsverdrag moet rekening houden met ontwikkelingslanden, vindt GroenLinks. Brussel en Washington zouden moeten afspreken om de handelsvoordelen die zij bieden aan de armere ontwikkelingslanden te verbeteren en gelijk te trekken.