Politieke situatie Malta

Malta heeft een overzichtelijk politiek landschap. Er zijn twee partijen die elkaar in sterkte weinig ontlopen, de centrumrechtse (christendemocratische) Nationale Partij en de sociaaldemocratische Arbeiderspartij. Bij de parlementsverkiezingen van maart 2013 wonnen de socialisten onder leiding van Joseph Muscat¹ en kwam er een door hem geleid kabinet. Naar aanleiding van een politieke crisis die ontstond door het onderzoek naar de moord op journaliste Daphne Caruana Galizia, trad Muscat op 12 januari 2020 af. Hij werd opgevolgd door Robert Abela². In maart 2022 won de regerende Arbeiderspartij onder leiding van Abela haar derde opeenvolgende verkiezingen met een nog grotere overwinning dan in 2013 en 2017.

Na de verkiezingen van 1987 kwam de Nationale Partij aan de macht, met Eddie Fenech Adami als premier. De Nationale Partij bleef tot 2013 aan het roer, met uitzondering van de periode 1996-1998. In die jaren was de sociaaldemocraat Alfred Sant minister-president. Zijn kabinet strandde echter in 1998 door een intern conflict in de Arbeiderspartij, waarna vervroegde verkiezingen uitliepen op een zege voor de Nationale Partij van Fenech Adami. In 2004 trad het kabinet-Gonzi aan, dat in 2008 door winst van de Nationale Partij bij de parlementsverkiezingen kon blijven regeren. Het kabinet viel na een nederlaag in het parlement in december 2012.

De Maltese politicus Helena Dalli³ is commissaris voor gelijkheid⁴ in de Commissie-Von der Leyen. Van januari tot juni 2017 is Malta voorzitter geweest van de Europese Raad. De eerstvolgende keer dat Malta de Europese Raad weer mag voorzitten is eind 2030.

Malta is sinds 1974 een parlementaire republiek met een president als staatshoofd. De minister-president is regeringsleider. De president wordt voor vijf jaar gekozen door het parlement. De leider van de grootste partij in het parlement wordt automatisch minister-president. De kabinetsleden hebben zitting in het parlement, dat als wetgevend lichaam optreedt. Het parlement bestaat uit één Kamer (Il-Kamra Tad-Deputati, de Kamer van Volksvertegenwoordigers), waarvoor ten minste iedere vijf jaar verkiezingen worden gehouden.

kiesstelsel

Het kiesstelsel is een mengvorm van evenredige vertegenwoordiging en de single transferable vote, waarbij kiezers kandidaten naar voorkeur rangschikken en ook de tweede, derde en volgende voorkeuren medebepalen wie er worden gekozen. Er zijn dertien districten, waar per district vijf parlementsleden worden gekozen. Het kiesrecht geldt vanaf 16 jaar.

Aanvulling van het aantal parlementszetels vindt plaats om de electorale sterkte van een partij in overeenstemming te brengen met het aantal afgevaardigden in het parlement. Als een partij meer dan vijftig procent van de stemmen haalt, maar geen parlementaire meerderheid, dan krijgt zij extra zetels om die meerderheid alsnog te bewerkstellingen.

partijen

De Maltezer politiek wordt beheerst door twee partijen. Centrumrechts staat de christendemocratische Partit Nazzjonalista (Nationale Partij) en centrumlinks de sociaaldemocratische Partit Laburista (Arbeiderspartij).

• 1. 

  Joseph Muscat (1974) was van 11 maart 2013 tot 12 januari 2020 premier van Malta. Hij was sinds 2008 leider van de sociaaldemocratische Labour Party. Muscat was eerder journalist bij de partijzender (radio en tv) en de partijwebsite. Hij zat in 2004-2008 in het Europees Parlement en is sinds 1995 parlementslid.
   
• 2. 

  Robert Abela (1977) is sinds 12 januari 2020 minister-president van Malta. Hij is leider van de sociaaldemocratische Arbeiderspartij. Abela was aanvankelijk advocaat en is sinds 2017 parlementslid. Hij is een zoon van de vroegere president van Malta, George Abela.
   
• 3. 

  Helena Dalli (1962) is the Commissioner on behalf of Malta since December 1st 2019. In the Von der Leyen Commission she is responsible for equality. Previously Dalli served as minister for social dialogue, consumer rights and civil right as well as a member of the Maltese parliament for the social-democrat party.
   
• 4. 

  Deze functie wordt sinds december 2019 vervuld door Helena Dalli. Deze functie is nieuw in de Commissie-Von der Leyen en neemt een deel van de taken van de Eurocommissaris voor Justitie, consumentenrechten en gendergelijkheid uit de Commissie-Juncker over.
   
• 5. 

  Joe Borg (1952) was van mei 2004 tot februari 2010 lid van de Europese Commissie In de commissie-Barroso I was hij belast met visserij-aangelegenheden. Daarvoor was president van de Centrale Bank van Malta en minister van Buitenlandse Zaken van Malta. Hij is lid van de christendemocratische partij van Malta.