Dag van de verantwoording

Vanaf 2000 worden jaarlijks op de derde woensdag in mei de jaarverslagen van de diverse ministeries door de minister van Financiën¹ aan de Staten-Generaal² aangeboden. In die rapporten leggen de ministers verantwoording af over het gevoerde financieel beleid. Ook de president van de Algemeen Rekenkamer biedt een rapport aan, waarin de jaarverslagen kritisch onder de loep worden genomen. Sinds 2008 worden de verslagen direct openbaar gemaakt.

Kort na deze zogenaamde Verantwoordingsdag (die ook wel als 'gehaktdag' bekend staat) houdt de Tweede Kamer een plenair verantwoordingsdebat, waarbij de jaarverslagen en het rapport van de Algemene Rekenkamer besproken worden. Daarbij is weliswaar het voltallige kabinet, maar voeren de minister-president en de minister van Financiën het woord. Eventuele openstaande vragen kunnen, na afloop van het plenair debat, met de vakministers in commissieverband besproken worden.

Na afloop van deze debatten, en nadat ook de Eerste Kamer de jaarverslagen heeft behandeld, worden alle ministers afzonderlijk ontheven van de verantwoordelijkheid over het gevoerde financieel beleid over dat jaar.

In de commissievergaderingen bespreken de Kamerleden met de ministers de uitvoering van de beleidsplannen, de resultaten en de kosten daarvan. De debatten gaan dus niet alleen over de financiën; ook beleidsvragen komen aan de orde. Daarbij kan gedacht worden aan vragen als: is het beloofde aantal extra agenten er inderdaad gekomen en hoe staat het met het oplossen van het lerarentekort?

Zo nodig kan het beleid worden bijgestuurd. Na het debat stelt het kabinet de begroting voor het komende jaar op. Die begroting wordt aangeboden op de derde dinsdag van september, bekend bekend als Prinsjesdag.

• 1. 

  Dit ministerie speelt een centrale rol bij het vertalen van het algemeen regeringsbeleid in financieel beleid. Daarnaast coördineert het de openbare uitgaven en zorgt het ministerie voor de inning van de belastinggelden. Het ministerie is verantwoordelijk voor het beleid ten aanzien van de financiën van lagere overheden als provincies en gemeenten. Het monetaire beleid is eveneens een zorg van dit ministerie. Het ministerie behartigt de Nederlandse, financiële belangen in Europa en de rest van de wereld.
   
• 2. 

  Onder de Staten-Generaal verstaan we de Tweede en Eerste Kamer gezamenlijk. Formeel is er dan ook sprake van de Eerste Kamer der Staten-Generaal en van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Beide Kamers kunnen tevens in Verenigde Vergadering bijeenkomen.
   
• 3. 

  Een begroting is een overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven in een bepaalde periode. Hoe komt de begroting van ons land, de rijksbegroting tot stand? Onderwerpen als de begrotingscyclus, het begrotingsstelsel en het begrotingsbeleid en het budgetrecht van de Tweede Kamer spelen hierbij een rol.
   
• 4. 

  In de Rijksbegroting staan de verwachte verplichtingen, uitgaven en ontvangsten van de rijksoverheid voor het komende jaar. De Rijksbegroting bestaat in feite uit een aantal afzonderlijke begrotingen, vooral per ministerie. Al deze begrotingen moeten worden voorbereid, uitgevoerd en afgesloten en tenslotte verantwoord.
   
• 5. 

  Een belangrijke taak van de Tweede Kamer is het beoordelen van besluiten van het kabinet (en van individuele bewindspersonen) en van voorgenomen beleid. Bij die controlerende taak wordt gebruikgemaakt van het recht op inlichtingen, een recht dat ieder individueel Tweede Kamerlid heeft en dat is vastgelegd in de Grondwet. De regering is verplicht om ieder individueel Kamerlid de inlichtingen te geven waar hij of zij om vraagt. Alleen als het belang van de staat in het geding is, mag de regering weigeren de informatie te verschaffen. Via het recht van onderzoek kan de Kamer zelf een nader onderzoek instellen.