Staatssteun

Onder het begrip staatssteun vallen maatregelen die een nationale staat, provincie, gemeente of een waterschap neemt met het doel een onderneming economisch te ondersteunen. Er zijn verschillende vormen van staatssteun, zoals het geven van overheidsopdrachten, subsidies, leningen tegen een lage rente, goedkope verzekeringen, belastingvoordelen of het investeren in een onderneming.

In de Europese Unie¹ is staatssteun bijna nooit toegestaan. Door staatssteun kan de eerlijke concurrentie namelijk in het geding komen.

Criteria staatssteun

Er is sprake van staatssteun als aan de volgende criteria is voldaan:

• - 

  de staatssteun is betaald met staatsmiddelen;
• - 

  de staatssteun is gegeven aan één of meer ondernemingen of aan een vorm van productie;
• - 

  de staatssteun kan de concurrentie op de interne markt beïnvloeden;
• - 

  de staatssteun kan nadelige gevolgen hebben voor de handel tussen EU-lidstaten².

Als de steun voldoet aan de bovenstaande criteria, dan zijn de EU-lidstaten verplicht de steunverlening aan de Europese Commissie³ te melden. De Commissie zal nagaan of het geven van de staatssteun concurrentievervalsend is. Is dat het geval, dan verbiedt zij de staatssteun.

Uitzonderingen

De Commissie kan echter onder strenge voorwaarden akkoord gaan met het verlenen van staatssteun. In de volgende situaties mag de steun wel verleend worden:

• - 

  maatregelen die het doel hebben de schade van natuurrampen te herstellen;
• - 

  maatregelen die het doel hebben een economische recessie in een EU-lidstaat tegen te gaan;
• - 

  maatregelen ten behoeve van de ontwikkeling van kleine en middelgrote ondernemingen, onderzoek en ontwikkeling, milieubescherming, werkgelegenheid en opleiding.
• - 

  maatregelen ten behoeve van extreem laag ontwikkelde gebieden, die voldoen aan de Europese eisen.

Als een investering door de staat gepaard gaat met een investering door een particulier met reële economische betekenis op gelijke voorwaarden, dan is er naar de mening van de Commissie geen sprake van staatssteun.

Handhaving

Als de Commissie echter beslist dat de staatssteun niet is toegestaan en de EU-lidstaat geeft hier geen gevolg aan dan heeft de Commissie de bevoegdheid de zaak voor het Europees Hof van Justitie⁴ te brengen.

De Commissie verleent ook bijstand aan nationale rechterlijke instanties wanneer die zich moeten uitspreken over onrechtmatig verleende steun. Bovendien onderzoekt de Commissie zelf gevallen die wellicht in strijd zijn met de vrije mededinging in de gemeenschappelijke markt. Als particulieren directe schade voorkomend uit staatssteun kunnen bewijzen, ze dit voor moeten leggen aan de nationale rechtbank. Deze neemt vervolgens een beslissing over een eventuele schadevergoeding.

• 1. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 2. 

  Momenteel zijn 27 landen lid van de Europese Unie. De meest recente uitbreiding van de Unie vond plaats op 1 juli 2013, met de toetreding van Kroatië. Er wordt verder over uitbreiding gesproken met verschillende landen in Oost-Europa. Het Verenigd Koninkrijk is sinds 31 januari 2020 middernacht geen lid meer van de Europese Unie. Dat was het eerste land dat de EU verliet.
   
• 3. 

  The European Commission is the executive body of the EU and runs its day-to-day business. It is made up of the College of Commissioners, 27 European Commissioners, one for each member state, who are each responsible for one or several policy areas. In addition, the 'Commission' also refers to the entire administrative body that supports the Commissioners, consisting of the Directorates-General and the Services.
   
• 4. 

  The Court of Justice interprets EU law to make sure it is applied in the same way in all EU countries, and settles legal disputes between national governments and EU institutions.
  It can also, in certain circumstances, be used by individuals, companies or organisations to take action against an EU institution, if they feel it has somehow infringed their rights.
  What does the CJEU do?
  The Court gives rulings on cases brought before it. The most common types of case are: