Mr.Dr. J. (Jan) Donner - Main contents

Eminent antirevolutionair jurist, die minister van Justitie en president van de Hoge Raad was. Al jong topambtenaar en minister ('het kind van staat'), eerst in het kabinet-De Geer I i en daarna in Ruijs de Beerenbrouck III i. Stond goed aangeschreven bij de Kamerleden. Bracht onder meer de Ambtenarenwet tot stand. Werd na zijn aftreden als minister in 1933 raadsheer in de Hoge Raad. Tijdens de oorlog betrokken bij het kerkelijk verzet en enige tijd geïnterneerd. Nam ontslag als raadsheer, zonder overigens afstand te nemen van het beleid van de Hoge Raad tijdens de bezetting. Werd desondanks vanwege zijn houding in de oorlog in 1946 benoemd tot president van ons hoogste rechtscollege. Was tevens lange tijd voorzitter van de Kiesraad i. Werd in 1971 minister van staat.

ARP
functie(s) in de periode 1926-1933: minister

• - 

  commies-redacteur ter secretarie, gemeente Deventer, from 1916 until 1917
• - 

  hoofdcommies ter secretarie, gemeente Rotterdam, from 1917 until 1 January 1922
• - 

  directeur Centraal Bureau voor Voorbereiding van Ambtenarenzaken te 's-Gravenhage, from 1920 until 1 January 1922
• - 

  raadadviseur straf- en administratief recht, ministerie van Justitie, from 1 January 1922 until 8 March 1926
• - 

  tijdelijk ambtenaar ministerie van Financiën, in verband met voorbereiding wetgeving inzake bezuiniging op pensioenen, from 1925 until 1926
• - 

  minister van Justitie, from 8 March 1926 until 26 May 1933
• - 

  raadsheer Hoge Raad der Nederlanden, from 5 September 1933 until 13 March 1944 (benoemd bij K.B. van 31 juli 1933, ontslag op eigen verzoek op 4 februari 1944)
• - 

  raadsheer Hoge Raad der Nederlanden, from 5 May 1945 until 1 February 1947
• - 

  president Hoge Raad der Nederlanden, from 1 February 1947 until 1 March 1961 (benoemd bij K.B. van 8 november 1946, beëdigd 31 januari 1947)

• - 

  minister van staat, from 16 December 1971 until 2 February 1981

• - 

  geïnterneerd strafgevangenis te Scheveningen, from 20 March 1941 until 22 March 1941 (n.a.v. een protest tegen aantasting van de vrijheid van onderwijs door de Duitsers)
• - 

  geïnterneerd strafgevangenis te Scheveningen, from 2 April 1941 until 27 May 1941 (vanwege mogelijke medeplichtigheid aan het werk van de Stijkel-groep)
• - 

  geïnterneerd polizeiliches durchgangslager te Schoorl, from 30 June 1941 until 21 August 1941
• - 

  geïnterneerd gijzelaarskamp te Buchenwald, from 22 August 1941 until 15 November 1941
• - 

  geïnterneerd gijzelaarskamp te Haaren, from 16 November 1941 until 11 May 1942
• - 

  geïnterneerd gijzelaarskamp te Sint-Michielsgestel, from 11 May 1942 until 20 April 1943

• - 

  lid illegale seniorenconvent ARP, from 1943
• - 

  lid College van Advies ARP, around 1955
• - 

  erelid ARP, from 28 October 1961 until 11 October 1980

• - 

  lid Nationaal Comité ter ondersteuning van de Nederlandse Unie, from 1940 until 13 July 1940
• - 

  vertegenwoordiger Gereformeerde Kerken in het Convent der Kerken, from October 1940 until April 1941
• - 

  voorzitter Interkerkelijk Overleg
• - 

  voorzitter Convent der Kerken
• - 

  voorzitter Vaderlandsch Comité, from 1943 until January 1944
• - 

  lid Vaderlandsch Comité, from April 1944 until May 1945 (na de arrestatie van V.H. Rutgers)
• - 

  lid Nationale Advies Commissie (adviescollege voor de samenstelling van de Voorlopige Staten-Generaal), from 20 July 1945 until 16 November 1945
• - 

  voorzitter College van Curatoren Vrije Universiteit te Amsterdam, from 1945 until 1966
• - 

  voorzitter Centrale Raad voor de zuivering van het bedrijfsleven, from November 1945 until 1949
• - 

  lid Centraal Stembureau, from 1 January 1946 until 1 January 1952
• - 

  voorzitter FIOM (Federatie van Instellingen voor de Ongehuwde Moeder en haar Kind), from 1946 until 1963
• - 

  voorzitter Raad van Commissarissen OLVEH (Onderlinge Levensverzekeringsmaatschappij "Eigen Hulp") te 's-Gravenhage, from 1948 until 1975
• - 

  lid Raad van Commissarissen verzekeringsmaatschappij "De Nederlanden van 1845", from 1949 until 1962
• - 

  voorzitter Hof van Arbitrage van de Nederlands-Indonesische Unie, from 19 May 1950
• - 

  lid Kiesraad, from 1 January 1952 until 3 April 1963
• - 

  voorzitter commissie van bijstand voor personeelszaken van de buitenlandse dienst, around 1952
• - 

  voorzitter commissie van advies coördinatie culturele betrekkingen Nederland-Zuid-Afrika (in de jaren '50 en '60)
• - 

  vicevoorzitter (later voorzitter) Staatscommissie inzake het kiesstelsel, from 23 January 1953 until 8 June 1958
• - 

  voorzitter onderzoekscommissie in de zaak-Schokking, 1956
• - 

  president Raad van Commissaris verzekeringsmaatschappij "Nationale-Nederlanden", from 1962 until 1966
• - 

  plaatsvervangend voorzitter Kiesraad, from 3 April 1963 until January 1966
• - 

  voorzitter commissie van advies taakverdeling tussen departementen, from 2 April 1964
• - 

  voorzitter Kiesraad, from January 1966 until January 1976
• - 

  lid bestuur Stichting tot bevordering van de Christelijke Pers

• - 

  lid strafkamer (Hoge Raad der Nederlanden), from 1933 until 1944
• - 

  lid belastingkamer (Hoge Raad der Nederlanden), from 1933 until 1944
• - 

  lid burgerlijke kamer (Hoge Raad der Nederlanden), from 1946 until February 1961

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

• - 

  Openbaar Gymansium te Amersfoort, from 1902 until 1903
• - 

  Gereformeerd Gymnasium te Kampen, from 1903 until 1908

• - 

  rechtswetenschap (gepromoveerd op stellingen), Rijksuniversiteit Utrecht, from 1907 until 16 October 1912
• - 

  staatswetenschap (gepromoveerd op stellingen), Rijksuniversiteit Leiden, 1 July 1919

• - 

  Onthield in 1927 de Neo-Malthusiaanse Bond goedkeuring van de statuten
• - 

  Voerde in 1928 de door Heemskerk tot stand gebrachte Psychopatenwetten in
• - 

  In 1929 trok hij een wetsvoorstel om 33 van de 101 kantongerechten op te heffen in, nadat het in de Tweede Kamer veel tegenstand bleek te ondervinden
• - 

  Op 5 februari 1932 verwierp de Eerste Kamer de door hem verdedigde wetsontwerpen Nieuwe regeling van de pacht en Regeling van pachtcommissies. Dat gebeurde respectievelijk met 25 tegen 21 en 24 tegen 22 stemmen.

• - 

  Bracht in 1927 met minister Slotemaker de Bruïne een wet inzake de civielrechtelijke regeling van collectieve arbeidscontracten (Stb. 415) tot stand, waardoor individuele arbeidscontracten daaraan ondergeschikt werden gemaakt
• - 

  Bracht in 1928 een wijziging van het Wetboek van Strafrecht tot stand, waardoor flessentrekkerij beter bestreden kan worden
• - 

  Bracht in 1928 een wijziging van het Wetboek van Koophandel tot stand waardoor de positie van aandeelhouders in Naamloze Vennootschappen werd versterkt. Er komt een enquêterecht en grotere openbaarheid. Het wetsvoorstel was in 1910 ingediend door minister Nelissen.
• - 

  Bracht in 1929 een wet tot stand tot wijziging van de bepalingen omtrent de ouderlijke macht en de voogdij en omtrent ontzetting uit en herstel in de ouderlijke macht en de voogdij. Daardoor werd de positie van pleegouders versterkt.
• - 

  Bracht in 1929 de Ambtenarenwet (Stb. 530) tot stand, waardoor voor geschillen tussen ambtenaren en de overheid een aparte rechtspraak werd ingevoerd (ambtenarengerechten en Centrale Raad van Beroep)
• - 

  Bracht in 1930 een nieuwe wettelijke regeling voor de arbeidsovereenkomsten van kapiteins en schepelingen tot stand. De wet werd voorbereid door een commissie onder voorzitterschap van prof. Molengraaff.
• - 

  Bracht in 1931 een wet tot wijziging van de Auteurswet 1912 tot stand, waardoor er een wettelijke status kwam voor een bemiddelingsbureau op het gebied van muziekauteursrecht, het in 1913 opgerichte BUMA (Bureau voor Muziek-Auteursrechten)
• - 

  Bracht in 1929 een wet (Stb. 360) tot stand inzake nadere voorzieningen betreffende de voorwaardelijke veroordeling en de voorwaardelijke invrijheidstelling. De rechter kreeg ruimere bevoegdheid tot voorwaardelijke veroordeling. Dit werd ook mogelijk bij veroordeling tot een geldboete. Tevens werd gedeeltelijke voorwaardelijke en gedeeltelijk onvoorwaardelijke veroordeling mogelijk. (kamerstuk 257)
• - 

  Bracht in 1932 een wet tot stand die openbare smadelijke godslastering in woord of beeld bestrafte met een gevangenisstraf (resp. maximaal 1 en 3 maanden) of een geldboete (max. f 100,- en f 150,-)
• - 

  Bracht in 1932 een wijziging van de Wet op de rechterlijke organisatie tot stand, waardoor rechters en raadsheren in de Hoge Raad op hun 70ste ontslag krijgen

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Maakte in mei 1932 indruk in de Tweede Kamer met de verdediging van zijn wetsvoorstel over strafbaarstelling van smadelijke godslastering. Een deel van de Kamer (de rechterzijde) reageerde met applaus.
• - 

  Na aanneming van een motie-Boon waarin de door hem voorgestelde opheffing van vier rechtbanken en veertig kantongerechten werd afgewezen, vroeg hij op 9 februari 1933 om schorsing van de beraadslaging. Deze stap werd op 15 februari 1933 gevolgd door het kabinetsbesluit tot Kamerontbinding.
• - 

  Passeerde in 1946 bij zijn benoeming tot president van de Hoge Raad vier raadsheren die hem in anciënniteit voorafgingen

• - 

  Een broer van hem, J.H. Donner, was wethouder van Rotterdam (1939-1942)
• - 

  Vader van André Donner, staatsrechtgeleerde, hoogleraar aan de VU en Europees rechter. Ook een andere zoon (Reynout) was hoogleraar aan de VU. Zijn zoon Jan-Hein was een bekende schaker

• - 

  minister van Justitie, June 1945 (geweigerd vanwege opstelling ARP en zuiveringsprocedure van leden van de Hoge Raad)

• - 

  I.A. Diepenhorst, "In memoriam Mr.dr. J. Donner 1891-1981", CDActueel, 7 februari 1981
• - 

  G.A.M. Beekelaar, "Donner, Jan (1891-1981)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 145
• - 

  J. de Ruiter, "Jan Donner, jurist. Een biografie" (2003)
• - 

  T.M. Schelhaas e.a. (red.), "De afgescheidenen van 1834 en hun nageslacht" (Kampen, 1984)

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.