Mr. E.N. (Eelco) van Kleffens

Juridisch geschoolde diplomaat en topambtenaar, die in 1939 minister van Buitenlandse Zaken werd in het tweede kabinet-De Geer¹. Was veel opener dan zijn voorgangers; ook over de dreigende Duitse inval. Vloog in mei 1940 direct na de Duitse aanval naar Londen om steun te vragen bij de Engelsen. Speelde in de Londense kabinetten een voorname rol, ook al omdat hij het vertrouwen behield van koningin Wilhelmina. Kon daardoor vaak bemiddelend optreden in conflicten tussen de koningin en premier Gerbrandy². Bleef na de oorlog nog enkele jaren minister. Tijdens zijn ministerschap werd de aanzet gegeven tot samenwerking in Benelux-verband. Nadien bekleedde hij diverse internationale functies. Werd door sommigen als een hartelijke persoon beschouwd, door anderen juist als afstandelijk en koel.

partijloos
functie(s) in de periode 1939-1947: minister

• - 

  minister van Buitenlandse Zaken, from 10 August 1939 until 1 March 1946
• - 

  minister zonder portefeuille, ministerie van Buitenlandse Zaken, from 1 March 1946 until 1 July 1947 (vertegenwoordiger bij de Verenigde Naties)
• - 

  buitengewoon gezant en gevolmachtigd minister te Lissabon, from 7 October 1950 until December 1956
• - 

  voorzitter Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, from 21 September 1954 until 15 September 1955
• - 

  permanent vertegenwoordiger van het Koninkrijk der Nederlanden bij de NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie) en de OESO (Organisatie van Europese Samenwerking en Ontwikkeling) te Parijs, from December 1956 until 1 May 1958
• - 

  vertegenwoordiger Hoge Autoriteit van de EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal) te Londen, from 1 May 1958 until 1 October 1967

• - 

  minister van staat, from 4 July 1950 until 17 June 1983

• - 

  Vertegenwoordigde als minister zonder portefeuille ons land bij de Verenigde Naties en van augustus 1946 tot en met januari 1947 in de Veiligheidsraad

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

• - 

  lid Raad van Commissarissen Nederlandse Overzeebank, around 1964
• - 

  lid Raad van Commissarissen N.V. Billitonmaatschappij, around 1964
• - 

  lid Raad van Commissarissen Meneba (Meelfabrieken der Nederlandse Bakkerij), around 1964
• - 

  adviseur Meneba (Meelfabrieken der Nederlandse Bakkerij)

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Verdedigde tot 10 mei 1940 de strikte Nederlandse neutraliteitspolitiek
• - 

  Lanceerde in de Londense periode het denkbeeld van een Europese staat en een Stikstofgemeenschap; in 1943 schreef hij hierover een nota aan de Koningin
• - 

  In verband met de oorlog werden tijdens zijn ministerschap diplomatieke betrekkingen aangegaan met de Sovjet Unie (1942) en werd de diplomatieke band met het Vaticaan hersteld (1943)
• - 

  Op 28 december 1943 deed hij in een radiorede het voorstel tot oprichting van een Atlantisch pact en kondigde hij een 'actieve' buitenlandse politiek van Nederland aan
• - 

  Onderhandelde tussen april en juni 1945 in San Francisco over het Handvest voor de Verenigde Naties. De ondertekening geschiedde door ambassadeur A. Loudon, omdat hij inmiddels naar Nederland was teruggekeerd in verband met de vorming van het kabinet-Schermerhorn.

• - 

  Bracht in 1945 de Wet tot goedkeuring van het Handvest van de Verenigde Naties tot stand. Verdedigde dit voorstel op 30 oktober in de Tweede Kamer en op 7 november in de Eerste Kamer.

• - 

  Was in de oorlogskabinetten één van de meest standvastige ministers en had ook internationaal veel prestige. De koningin had hem graag als premier zien optreden.
• - 

  Was van 17 juli 1946 tot en met 2 januari 1947 voorzitter van de Veiligheidsraad
• - 

  Werd in oktober 1946 genoemd als mogelijke opvolger van Van Mook als hoogste gezagdrager in Nederlands-Indië, maar weigerde een benoeming
• - 

  Als minister zonder portefeuille verbleef hij meestentijds in het buitenland. Kreeg bij K.B. van 27 juni 1947 ontslag, nadat hij tot ambassadeur in Washington was benoemd.
• - 

  Werd op 21 juni 1983 in de Tweede Kamer herdacht. Namens het kabinet sprak daarbij minister Van den Broek.

• - 

  Een broer van hem was hoofdambtenaar van Buitenlandse Zaken en rechter in het Gerechtshof van de EGKS
• - 

  Was bevriend met de Leidse hoogleraar Cleveringa
• - 

  Zijn echtgenote vergezelde hem in mei 1940 naar Londen en ondersteunde nadien zijn diplomatieke werk. Daarnaast was zij feitelijk zijn secretaris en naaste medewerker.

• - 

  Zijn inbreng bij de begrotingsbehandeling in de Eerste Kamer op 25 januari 1940, waarin hij krachtig de neutraliteit verdedigde, maar evenzeer uitsprak dat wie de wapenen tegen Nederland zou opnemen op weerstand kon rekenen, werd met luid applaus beantwoord. Vele Kamerleden drukten hem daarna de hand.

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  B. Zeeman, "Jurist of diplomaat", in: D. Hellema e.a. (red.) "De Nederlandse ministers van Buitenlandse Zaken in de twintigste eeuw"
• - 

  "Van Kleffens was minister in onze donkerste dagen", Leeuwarder Courant, 21 juni 1983
• - 

  H.N. Boon, "Levensbericht E.N. van Kleffens", Jaarboek KNAW (1984), 210
• - 

  Wie is dat? 1956
• - 

  "Stamboek van het geslacht Van Kleffens (1880-1883)"
• - 

  M. Riemens, "Majesteit, U kent het werkelijke leven niet. De oorlogsdagboeken van minister van Buitenlandse Zaken mr. E.N. van Kleffens" (2019)

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Uitgebreide biografieën van de huidige leden van de Eerste en Tweede Kamer zijn beschikbaar via parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

• 1. 

  Dit kabinet was een centrumlinks noodkabinet, waarvan voor het eerst twee sociaaldemocraten deel uitmaakten. Het bestond verder uit ministers van RKSP, CHU, VDB, een ARP'er (zonder partijbinding) en twee partijlozen. Het kabinet werd kort na zijn aantreden geconfronteerd met de dreigende oorlogssituatie en besloot tot mobilisatie van de strijdkrachten.
   
• 2. 

  Fries, jurist, hoogleraar, maar bovenal oorlogspremier. Was gedeputeerde in Friesland en hoogleraar handels- en procesrecht aan de VU en al in 1929 kandidaat-minister. Trad in 1939 tegen de zin van zijn partij toe tot het tweede kabinet-De Geer en werd in september 1940 door de koningin aangezocht als premier, omdat hij, anders dan De Geer, krachtdadiger streed voor herwinning van de vrijheid. Inspireerde vanuit Londen met zijn kenmerkende stemgeluid in radiopraatjes het verzet. Trad als premier vaak zonder overleg met collega's op, hetgeen tot de nodige conflicten leidde. Na de oorlog fel opposant tegen de Indiëpolitiek van de kabinetten-Drees. Trok zich als Kamerlid vaak weinig aan van de lijn die door de fractie was uitgestippeld. Zette zich in voor een gelijkwaardige positie van de Friese taal. Solist, eigengereid, maar ook standvastig en oprecht.