M.H.M.F. (Til) Gardeniers-Berendsen - Main contents

Vooraanstaande in Rotterdam geboren KVP- en CDA-politica, dochter van hoofdonderwijzer. Kwam in 1971 in de Tweede Kamer en was daar woordvoerster onderwijs, cultuur en maatschappelijk werk. Verdedigde in 1976 samen met Hannie van Leeuwen i een initiatiefwetsvoorstel over abortus, dat uitging van het principe 'nee, tenzij'. Dit voorstel kreeg echter geen meerderheid. In de kabinetten-Van Agt achtereenvolgens minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk i en van Volksgezondheid. Loyaal aan haar partij bezuinigde zij waar dat werd geëist. Zeer vitale vrouw met een, naar eigen zeggen, fotografisch geheugen en een wiskundeknobbel, die vele functies vervulde in maatschappelijke organisaties. Eindigde haar loopbaan als staatsraad.

KVP, CDA
functie(s) in de periode 1971-1983: lid Tweede Kamer, minister, lid Raad van State

• - 

  KVP (Katholieke Volkspartij), until 11 October 1980
• - 

  CDA (Christen-Democratisch Appèl), from 11 October 1980

• - 

  secretaresse, from 1941
• - 

  werkzaam bij de Rijkstelegraaf te Rotterdam
• - 

  secretaresse Raad van Bestuur, telxtielfabriek "Natex" (Nationale Textiel Industrie) te Deurne, from 1945 until 1946
• - 

  hoofd afdeling export, textielfabriek "Natex" (Nationale Textiel Industrie) te Deurne, from 1946 until 1950
• - 

  ambteloos, from 1950 until May 1971
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 11 May 1971 until 19 December 1977
• - 

  minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk, from 19 December 1977 until 11 September 1981
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 10 June 1981 until 9 September 1981
• - 

  minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne, from 11 September 1981 until 4 November 1982
• - 

  minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk ad interim, from 11 October 1982 until 4 November 1982 (vanwege ziekte van minister De Boer)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 21 September 1982 until 23 February 1983
• - 

  lid Raad van State, from 1 March 1983 until 1 March 1995 (benoemd bij K.B. van 7 februari 1983)

• - 

  lid bestuur KVP afdeling Leiden, from November 1968 until 1971
• - 

  lid bestuur KVP Kamerkring Zuid-Holland, around 1970
• - 

  voorzitter KVP-commissie 'Vrouw en Partij' in Zuid-Holland
• - 

  lid partijraad KVP, from March 1970
• - 

  lid fractiebestuur KVP Tweede Kamer der Staten-Generaal, from September 1971 until 11 May 1976
• - 

  penningmeester CDA, from 23 June 1973
• - 

  tweede vicefractievoorzitter, KVP Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 11 May 1976 until 25 May 1977
• - 

  voorzitter commissie van onderzoek naar de verkiezingsnederlaag van het CDA in 1994, from 6 May 1994 until 2 July 1994
• - 

  lid adviesgroep Kleurrijk CDA, 2008

• - 

  voorzitter Stichting "Fonds Clingendael", around September 1991
• - 

  lid bestuur Aids-fonds, until February 1993
• - 

  voorzitter bestuur Plusfonds
• - 

  voorzitter Stichting "Vrienden van de Bachvereniging"
• - 

  lid Nederlands Helsinki Comité, around September 1991 (nog in 1994)
• - 

  lid bestuur "Fonds Hulp aan Slachtoffers", around September 1991 (nog in 1994)
• - 

  lid Raad van Advies en Toezicht SIRE (Stichting Ideële Reclame), from January 1992
• - 

  voorzitter Stichting Comité Nationaal Vrijheidscarillon'95, around September 1993
• - 

  voorzitter Klachtencommissie Bloedbanken, from September 1994 until 2001
• - 

  voorzitter Raad van Advies en Toezicht SIRE (Stichting Ideële Reclame), around September 1994
• - 

  lid Nationaal Comité 4 en 5 mei, from 1995 until 2000
• - 

  ombudsman Verzekeringswezen, from January 1996 until 1 February 2001
• - 

  voorzitter presidium kennisdebat 'Kennis voor Morgen', from 16 April 1996 until 1997
• - 

  voorzitter Beraadsgroep Vernieuwing Ouderenbonden
• - 

  lid bestuur Stichting "Sweelinckprijs", from 1997 until 2004
• - 

  lid Raad van Commissarissen "Koudijs Bouw" te Oud Beijerland
• - 

  lid Raad van Advies Stichting "Kunst en Zaken", from 1997
• - 

  voorzitter Beraadsgroep, Terruwe Stichting, from 1997
• - 

  lid Beraadsgroep Intercultureel Vrouwenberaad Rotterdam, from 2001
• - 

  lid Raad van Advies "Anne Frank Stichting", from 2001
• - 

  lid Raad van Advies "Fonds Slachtofferhulp", from 2005
• - 

  voorzitter Jury Paul Tensenprijs, from 2005 until 2011
• - 

  voorzitter Raad van Advies "project Kreekhuizen", InHolland, from 2007
• - 

  lid Raad van Advies Muzeprijs, from 2008

• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor de wetgeving tegen radio- en televisiepiraten op de Noordzee (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 28 February 1973 until 28 June 1973
• - 

  plaatsvervangend lid Raadgevende Vergadering van de Raad van Europa en West-Europese Unie, from 19 June 1973 until 24 September 1974
• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor het wetsvoorstel Kaderwet Specifiek Welzijn (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 23 June 1977 until 19 December 1977
• - 

  lid Gemengde Commissie voor de Stenografische Dienst (namens de Tweede Kamer), from 16 June 1977 until 19 December 1977
• - 

  lid afdeling Onderwijs en Wetenschappen (Raad van State)
• - 

  lid afdeling Landbouw en Visserij (Raad van State)

• - 

  erelid hockeyvereniging "LMHC" (Leidse Mixed Hockey Club)
• - 

  beschermvrouwe NeVeBe (Nederlandse Vereniging van Bejaardenoorden)
• - 

  beschermvrouwe Vrouwen van Dachau
• - 

  ambassadeur Sint Laurenskerk Rotterdam, from 2005

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

• - 

  R.K. lagere school te Rotterdam

• - 

  h.b.s.-b, R.K. Meisjes-lyceum te Rotterdam, until June 1941

• - 

  opleiding voor secretaresse

• - 

  Hield zich in de Tweede Kamer vooral bezig met cultuur, omroepbeleid en volksgezondheid en daarnaast met onderwijs en maatschappelijk werk
• - 

  Verdedigde in 1976 in de Tweede Kamer samen met Hannie van Leeuwen (ARP) het in 1975 door haar partijgenoot Theo van Schaik en mevrouw Van Leeuwen ingediende initiatiefvoorstel over afbreking van zwangerschap ('Nee, tenzij'). Het voorstel werd ingetrokken, nadat een tegelijkertijd behandeld concurrerend voorstel van PvdA en VVD door de Tweede Kamer was aangenomen.

• - 

  Behoorde in 1974 tot de minderheid van haar fractie die vóór het (verworpen) wetsvoorstel over opschorting van de overgang van rechtswege van gemeenten van rijks- naar gemeentepolitie ('politiestopwetje') stemde
• - 

  Stemde in oktober 1982 als enige van haar fractie tegen een motie-Müller-van Ast over aanpassing van de eigenbijdrageregeling AWBZ. Zij was daar als demissionair minister zelf verantwoordelijk voor.

• - 

  Haar welzijnsbeleid richtte zich op het aanmoedigen van de eigen verantwoordelijkheid van burgers, waarbij de overheid een ondersteunde taak had. Prioriteit werd gegeven aan groepen in (tijdelijke) achterstand, zoals buitenlandse werknemers en vluchtelingen, gehandicapten en analfabeten. Decentralisatie, met name van het sociaal-cultureel werk en het maatschappelijk werk, kreeg veel aandacht. Ook het scheppen van voorwaarden ter bevordering van vrijwilligerswerk kreeg prioriteit. Decentralisatie was tevens een speerpunt in het kunstbeleid. Dit ging, mede in het kader van het algemene financieel-economisch beleid, gepaard met aanzienlijke ombuigingen op haar begroting (onder meer bij de omroep, de kunstsector en het welzijnswerk).
• - 

  Bracht in 1978 de Nota kunstuitleen uit. Deze nota gaat in op een bemiddelingsinstrument voor de distributie van kunstwerken naar het publiek. Dat moet de toegankelijkheid van hedendaagse beeldende kunst bevorderen. De nota behandelt zowel het rijks- als het provinciale en gemeentelijke beleid. Het beleid wordt toegespitst op de kwaliteit van de aangeboden kunstwerken, voorlichting van het publiek en begeleiding van het rijksaanbod, en bevordering van de deskundigheid van het personeel in de kunstuitleen. Er komt een 'Regeling voor de kunstuitleen', waarmee aan het beleid uitvoering wordt gegeven. (15.369)
• - 

  Handhaafde in 1978 de koppeling tussen het abonnement op een omroepblad en het lidmaatschap van een omroepvereniging en wijzigde een door haar voorganger ingediend wetsvoorstel op dat punt (14.486, nr. 4)
• - 

  Bracht in 1979 de Nota regionale radio-omroep uit. Uitgangspunt voor de regionale omroep is dat lagere overheden daaraan moeten betalen en dat er geen reclame-inkomsten zijn. In iedere provincie komt één regionale omroep, met uitzondering van Zuid-Holland waar er twee komen. (15.881)
• - 

  Bracht in 1980 samen met staatssecretaris Smit-Kroes een notitie uit over de doorgifte van buitenlandse omroepprogramma's via Nederlandse kabelnetten. De nota gaat in op normen en criteria voor de doorgifte van programma's, waarbij pluriformiteit van de Nederlandse media een belangrijk uitgangspunt is. Op Nederland gerichte commerciële televisieprogramma's van buitenlandse omroepen worden geweerd. (16.494)
• - 

  Verdedigde in 1981 in de Tweede Kamer met succes het door minister Van Doorn in 1977 ingediende wetsvoorstel Kaderwet specifiek welzijn, waarmee decentralisatie van het welzijnswerk moest worden bevorderd. Haar opvolger, minister De Boer, bracht de wet in het Staatsblad. De wet trad niet in werking, maar werd door minister Brinkman ingetrokken en vervangen door de Welzijnswet. (14.493)
• - 

  Verdedigde als minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne diverse bezuinigingen op het budget van Volksgezondheid. Verhoogde de eigen bijdrage voor bewoners van verpleeghuizen en voerde een beddenreductie in ziekenhuizen door. Haar voorstellen tot invoering van een eigen bijdrage voor geneesmiddelen en tot sluiting van enkele ziekenhuizen kregen in oktober 1982 onvoldoende steun.
• - 

  Bracht in 1982 de Notitie Psychiatriebeleid uit over de voortgang van de huisvesting psychiatrie (renovatie en vervanging). De notitie gaat onder meer in op knelpunten en op inpassing van de huisvestingsproblematiek in het algehele proces van herstructurering van de psychiatrie, waarbij meer aandacht komt voor ambulante zorg, dagbehandelingen en beschermde woonvormen. (17.394)
• - 

  Kwam in juli 1982 met een plan voor reductie van het aantal ziekenhuisbedden met 8000 (tevens sluiting van 26 ziekenhuizen). In oktober schortte zij de plannen echter op.
• - 

  Stelde in oktober 1982 de Staatscommissie-Jeukens in, die moest adviseren over het beleid inzake euthanasie en hulp bij zelfdoding, in het bijzonder waar het gaat om wetgeving en wetstoepassing. Voorzitter prof.mr. H.J.M. Jeukens is raadsheer in de Hoge Raad. Eerder had de Gezondheidsraad in maart 1982 al een voorlopig advies uitgebracht.

• - 

  Bracht in 1978 samen met staatssecretaris Kraaijveld-Wouters een wijziging (Stb. 490) van de Algemene Bijstandswet tot stand. Deze moest zorgen voor kanalisatie van de indirecte financiering via de Algemene Bijstandswet van door de minister toegelaten dienstverlenende instellingen. Daarbij ging het onder meer om de bekostiging van verblijf in bejaardenoorden, gezinsvervangende tehuizen en internaten, niet-justitiële jeugdinstellingen, verslaafdenopvang, psychiatrische instellingen en sociaal gehandicapten-huisvesting. De indirecte financiering zou in beginsel nog slechts van tijdelijke aard (vijf jaar) zijn en moest worden gevolgd door overheveling en directe financiering via de AWBZ. Het rijk zou dan beter grip kunnen houden op de toename van de financiering van instellingen. Het wetsvoorstel was in 1976 ingediend door de staatssecretarissen Meijer en Mertens. (14.199)
• - 

  Bracht in 1978 een wet tot wijziging van de wetgeving met betrekking tot de omroep in het Staatsblad (Stb. 665). Het betrof onder meer het vervallen van 'tuchtmaatregelen' ten aanzien van uitzendingen, aanpassing van de wetgeving aan de komst van kabeltelevisie en van regionale zenders, en de taak en positie van de NOS. De minister kreeg grotere invloed op het toelaten van nieuwe omroeporganisaties. Het wetsvoorstel was in 1977 ingediend en in de Tweede Kamer verdedigd door minister Van Doorn en staatssecretaris Van Hulten. (14.351)
• - 

  Bracht in 1979 een wijziging (Stb. 557) van de Omroepwet tot stand, waardoor ook volwassenen die geen omroepbijdragen betaalden, gingen meewegen bij de bepaling van het ledental van een omroepvereniging; de criteria voor het bereiken van een bepaalde omroepstatus (aspirant, C, B of A) werden verhoogd. Het wetsvoorstel was in 1977 ingediend door minister Van Doorn. (14.486)
• - 

  Bracht in 1981 de Fondsenwet scheppende kunsten (Stb. 355) tot stand. Deze geeft een wettelijke basis aan het fonds voor de scheppende kunst (een privaatrechtelijke rechtspersoon met een bestuur), dat op ontwikkeling en vernieuwing van de kunst gerichte producties kan subsidiëren. (15.997)
• - 

  Bracht in 1982 als minister van Volksgezondheid de Wet Voorzieningen Gezondheidszorg in het Staatsblad (Stb. 563). Daarmee werd een wettelijke basis gelegd voor het te voeren beleid voor het geheel van de volksgezondheid. Het ging daarbij onder meer om zaken als kwaliteit, planvorming, financiering, experimenten en vestigingsbeleid. Het beleid moest gericht zijn op een begrijpelijk, beheersbaar en overzichtelijk stelsel van gezondheidsvoorzieningen. Met de wet werd bovendien een kader geschapen voor overleg op verschillende bestuurlijke niveaus. Er waren in de wet tevens bepalingen opgenomen over basisgezondheidsdiensten. Het wetsvoorstel was in 1976 ingediend door staatssecretaris Hendriks en in 1981 met succes in de Tweede Kamer verdedigd door staatssecretaris Veder. De wet is in 1996 ingetrokken. (14.181)

• - 

  Kreeg bij de gemeenteraadsverkiezingen 1970 in Leiden 301 voorkeurstemmen, net te weinig om een zetel te behalen

• - 

  Was in de Tweede Wereldoorlog betrokken bij de verspreiding van illegale blaadjes
• - 

  Haar echtgenoot was directeur van een B.V. en later directeur van de Nederlandse Vereniging Bescherming van Voetgangers (NVBV). Hij was piloot-oorlogsvrijwilliger.

• - 

  J. Bakker, "'De voordeur open voor wie in de penarie zit'", Leidse Courant, 17 april 1971
• - 

  Cees Veltman, "'Als ik te zeker getuig, voel ik me hypocriet'", Hervormd Nederland, 20 november 1976
• - 

  Ton Crijnen en Jet Kunkeler, "'Misschien moet je dat wel ijdelheid noemen'", De Tijd, 22 december 1978
• - 

  G. Puchinger, "Gesprek met minister Gardeniers", AR-Staatkunde, april 1980
• - 

  F. van Geldrop (samenst.), "Til Gardeniers, minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk van 19 december 1977 tot en met 10 september 1981" (Rijswijk, 1981)
• - 

  Michel Berkel, "Afscheid van Til Gardeniers. 'Het is een opluchting dat ik er nu een punt achter ga zetten'", in: Haagse Post, 6 november 1982
• - 

  W. Slagter, "'Er zijn altijd mensen die je nodig hebben'. Til Gardeniers-Berendsen (1925-2019)", in: Jaarboek parlementaire geschiedenis 2020, 151-154
• - 

  NRC Handelsblad, 18 juni 1987

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.