Mr. J.A. de Wilde

Bekende antirevolutionaire politicus, die in zijn optreden altijd zeer joviaal was. Zijn ouders kwamen van het eiland Tholen; zijn vader was later een vooraanstaande antirevolutionair, wethouder in Den Haag en gedeputeerde. Hijzelf was advocaat in Goes en Den Haag en werd in 1918 Tweede Kamerlid. In 1919 werd hij tevens wethouder van financiën in Den Haag en in die functie werkte hij samen met Drees¹. In 1933 volgde zijn benoeming tot minister van Binnenlandse Zaken in het kabinet-Colijn II². Hij had onder meer te maken met de toenemende agitatie van nationaal-socialisten. Als minister van Financiën in het kabinet-Colijn IV³ trad hij in 1939 af vanwege bezwaren tegen de in zijn ogen te dure plannen van minister Romme⁴ om de jeugdwerkloosheid aan te pakken. Na 1945 was hij nog bijna zeven jaar Tweede en Eerste Kamerlid.

ARP
functie(s) in de periode 1918-1952: lid Tweede Kamer, lid Eerste Kamer, minister

• - 

  advocaat en procureur te Goes, from 1905 until July 1908
• - 

  advocaat en procureur te 's-Gravenhage, from July 1908 until 25 May 1933
• - 

  lid gemeenteraad van 's-Gravenhage, from 7 September 1916 until 1 September 1931 (in 1916-1919 voor kiesdistrict 's-Gravenhage II)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 17 September 1918 until 27 May 1933
• - 

  wethouder (van financiën, vanaf 15 oktober 1923 tevens gemeentebedrijven) van 's-Gravenhage, from 2 September 1919 until 1 September 1931
• - 

  minister van Binnenlandse Zaken, from 26 May 1933 until 24 June 1937
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 8 June 1937 until 26 June 1937
• - 

  minister van Financiën, from 24 June 1937 until 19 May 1939
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 19 September 1939 until 27 July 1948
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, from 27 July 1948 until 15 July 1952

• - 

  geïnterneerd polizeiliches durchgangslager te Schoorl, from 30 June 1941 until 25 August 1941
• - 

  gedwongen verblijft in hotel "De IJzeren Man" te Vught, from 25 August 1941 until December 1941 (zogenaamde "Ehrenhaft")
• - 

  geïnterneerd gijzelaarskamp te Sint-Michielsgestel, from December 1941 until 1942

• - 

  Was als minister van Binnenlandse Zaken ook belast met Posterijen, Telefonie en Telegrafie (incl. radio-zaken) en met ambtenarenzaken en pensioenen

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  vicevoorzitter Nationaal Comité "Handhaving Rijkseenheid", from 14 December 1946 until February 1950
• - 

  voorzitter Electriciteitsraad, from 1 October 1947 until 1949
• - 

  lid Raad van Commissarissen Zuid-Hollandse Bank, from 1947
• - 

  lid commissie van beroep voor Christelijk onderwijs

• - 

  voorzitter vaste commissie voor de Rijksuitgaven (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 21 September 1946 until 27 July 1948
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from 21 September 1948 until 21 December 1948
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from 28 December 1950 until 4 April 1951
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from 18 September 1951 until 15 July 1952

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Sprak in de Tweede Kamer vooral over financiën en binnenlandse zaken (gemeentefinanciën) en enkele malen over onderwijs

• - 

  Behoorde in 1932 met Schouten en Visscher tot de minderheid van zijn fractie die tegen een wetsvoorstel stemde over verlaging van uitkeringen aan gemeenten en provincies, ten einde tot salarisverlaging van hun ambtenaren te komen
• - 

  Behoorde in 1952 tot de minderheid van zijn fractie die bij de eerste lezing van de grondwetsherziening tegen het (verworpen) wetsvoorstel inzake uitbreiding van het ledental van de Eerste Kamer stemde

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Plaatste in december 1933 de gemeente Beerta onder rijkstoezicht, omdat het communistische en sociaaldemocratische gemeentebestuur onverantwoorde uitgaven deed en de begroting niet op orde had. Ook de meerderheid van de SDAP in de Tweede Kamer steunde die maatregel.
• - 

  Keerde zich in december 1935 tegen verdere opvoering van het toneelstuk "De Beul" van P. Lagerkwist, nadat NSB'ers eerdere voorstellingen hadden verstoord
• - 

  Had een belangrijk aandeel in de partiële Grondwetsherziening van 1937. Deze Grondwetsherziening maakte de benoeming van ministers zonder portefeuille mogelijk en opende de mogelijkheid van het instellen van openbare lichamen van beroep en bedrijf. Zijn voorstel om revolutionaire volksvertegenwoordigers hun lidmaatschap te kunnen ontnemen, werd bij de tweede lezing verworpen. In oktober 1937 verving hij als minister van Financiën zijn ambtgenoot Van Boeijen bij de verdediging van de voorstellen in de Tweede Kamer.
• - 

  Belangrijkste benoemingen tijdens zijn ministerschap (1933-1937): J.P. Fockema Andreae (lib., Commissaris der Koningin in Groningen), J. Linthorst Homan (lib., Commissaris der Koningin in Groningen), W.G.A. van Sonsbeeck (rk, Commissaris der Koningin in Limburg), L.H.N. Bosch ridder van Rosenthal (chu, Commissaris der Koningin in Utrecht), S.J.R. de Monchy (chu, burgemeester van 's-Gravenhage)
• - 

  Als minister van Financiën had hij te maken met een tekort op de begroting 1938 van 71 miljoen gulden. Daarnaast was er sterke aandrang om de uitgaven voor defensie te verhogen. Hij kwam daarom met nieuwe voorstellen voor belastingverhoging.

• - 

  Bracht in 1935 wetten tot stand inzake opheffing van de gemeenten Hedikhuizen, Herpt, Heusden, Nieuwkuijk en Oudheusden (nieuwe gemeente Heusden), tot vereniging van de gemeenten Lierop en Someren, en tot vereniging van de gemeenten Zegwaart en Zoetermeer
• - 

  Bracht in 1935 de Radio-Omroepzenderwet tot stand. Hiermee werd de Nederlandse Omroep-Zender Maatschappij (Nozema) opgericht, die belast werd met de aanleg en exploitatie van zendinrichtingen ten behoeve van de radio-omroeporganisaties.
• - 

  Bracht in 1935 een wijziging van de Kieswet tot stand, waardoor het stelsel van restzetelverdeling gunstiger werd voor grote partijen. Er wordt een waarborgsom ingevoerd bij deelname aan Tweede Kamerverkiezingen. De waarborg vervalt als niet 75% van de kiesdeler wordt gehaald.
• - 

  Bracht in 1936 wetten tot stand inzake vereniging van de gemeenten Beverwijk en Wijk aan Zee en Duin, van de gemeenten Boschkapelle, Stoppeldijk, Hengstdijk en Ossenisse (nieuwe gemeente Vogelwaarde) en van de gemeenten IJsselmuiden, Grafhorst, Wilsum, Kamperveen en Zalk en Veecaten (nieuwe gemeente IJsselmuiden)
• - 

  Bracht in 1936 de Wet tot bescherming der bevolking tegen luchtaanvallen tot stand. De wet voorzag onder meer in de bouw van openbare schuilkelders, de opzet van een luchtbeschermingsorganisatie en het geven van overheidsinformatie over hoe te handelen bij luchtaanvallen.

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Was als oudste lid in jaren in 1948 een keer fungerend Tweede Kamervoorzitter
• - 

  Werd in 1948 niet meer gekandideerd voor de Tweede Kamer in verband met zijn leeftijd
• - 

  Was in december 1949 de enige afwezige in het debat en bij de stemming over de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië
• - 

  Was in de eerste helft van 1950 langdurig afwezig vanwege ziekte
• - 

  Werd op 31 januari 1956 herdacht in de Tweede Kamer

• - 

  Was medeoprichter van de Nieuwe Haagsche Courant
• - 

  Zijn zwager J.A. Nederbragt was burgemeester van Voorburg (1939-1946) en gezant in Israël. Eerder was hij ambtenaar op Buitenlandse Zaken en havenpresident in Danzig.
• - 

  Zijn vader was wethouder van 's-Gravenhage (1907-1916) en lid Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland (1916-1927)

• - 

  Werd in 1913 in het district Arnhem na herstemming verslagen door K. Eland (ul) en in het district Gouda door jhr. W.Th.C. van Doorn (eveneens na herstemming). Eindigde in het district Zaandam als derde achter J.E.W. Duijs (sdap) en J. Limburg (vdb).
• - 

  Was in 1937 en 1946 nummer twee op de ARP-kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen
• - 

  Werd in 1948 tot Eerste Kamerlid gekozen door Groep I: Noord-Brabant, Zeeland, Utrecht en Limburg

• - 

  secretaris-generaal ministerie van Binnenlandse Zaken, May 1940 (gevraagd door generaal Winkelman; trok zich na 1 dag bedenktijd terug)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  J. Bosmans, "Wilde, Jacob Adriaan de (1879-1956)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel II, 617
• - 

  Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld (1938)
• - 

  Wie is dat? 1956

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Uitgebreide biografieën van de huidige leden van de Eerste en Tweede Kamer zijn beschikbaar via parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

• 1. 

  'Vadertje Drees'. Eén van de grootste twintigste-eeuwse politici, onder wiens leiding na de Bevrijding zowel de dekolonisatie als de wederopbouw plaatsvonden. Overtuigd sociaaldemocraat, maar wel zeer pragmatisch ingesteld ('niet alles kan, en zeker niet alles tegelijk'). Groeide op in Amsterdam en klom op van stenograaf, SDAP-wethouder van Den Haag en Kamerlid, tot minister en minister-president. Had als wethouder van Den Haag al voor 1940 een goede naam als bestuurder. In de oorlog enige tijd gijzelaar en centrale figuur in het politieke verzet. Bracht in 1947 als minister van Sociale Zaken de Noodwet Ouderdomsvoorziening tot stand, de voorloper van de AOW. Werd zowel daardoor, als door zijn leiderschap en soberheid een populair staatsman, ook buiten zijn eigen kring. Tien jaar premier van brede coalities waarvan PvdA en KVP de kern vormden. Had goede contacten met Beel. Brak in de jaren '70 met zijn partij, de PvdA, uit onvrede over de koers. Sober levende en altijd eenvoudig gebleven man, die een zeer hoge leeftijd bereikte.
   
• 2. 

  Dit centrumrechtse kabinet moest het hoofd bieden aan de in 1929 uitgebroken economische crisis, die ook Nederland hard trof. Het kabinet koos voor een politiek van 'aanpassing'. De overheidsuitgaven werden verlaagd en de waarde van de (dure) gulden werd gehandhaafd. Wel zette het kabinet, ondanks de beperkte financiële middelen, werkgelegenheidsprojecten op. In 1935 was dertig procent van de beroepsbevolking werkloos.
   
• 3. 

  Dit kabinet had, anders dan de vier voorgaande kabinetten, weer een parlementair karakter. Het werd gesteund door RKSP, ARP en CHU. De financieel-economische problemen beheersten het kabinetsbeleid. Daarnaast vroegen de toevloed van (joodse) vluchtelingen, de toenemende onrust in de samenleving door het optreden van de NSB en de internationale spanningen veel aandacht. Er was sprake van een steeds grotere oorlogsdreiging, met name in september 1938.
   
• 4. 

  Voorman van de KVP die met Drees in de naoorlogse jaren de Nederlandse politiek domineerde. Was voor de Tweede Wereldoorlog als jong Amsterdams gemeenteraadslid al een gedreven katholiek politicus. Na een hoogleraarschap in Tilburg werd hij in 1937 minister van Sociale Zaken in het vierde kabinet-Colijn. Streefde een actievere werkgelegenheidspolitiek na en kreeg bekendheid door zijn spaarregeling voor werklozen ('het kwartje van Romme'). Werd na de oorlog geen minister meer, waarbij mogelijk zijn wat omstreden rol in de oorlog (commissaris van een reclamebedrijf dat ook voor de Duitsers werkte) een rol speelde. Was tot 1961 fractieleider en werd toen staatsraad. Was tevens politiek commentator van De Volkskrant. Begenadigd spreker, die prachtige zinnen maakte. Harde werker: las als enige alle kamerstukken. Politieke peetvader van Klompé en Schmelzer. Bijnaam: 'de Sfinx van Overveen'.