Dr. I. (Ivo) Samkalden - Main contents

Vooraanstaande PvdA-jurist en bestuurder. Was ambtenaar in Nederlands-Indië en hoogleraar agrarisch recht in Wageningen. Twee keer betrekkelijk kort minister van Justitie: in het vierde kabinet-Drees i en in het kabinet-Cals i. Kon daardoor wel wetgeving voorbereiden, maar minder tot stand brengen. Korte tijd invloedrijk lid van de PvdA-Tweede Kamerfractie en daarna senator. Na zijn laatste ministerschap werd hij burgemeester van Amsterdam, in welke functie hij te maken kreeg met allerlei openbare-ordeproblemen (o.a. rond de metro-aanleg) en met spanningen in het college van B&W. Krachtig en bekwaam bestuurder met enorme werkkracht, die bekendstond als een scherpzinnig jurist.

PvdA
functie(s) in de periode 1956-1966: lid Tweede Kamer, lid Eerste Kamer, minister, burgemeester van Amsterdam

• - 

  agronomisch adviseur van de resident van Soerabaja (Nederlands-Indië), from 1938 until 1942
• - 

  aspirant-controleur, Binnenlands Bestuur te Soerabaja (Ned.-Indië), until July 1939
• - 

  aspirant-controleur, Binnenlands Bestuur te Sidoardjo (Ned.-Indië), until April 1940
• - 

  bestuursassistent belast met agrarische aangelegenheden (rechtstoestand van particuliere landerijen) te Soerabaja (Ned.-Indië), from 1 March 1940 until April 1942
• - 

  ambtenaar juridische afdeling, ministerie van Overzeese Gebiedsdelen, from January 1946 until September 1946
• - 

  secretaris en adviseur voor juridische aangelegenheden, Commissie-Generaal voor Nederlands-Indië, from 12 September 1946 until June 1947
• - 

  assistent staatsrecht, Rijksuniversiteit Leiden, from June 1947 until 1 January 1948 (assistent van prof. R. Kranenburg)
• - 

  hoofd afdeling wetgeving en juridische zaken (rang: raadadviseur), ministerie van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening, from 1 January 1948 until May 1952
• - 

  hoogleraar agrarisch recht, Landbouwhogeschool te Wageningen, from 6 May 1952 until 13 October 1956 (benoemd bij K.B. van 1 februari 1952)
• - 

  lid Provinciale Staten van Gelderland, from 6 July 1954 until 13 October 1956
• - 

  minister van Justitie, from 13 October 1956 until 22 December 1958
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 20 March 1959 until 1 September 1960
• - 

  buitengewoon hoogleraar recht van de internationale organisaties, Rijksuniversiteit Leiden, from 20 October 1959 until 1 September 1960
• - 

  hoogleraar recht van de internationale organisaties, Rijksuniversiteit Leiden, from 1 September 1960 until 14 April 1965
• - 

  directeur Europa Instituut, Rijksuniversiteit Leiden, from 1 September 1960 until 14 April 1965
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, from 20 September 1960 until 14 April 1965
• - 

  minister van Justitie, from 14 April 1965 until 22 November 1966
• - 

  minister van Binnenlandse Zaken ad interim, from 31 August 1966 until 5 September 1966 (na het aftreden van minister Smallenbroek)
• - 

  burgemeester van Amsterdam, from 1 August 1967 until 1 June 1977 (benoemd bij K.B. van 17 juni 1967)
• - 

  bijzonder hoogleraar internationale instrumenten tot vrijheidsbescherming (Cleveringa-leerstoel), Rijksuniversiteit Leiden, from 1 September 1978 until 1 September 1979

• - 

  minister van staat, from 22 January 1985 until 11 May 1995

• - 

  internering door de Japanners, from April 1942 until September 1945
• - 

  gevangenschap door de Republiek Indonesia, from October 1945 until 13 November 1945

• - 

  lid curatorium WBS (Wiardi Beckman Stichting), from January 1956 until October 1956
• - 

  lid fractiebestuur PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, from March 1959 until 1 September 1960
• - 

  vicefractievoorzitter PvdA Eerste Kamer der Staten-Generaal, from 20 September 1960 until 14 April 1965
• - 

  voorzitter PvdA-commissie interne partijdemocratie, from 1960 until 1961
• - 

  lid partijbestuur PvdA, from 24 March 1961 until 5 March 1965
• - 

  lid PvdA-werkgroep inzake herziening van het parlementaire stelsel, from 1966 until April 1967

• - 

  lijstaanvoerder PvdA Tweede Kamerverkiezingen 1959 (kieskringen 's-Gravenhage, Leiden en Utrecht), from 3 January 1959 until 12 March 1959

• - 

  lid beroepscommissie herverkaveling Walcheren
• - 

  voorzitter Nederlandse Vereniging voor het Europees Recht
• - 

  voorzitter Vereniging Nederland-Indonesië, afdeling Leiden
• - 

  lid adviescommissie administarieve en tuchtrechtspraak bedrijfsorganisatie (Commissie-Van der Grinten), from September 1949 until 11 November 1950
• - 

  kroonlid SER (Sociaal-Economische Raad), from 1953 until 1956
• - 

  lid curatorium dagblad "Het Parool", from January 1956
• - 

  lid Raadgevende Interparlementaire Beneluxraad, from 1959 until April 1965
• - 

  voorzitter EBN (Europese Beweging in Nederland), from December 1962 until April 1965
• - 

  lid commissie herziening ondernemingsrecht (commissie-Verdam), from April 1964 until 19 January 1965
• - 

  lid curatorium IISS (International Institute for Social Studies) te 's-Gravenhage
• - 

  lid Raad van Commissarissen N.V. Luchthaven Schiphol, from 1967 until June 1977
• - 

  lid Raad van Commissarissen N.V. Koninklijke Nederlandse Hoogovens en Staalfabrieken te IJmuiden, from November 1967 until June 1977
• - 

  lid bestuur VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten)
• - 

  lid commissie Nationaal Zeehaven Overleg
• - 

  voorzitter EBN (Europese Beweging in Nederland), from April 1978
• - 

  voorzitter RARO (Raad van Advies voor de Ruimtelijke Ordening), from 11 May 1978 until 1 January 1983
• - 

  voorzitter Stichting Indisch Monument, around February 1985
• - 

  voorzitter Vrienden in Nederland van de Hebrew University of Jerusalem
• - 

  lid College van Advies "P en H Groep"

• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor de brief t.g.v. ontwerp-Benelux-Merkenregeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from July 1959 until September 1960
• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor het wetsontwerp Goedkeuring Verdrag inzake Staatlozen (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 10 March 1960 until 1 September 1960

• - 

  vijfjarige h.b.s.-b, until 1929

• - 

  indologie: economische richting, Rijksuniversiteit Leiden, from 1929 until 31 January 1936

• - 

  rechtsgeleerdheid, Rijksuniversiteit Leiden, 11 March 1938

• - 

  eredoctoraat, Vrije Universiteit te Brussel, 9 November 1965
• - 

  rechten, City University van New York, 24 April 1975

• - 

  Hield zich als Tweede Kamerlid vooral bezig met buitenlandse zaken (Europese samenwerking, Benelux)
• - 

  Was in 1960 woordvoerder bij het debat over het wetsvoorstel tot goedkeuring van het Benelux-verdrag
• - 

  Hield zich als Eerste Kamerlid onder meer bezig met justitie, Europese samenwerking en overzeese rijksdelen. Voerde tevens in 1961 het woord bij de behandeling van het wetsvoorstel Wet erkenningen tuinbouw en in 1962 van de ontwerp-Provinciewet.
• - 

  Interpelleerde op 22 januari 1963 minister Luns over de benoeming van D.P. Spierenburg tot hoofd van de permanente vertegenwoordiging bij de E.E.G. en Euratom

• - 

  Verdedigde in 1958 in de Tweede Kamer samen met regeringscommissaris J. Drion met succes een wetsvoorstel tot vaststelling van boek 2 (rechtspersonen) van het nieuwe Burgerlijke Wetboek. Het wetsvoorstel was in 1954 ingediend door minister Donker en werd in 1960 door minister Beerman in het Staatsblad gebracht. (3.769)
• - 

  Besloot in 1966 tot tijdelijke strafonderbreking voor de oorlogsmisdadiger Willy Lages in verband met diens gezondheidstoestand; hoewel die gezondheidstoestand meeviel, bleef Lages in vrijheid
• - 

  Legde op 16 juni 1966 samen met minister Smallenbroek in de Tweede Kamer een verklaring af over de rellen in Amsterdam
• - 

  Diende in 1966 een wetsvoorstel tot wijziging van de Onteigeningswet in (regeling grondprijzen). Dit voorstel werd later ingetrokken. (8.941)
• - 

  Bracht in 1966 samen met minister De Jong de Nota over een nieuw militair strafprocesrecht uit. Hierin worden vraagpunten geformuleerd over een algehele herziening van het militair strafprocesrecht, zoals: moet er een afzonderlijke militaire rechter blijven bestaan, hoe moet de organisatie van de krijgsraden zijn en welke rechtsmiddelen moeten er zijn. (8.706)

• - 

  Bracht in 1957 de wet tot regeling van rechtsbijstand aan on- en minvermogenden in het Staatsblad (Stb. 233). Op grond van deze wet kunnen mensen die zelf onvoldoende financiële middelen hebben een volledige of gedeeltelijke bijdrage krijgen in de kosten van rechtsbijstand. Een consultatiebureau dat in ieder arrondissement is gevestigd, oordeelt over een verzoek daartoe. Het wetsvoorstel was in 1953 ingediend door minister Donker. (3.266)
• - 

  Bracht in 1957 samen met minister Struycken de Politiewet (Stb. 244) tot stand. De politie wordt verdeeld in gemeentepolitie (voor gemeenten van boven de 25.000 inwoners en aangewezen gemeenten) en rijkspolitie. Verder komen er regels over de rechtspositie, tucht en benoemingsvereisten van politieambtenaren, en over de taken en bevoegdheden van de politie. Het wetsvoorstel was in 1954 ingediend door de ministers Beel en Donker. (3.525)
• - 

  Bracht in 1958 een wet (Stb. 7) tot wijziging van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering tot stand waardoor de mogelijkheid werd ingevoerd van de zgn. politietransactie bij verkeersovertredingen. Opsporingsambtenaren (zoals politieagenten) krijgen de bevoegdheid verkeersovertredingen en andere lichte strafbare feiten direct te beboeten, zonder tussenkomst van de kantonrechter. Het wetsvoorstel was in 1956 ingediend door minister Van Oven. (4.415)
• - 

  Bracht in 1958 samen met minister Mansholt (ondertekening vond plaats door diens opvolger Vondeling) een nieuwe Pachtwet (Stb. 37) tot stand, die het Pachtbesluit 1941 vervangt. Deze wet bepaalt dat een pachtovereenkomst ter goedkeuring moet worden overlegd aan de Grondkamer, die onderzoekt of de prijs in redelijke verhouding staat tot de bedrijfsuitkomsten. De duur van de pacht is twaalf jaar bij een hoeve en zes jaar bij land. Verlenging met zes jaar is mogelijk. Pachters krijgen een voorkeursrecht bij overgang van eigendom. Eventuele rechtsgeschillen worden voorgelegd aan een Pachtkamer bij een kantongerecht. Het wetsvoorstel was in 1955 ingediend en toen medeondertekend door minister Donker. (3.884)
• - 

  Bracht in 1958 wetten (Stbb. 590 en 591) tot vaststelling van Boek 1 (personen- en familierecht) van het nieuwe Burgerlijke Wetboek tot stand. De wetsvoorstellen waren in 1954 ingediend door minister Donker. (3.768 & 3.769)
• - 

  Bracht in 1966 de Wet vakantie met behoud van loon (Stb. 290) tot stand. Hierdoor wordt een recht op een minimum aantal vakantiedagen wettelijk vastgelegd. Het voorstel was in 1963 door minister Beerman ingediend. (7.168)

• - 

  Was als ambtenaar op het ministerie van Landbouw de rechterhand van minister Mansholt
• - 

  Had als burgemeester van Amsterdam te maken met verstoringen van de openbare orde ("Dam-slapers", bezetting van het Maagdenhuis, rellen in de Nieuwmarktbuurt) en met de metroaanleg
• - 

  Was tussen oktober 1971 en maart 1972 door ziekte uitgeschakeld als burgemeester van Amsterdam

• - 

  Was een schoonzoon van Prof. E.M. Meijers, regeringscommissaris voor de herziening van het Burgerlijk Wetboek
• - 

  Zijn broer stierf in 1943 in Mauthausen
• - 

  Zijn echtgenote was apotheker
• - 

  Zijn vader was op latere leeftijd werkloos

• - 

  Op 16 juni 1966 beloonde de Tweede Kamer hem na afloop van zijn antwoord in het debat over de rellen in Amsterdam met applaus. Hij verdedigde zowel het optreden van de politie als de bescherming die de rechtstaat bood als daarover toch klachten waren.

• - 

  Werd in 1960 en 1963 tot Eerste Kamerlid gekozen door Groep II: Gelderland, Overijssel, Groningen en Drenthe

• - 

  lid Eerste Kamer, November 1956 (niet aanvaard vanwege ministerschap)
• - 

  vicepresident van de Raad van State, July 1972 (geweigerd)

• - 

  H. de Liagre Böhl, "Samkalden, Ivo (1912-1995)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel VI (digitale versie)
• - 

  Winkler Prins Jaarboek 1957
• - 

  M. van Empel, "Ivo Samkalden. Een rechtlijnig democraat" (2019)

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.