Mr. Æ. baron Mackay - Main contents

Bescheiden, zelfs wat schuchtere antirevolutionair politicus uit een Gelders adellijk geslacht van bestuurders. Was rechter in Zutphen en lange tijd Tweede Kamerlid (en een jaar voorzitter). Formeerde in 1888 het eerste confesssionele kabinet i en gold als een bekwaam kabinetsleider. Wist als gelovig en overtuigd antirevolutionair steeds pragmatisch en diplomatiek te opereren en naar oplossingen te zoeken. Uit plichtsbesef verruilde hij in 1890 het ministerschap van Binnenlandse Zaken voor dat van Koloniën. Keerde na zijn ministerschap terug in de Tweede Kamer en was ten tijde van het kabinet-Kuyper i opnieuw Tweede Kamervoorzitter. Hoewel hij in 1894 ten aanzien van het kiesrecht de zijde van Lohman i koos, trad hij niet toe tot de CH-partij i toe, maar bleef hij antirevolutionair. Sloot zijn loopbaan af als staatsraad.

Antirevolutionairen, ARP, Onafhankelijk a.r.
functie(s) in de periode 1876-1909: lid Tweede Kamer, voorzitter Tweede Kamer, minister, lid Raad van State

• - 

  advocaat te Nijmegen, from 1862 until 1 April 1865
• - 

  substituut-griffier, rechtbank arrondissement Zutphen, from 1 April 1865 until 1 March 1868
• - 

  substituut-officier van justitie, rechtbank arrondissement Zutphen, from 1 March 1868 until 1 April 1873
• - 

  rechter Arrondissementsrechtbank te Zutphen, from 1 April 1873 until 20 April 1888
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 2 May 1876 until 15 May 1877 (voor het kiesdistrict Amersfoort)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 15 June 1877 until 11 October 1884 (voor het kiesdistrict Amersfoort)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 17 November 1884 until 18 May 1886 (voor het kiesdistrict Amersfoort)
• - 

  voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 20 November 1884 until 18 September 1885
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 14 July 1886 until 17 August 1887 (voor het kiesdistrict Utrecht)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 19 September 1887 until 27 March 1888 (voor het kiesdistrict Utrecht)
• - 

  minister van Binnenlandse Zaken, from 21 April 1888 until 25 February 1890 (benoemd per 20 april 1888)
• - 

  voorzitter van de ministerraad, from 22 April 1888 until 21 August 1891 (formeel tijdelijk)
• - 

  minister van Koloniën, from 25 February 1890 until 21 August 1891 (benoemd bij K.B. van 17 februari 1890)
• - 

  ambteloos, from 21 August 1891 until 18 May 1892
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 18 May 1892 until 20 March 1894 (voor het kiesdistrict Kampen)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 16 May 1894 until 19 September 1905 (voor het kiesdistrict Kampen)
• - 

  voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 20 September 1901 until 19 September 1905
• - 

  ambteloos, from 19 September 1905 until 1 July 1907
• - 

  lid Raad van State, from 1 July 1907 until 13 November 1909 (benoemd bij K.B. van 6 juni 1907)

• - 

  minister van staat, from 19 August 1891 until 13 November 1909

• - 

  kabinetsformateur, from 30 March 1888 until 18 April 1888

• - 

  ondervoorzitter antirevolutionaire Kamerclub, Tweede Kamer der Staten-Generaal, from September 1883 until October 1884

• - 

  kapitein der dienstdoende schutterij te Zutphen, from 5 August 1868
• - 

  lid (later vicepresident) Raad van Commissarissen Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen, from 1894 until 13 November 1909
• - 

  ondervoorzitter Raad van Commissarissen NCS (Nederlandsche Centraal-Spoorwegmaatschappij), from 1908
• - 

  lid Raad van Commissarissen Stoomvaartmaatschappij "Zeeland", from 1908

• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1880 until November 1880
• - 

  lid Commissie voor Huishoudelijke aangelegenheden (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 26 September 1881 until 11 October 1884
• - 

  voorzitter Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 20 November 1884 until 18 September 1885
• - 

  voorzitter Commissie voor Huishoudelijke aangelegenheden (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 20 November 1884 until 18 September 1885
• - 

  lid Commissie voor Huishoudelijke aangelegenheden (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 20 July 1886 until 27 March 1888
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from November 1886 until February 1887
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1892 until February 1893
• - 

  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor de ontwerp-Kieswet (voorstel-Tak) (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 1893 until February 1894
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1893 until November 1893
• - 

  lid Commissie voor Huishoudelijke aangelegenheden (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 23 March 1897 until 17 September 1901
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1897 until November 1897
• - 

  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor de begroting van Nederlandsch-Indië (Tweede Kamer der Staten-Generaal) (voor 1898 en 1899)
• - 

  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor de ontwerp-Indische Mijnwet (Tweede Kamer der Staten-Generaal), until October 1898
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from March 1898 until September 1898
• - 

  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor hoofdstuk X (Koloniën) 1899 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1900 until February 1901
• - 

  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor hoofdstuk X (Koloniën) 1901 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from April 1901 until June 1901
• - 

  voorzitter Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 20 September 1901 until 19 September 1905
• - 

  voorzitter Commissie voor Huishoudelijke aangelegenheden (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 20 September 1901 until 19 September 1905

• - 

  gymnasium te Nijmegen
• - 

  onderwijzersopleiding, Chr. Normaalschool "De Klokkenberg" te Nijmegen

• - 

  Romeins en hedendaags recht (gepromoveerd op dissertatie), Hogeschool te Utrecht, from 17 September 1856 until 27 November 1862 (magna cum laude)

• - 

  Sprak in de Tweede Kamer over uiteenlopende onderwerpen, zoals justitie, onderwijs, koloniën en kiesrecht

• - 

  Stemde in 1893 vóór het wetsontwerp-Belasting op bedrijfs- en andere inkomsten
• - 

  In 1895 stemden hij en Van Alphen als enige antirevolutionairen tegen een (verworpen) motie-Dobbelmann waarin om handelsbescherming van Nederlandse producten werd gevraagd.

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Benoemde in 1888 jhr. P.J. van Swinderen (a.r.) tot Commissaris des Konings in Drenthe en A. baron Schimmelpenninck van der Oye (a.r.) tot Commissaris des Konings in Utrecht
• - 

  Beperkte zich als minister van Koloniën tot administratief beheer en kwam niet met ingrijpende wetgeving

• - 

  Bracht in 1889 een wet tot gedeeltelijke wijziging van de Lager-Onderwijswet van 1878 tot stand, waardoor de positie van het bijzonder onderwijs werd verbeterd. Bijzondere lagere scholen konden subsidie krijgen volgens dezelfde maatstaven als openbare scholen. Er kwam een verplichte schoolgeldheffing voor gemeentescholen, waardoor bijzondere scholen een betere concurrentiepositie kregen ten opzichte van openbare scholen. Ook voor bijzondere kweekscholen kwam er subsidie.
• - 

  Bracht in 1891 een wetje (Stb. 125) tot stand, waardoor er, zolang er een regerend vorstin is, in alle wettelijk vastgestelde formulieren, ambtstitels en benamingen waarin het woord 'Koning' voorkomt, in plaats daarvan het woord 'Koningin' moet worden gebezigd.

• - 

  In het vroege voorjaar van 1889 moest hij de Kamers mededelen, dat de minister van Justitie en hij zich er persoonlijk van hadden overtuigd, dat de Koning buiten staat was geraakt de regering waar te nemen, waarna de Raad van State gedurende een maand het koninklijk gezag waarnam. In het najaar van 1890 deed zich het zelfde geval voor.
• - 

  Ondertekende in 1894 met negen andere antirevolutionaire Tweede Kamerleden een manifest waarin zij zich keerden tegen Taks kiesrechtvoorstel
• - 

  Maakte na 1894 geen deel uit van de officiële A.R.-Kamerclub
• - 

  Adviseerde in 1901 - daartoe uitgenodigd - de koningin om Kuyper met de kabinetsformatie te belasten. Zag zelf vanwege de gezondheid van zijn echtgenote af van een formatieopdracht of van een ministerschap. Verbleef om die reden in de zomer van 1901 ook geregeld in kuuroord Teplitz (Teplice).
• - 

  Werd op 18 september 1901 als eerste kandidaat op de voordracht voor het Tweede Kamervoorzitterschap geplaatst. Hij kreeg 81 van de 91 stemmen.

• - 

  Zijn zoon was getrouwd met een dochter van A. baron van Dedem, Tweede Kamerlid
• - 

  Zijn vader was burgemeester van Wisch (1834-1838) en lid van Gedeputeerde Staten van Gelderland (1842-1846)

• - 

  Antwoordde, voorafgaand aan de verkiezingen van 1901, op de vraag van De Savornin Lohman of hij beschikbaar was als minister-president: "ik aan het hoofd, gij en Kuyper onder mij, het zou zijn Mercurius die de raad van goden presideert".

• - 

  Werd in december 1891 bij een tussentijdse verkiezing in het district Tiel verslagen door M. Tydeman (lib.)
• - 

  Versloeg in 1892 bij een tussentijdse verkiezing in het district Kampen jhr. E. van Weede van Dijkveld (lib.)
• - 

  Versloeg in 1894 H. Goeman Borgesius (ul)
• - 

  Versloeg in 1897 B. Cuperus (lib.)
• - 

  Versloeg in 1901 F.O. van der Dussen (lib.)

• - 

  formateur, April 1886 (geweigerd)
• - 

  minister van Binnenlandse Zaken, July 1901 (geweigerd)
• - 

  lid Eerste Kamer, November 1905 (gekozen door de Staten van Gelderland, maar niet aangenomen)

• - 

  baron, 17 March 1858

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  F. Netscher, "In en om de Tweede Kamer. Parlementaire portretten en schetsen" (1889)
• - 

  Mr. Antonio, "Baron Mackay als praeses", Parlementaire Portretten, Nieuwe Reeks, De Telegraaf, november 1902
• - 

  A.F. de Savornin Lohman, "Levensbericht van Mr. Æneas baron Mackay", Levensberichten der afgestorven medeleden van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde (Leiden 1911) 105-126
• - 

  Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel V, 334
• - 

  W.F. de Gaay Fortman, "Mr. Æneas baron Mackay: de eerste antirevolutionaire minister-president, in: C. Bremmer (red.), "Personen en momenten uit de geschiedenis van de Anti-Revolutionaire Partij (Franeker 1980) 35-41
• - 

  Onze Afgevaardigden, 1897 en 1901

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.