Dr. J.J. (Jos) Gielen

Katholiek politicus, exponent van het verzuilde onderwijs. Maakte als minister van Onderwijs in het eerste kabinet-Beel¹ drastisch een einde aan de aanzetten voor een cultuurbeleid en tot onderwijsvernieuwing van zijn voorganger Van der Leeuw². Ontsloeg vele ambtenaren die hij overbodig achtte. Bracht een wettelijke subsidie voor het bijzonder hoger onderwijs tot stand. Na zijn ministerschap hoogleraar en senator. Bedankte na de 'Nacht van Schmelzer³' als lid van de KVP. Stond als minister als enigszins pedant en solistisch bekend.

KVP
functie(s) in de periode 1946-1966: lid Tweede Kamer, lid Eerste Kamer, minister

• - 

  leraar Nederlands, handelscorrespondentie en geschiedenis, R.K. Middelbare Handelsdagschool met 4-jarige cursus te Hulst, from 1922 until 1 August 1932
• - 

  directeur R.K. Middelbare Handelsdagschool met vierjarige cursus te Hulst, from 1 August 1932 until September 1938
• - 

  inspecteur van het lager onderwijs, inspectie Roosendaal, from September 1938 until 1 November 1945
• - 

  hoofdinspecteur van het lager onderwijs, inspectie Nijmegen, from 1 November 1945 until July 1946
• - 

  minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, from 3 July 1946 until 7 August 1948
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 27 July 1948 until 15 November 1949
• - 

  hoogleraar praktische pedagogiek, Katholieke Universiteit Nijmegen, from 1 November 1949 until 1 October 1968
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, from 3 July 1956 until 20 September 1966

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  lid Nationale Advies Commissie (adviescollege voor de samenstelling van de Voorlopige Staten-Generaal), from 20 July 1945 until 16 November 1945
• - 

  lid Belgisch-Nederlandse commissie inzake de spellingshervorming (commissie-Van Haeringen), from December 1945 until 1946
• - 

  politiek medewerker "Limburgs Dagblad" (in jaren '50 en '60)

• - 

  voorzitter commissie van rapporteurs voor de begroting van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen 1959 (Eerste Kamer der Staten-Generaal)
• - 

  voorzitter commissie van rapporteurs voor de begroting van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen 1963 (Eerste Kamer der Staten-Generaal), January 1963
• - 

  lid Raadgevende Interparlementaire Beneluxraad, around October 1963 until 1966
• - 

  voorzitter commissie van rapporteurs voor de begroting van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen 1965 (Eerste Kamer der Staten-Generaal), January 1965

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Was onderwijswoordvoerder van de KVP-Eerste Kamerfractie

• - 

  Behoorde in 1961 tot de negen van zijn fractie die vóór de ontwerp-Beginselenwet kinderbescherming stemden; twaalf andere leden stemden tegen
• - 

  Behoorde in 1961 tot de tien leden van zijn fractie die tegen het wetsvoorstel fiscale voorzieningen van de gehuwde werkende vrouw stemden; elf andere leden stemden vóór

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Voerde in 1946 een drastische reorganisatie van zijn ministerie door, waarbij door zijn voorganger benoemde ambtenaren werden vervangen en posten werden opgeheven. Werd hierover op 2 augustus 1946 door de PvdA'er Joekes geïnterpelleerd.
• - 

  Zijn beleid was allereerst gericht op materiële verbetering van het onderwijs, zowel door betere behuizing als door betere salariëring van onderwijzend personeel. Kwam niet toe aan het doorvoeren van onderwijsvernieuwingen.
• - 

  Besloot in oktober 1947 geen verdere uitvoering te geven aan plannen om te komen tot een nationale omroep. Legde een advies van de Radioraad hierover ter zijde.

• - 

  Bracht in 1947 de wet betreffende de schrijfwijze van de Nederlandse taal (Stb. H 52) tot stand en voerde daarmee een nieuwe spelling in. Dit was de in 1934 al in het onderwijs geldende spelling-Marchant. (244)
• - 

  Bracht in 1947 de Wet Noodvoorziening Perswezen (Stb. H 211) tot stand, die het Tijdelijk Persbesluit, waarin onder andere de perszuivering was geregeld, verving. Doel was enerzijds het elimeneren van elementen die de pers aan vijandelijke propaganda dienstbaar hadden gemaakt. Daarnaast moesten allen die met de vijand hadden geheuld uit journalistieke functies worden geweerd. Een Commissie voor de Perszuivering kon een vereist certificaat weigeren. De in 1945 ingestelde Persraad kreeg een wettelijke basis. (425)
• - 

  Bracht in 1947 een wet tot wijziging (Stb. H 288) van de Leerplichtwet tot stand, waardoor (vanaf 1950) een achtste leerjaar werd ingevoerd. Voorts werd een bepaling opgenomen waardoor de gemeenteraad een verordening kan instellen om de politie in te schakelen bij handhaving van de leerplicht. Het besluit over het in 1942 ingevoerde achtste leerjaar werd opgeschort. (459)
• - 

  Bracht in 1948 wetten (Stbb. I 127 en 128) tot wijziging en aanvulling van de Hoger-onderwijswet tot stand, waarmee het onderwijs aan middelbare scholen voor meisjes (M.M.S.) wettelijk werd geregeld. Tevens kwam er een mogelijkheid om rijkssubsidie toe te kennen aan bijzondere M.M.S.'en. (510)
• - 

  Bracht in 1948 via een wijziging (Stb. I 231) van de Hoger-Onderwijswet een wettelijke subsidieregeling (voor 65 procent van de kosten) voor het bijzonder hoger onderwijs tot stand (545)

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Stuurde op 18 juni 1946 een nota over het onderwijsbeleid aan KVP-voorman Teulings. Hierin zette hij het beleid uiteen dat een nieuwe minister van Onderwijs moest gaan voeren. Teulings, voorzitter van Ons Middelbaar Onderwijs in Noord-Brabant, kende Gielen en droeg hem voor als ministerskandidaat.
• - 

  Nam in 1946 de verantwoordelijkheid voor de perszuivering over van de minister van Binnenlandse Zaken
• - 

  Was na zijn aftreden een voornaam criticaster van zijn opvolger Rutten. Rutten was in 1948 op het laatste moment door de KVP naar voren geschoven als minister van Onderwijs.
• - 

  Behoorde ten tijde van het kabinet-De Quay met De Gou en Regout tot de KVP-Eerste Kamerleden die aandrongen op een toegeeflijker Nederlandse houding in de kwestie-Nieuw-Guinea

• - 

  Was actief in het verzet in West-Brabant, onder andere bij de hulp aan geallieerde piloten, vluchtelingen en onderduikers
• - 

  Zijn vader was wethouder van Rucphen. Hij overleed in 1902. Zijn moeder hertrouwde in 1908.

• - 

  Werd in 1956, 1960 en 1963 tot Eerste Kamerlid gekozen door Groep II: Gelderland, Overijssel, Groningen en Drenthe

• - 

  Joh. Hulstensis
• - 

  Pater Familias
• - 

  G. of J. Viator
• - 

  Noviomagus

• - 

  J. Bosmans, "Gielen, Josephus Johannes (1898-1981)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel II, 177
• - 

  M.D. Bogaarts, "De periode van het kabinet-Beel 1946-1948. Parlementaire Geschiedenis van Nederland na 1945", Band C (Nijmegen, 1989), p. 1985 e.v.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Uitgebreide biografieën van de huidige leden van de Eerste en Tweede Kamer zijn beschikbaar via parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

• 1. 

  Het eerste kabinet-Beel I werd gevormd na de verkiezingen van 1946, de eerste verkiezingen na de oorlog. Het bestond uit ministers van KVP en PvdA, alsmede drie partijloze bewindslieden en was de opvolger van het kabinet-Schermerhorn/Drees. Minister-president Beel was afkomstig uit de KVP. Het kabinet-Beel was het eerste van de rooms-rode kabinetten. Tot 1958 zouden KVP en PvdA blijven samenwerken als regeringspartijen.
   
• 2. 

  Eerste naoorlogse minister van Onderwijs. Was in 's-Heerenberg hervormd predikant en werd in 1918 in Groningen hoogleraar geschiedenis van de godsdiensten. Publiceerde veel en was een vooraanstaand theoloog. Grote kenner van kerkmuziek. Schoonzoon van een CHU-Tweede Kamerlid, maar werd als aanhanger van de doorbraakgedachte zelf in 1946 lid van de PvdA. Stelde als minister in het kabinet-Schermerhorn/Drees diverse partijgenoten aan in de top van zijn departement. Streefde een actieve cultuurpolitiek en vorming van een nationale omroep na. Kon echter niet veel van zijn vernieuwingsideeën tot stand brengen.
   
• 3. 

  Het slot van de algemene beschouwingen over de begroting voor 1967 in de nacht van 13 op 14 oktober 1966 staat bekend als de Nacht van Schmelzer. Het debat eindigde namelijk in de nachtelijke uren met de aanneming van een door KVP-fractievoorzitter Schmelzer ingediende motie, die door het kabinet-Cals tot motie van wantrouwen was verklaard. Die stemmingsuitslag leidde tot de val van het kabinet.