Werkprogramma Europese Commissie 2023 - Main contents

Bron: European Commission

De Commissie-Von der Leyen i presenteerde op 18 oktober 2022 haar werkprogramma voor het jaar 2023. Met het werkprogramma streeft de Commissie naar een 'Unie die sterk en solidair' is.

In het werkprogramma is veel ruimte voor de geopolitieke plaats van de EU in de wereld en voor participatie van EU-burgers als opvolging van de Conferentie over de Toekomst van Europa i. De zes grote ambities van de Commissie voor 2023 zijn in lijn met het hoofdlijnenprogramma van de Commissie-Von der Leyen, zoals geformuleerd bij het aantreden van de Commissie in 2019:

• - 

  een Europese Green Deal
• - 

  een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk
• - 

  een economie die werkt voor de mensen
• - 

  een sterker Europa in de wereld
• - 

  bevordering van onze Europese leefwijze
• - 

  een nieuwe impuls voor Europese democratie

In lijn met eerdere jaren wil de Europese Commissie i ook dit jaar inzetten op betere regelgeving en naleving van Europese wetten om deze beleidsdoelen te halen. Hiervoor gebruikt de Commissie een 'One In, One Out'-benadering. Deze benadering houdt in dat nieuwe regelgeving over bepaald beleid gepaard zal gaan met een vermindering van administratieve lasten in datzelfde beleidsgebied op een ander vlak.

Het werkprogramma is gepresenteerd in een tijd waarin Europa met verschillende crises wordt geconfronteerd. De Russische invasie van Oekraïne heeft grote invloed gehad op de gepresenteerde plannen. Ook de hoge energieprijzen en de stijgende kosten van levensonderhoud als gevolg van torenhoge inflatie hebben de Commissie voor grote uitdagingen gezet. De Commissie erkent dan ook dat het aanpakken van deze crisis betekent dat er moet afgeweken worden van de 'business-as-usual' aanpak, omdat snelle reactie en anticiperen op toekomstige uitdagingen cruciaal is. De voorstellen in het werkprogramma zijn gericht op het aanpakken van deze meest urgente crises, maar tegelijk moeten ze er ook voor zorgen dat de EU op koers blijft om de lange termijn doelstellingen te behalen.

Het werkprogramma is ook geschreven met de aanbevelingen van de Conferentie over de Toekomst van Europa in gedachte. Verschillende beleidsinitiatieven zijn direct of indirect het gevolg van dit Europese burgerberaad.

Met het oog op de toenemende impact van klimaatverandering en de nieuwe geopolitieke realiteit gecreëerd door het conflict in Oekraïne is de Commissie voornemens om de groene transitie te versnellen. De meeste voorstellen uit de Europese Green Deal zijn al ingediend door de Commissie en een akkoord voor de plannen uit Fit-for-55 wordt door de Commissie als essentieel benoemd.

In het begin van 2023 wordt er gestart met een proces om de Europese elektriciteitsmarkt te hervormen, waarbij de prijzen van gas en elektriciteit losgekoppeld moeten worden. Om de groene waterstofeconomie op te schalen wordt een nieuwe Europese waterstofbank opgericht die 3 miljard euro investeert in het stimuleren van deze markt. Verder wil de Commissie onder meer verbetering van wetgeving over afvalvermindering, duurzaam voedsel en dierenwelzijn.

De Conferentie over de Toekomst van Europa heeft het belang van een digitale transformatie onderstreept. De Commissie let hierbij ook nauw op de groene transitie. Om dit mogelijk te maken moet er een Europese wet komen inzake kritieke grondstoffen die nodig zijn voor een digitale economie, waarbij recyclen een prioriteit wordt. Verder doet de Commissie verschillende voorstellen om digitalisering mogelijk te maken voor bedrijven. Om vaardigheden, nodig voor deze transitie, te stimuleren onder de beroepsbevolking wordt 2023 uitgeroepen tot het 'Europese Jaar van de Vaardigheden'.

Het werkprogramma is gepresenteerd in tijden van hoge economische onzekerheid. De Russische invasie stelt de economische en sociale veerkracht van Europa op de proef. Er moet gewerkt worden aan een sterk pakket van strategische handels- en investeringscontroles om economische veiligheid te versterken. Maatregelen moeten ook zorgen voor meer gediversifieerde en veerkrachtige bronnen van inkomsten. Er wordt onder meer een evaluatie uitgevoerd van het economisch bestuur.

De wereldorde verandert en de Commissie stelt dat de EU voorbereid moet zijn op een tijdperk van meer rivaliteit tussen landen. De EU zal ook blijven reageren op de gevolgen van de oorlog van Rusland tegen Oekraïne. Sancties blijven in voege en de toolbox voor sancties zal worden uitgebreid zodat het ook corruptie omvat.

De oorlog heeft aangetoond dat het Europees veiligheids- en defensiebeleid i verbeterd moet worden. De Commissie zal een EU-ruimtestrategie voor veiligheid en defensie opstellen. Ook de maritieme veiligheidsstrategie wordt aangescherpt.

Samenwerking met kandidaat-lidstaten i uit de Westelijke Balkan en met Oekraïne, Moldavië en Georgië zal worden voortgezet en er moet actief worden ingezet om met de Europese Politieke Gemeenschap i Europese landen te bereiken die buiten het toetredingsproces vallen.

In 2022 heeft volgens de Commissie het 'Europese Jaar voor de Jeugd' veel jongeren de kans gegeven zich te ontwikkelen. De focus op jongeren wordt ook doorgezet in 2023, onder meer met het plan om het EU-kader voor leermobiliteit uit te breiden als belangrijke stap naar een Europese onderwijsruimte in 2025.

Op het gebied van gezondheid wordt een Europese ruimte voor gezondheidsgegevens opgesteld. Ook volgt er een uitgebreide aanpak voor problemen met mentale gezondheid.

De democratie in Europa staat op verschillende manieren onder druk. Om dit te beschermen presenteert de Commissie een pakket met maatregelen. Onder meer de aanpak van desinformatie, het verdedigen van de democratie tegen buitenlandse beïnvloeding en het aanpakken van corruptie worden hierin meegenomen.

De Commissie wil daarnaast een Europese gehandicaptenkaart invoeren om te zorgen voor wederzijdse erkenning van de handicapstatus in alle lidstaten. Afsluitend stelt de Commissie ook nog dat er gekeken zal worden naar het versterken van het transparantiekader van de EU.

Op 25 november 2022 heeft minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra de kabinetsappreciatie van het werkprogramma aangeboden in een Kamerbrief. Over het algemeen is het kabinet positief over de plannen van de Commissie.

In het kader van de huidige crises waar Europa mee kampt is er in het werkprogramma veel ruimte voor de energiecrisis en geopolitiek. Dit sluit aan bij de prioriteiten van het kabinet. Het kabinet steunt de plannen voor het onderzoeken van hervormingen op de elektriciteitsmarkt en een verdere verdieping van Europa's internationale partnerschappen. Opvallend is dat het kabinet aangeeft niks te zien in korte termijn prijsinterventies, zoals een prijsplafond. Er is in het programma ook ruimte voor de rechtsstaat, die de afgelopen periode een grote rol heeft gespeeld in de Europese besluitvorming. Het kabinet sluit zich aan bij het standpunt van de Commissie dat de Europese grondrechten en gedeelde waarden moeten worden beschermd.

Het kabinet is ook kritisch in de appreciatie, onder andere over het uitstellen van de herziening van de wetgeving inzake de registratie, beoordeling en autorisatie van chemische stoffen (REACH) tot het vierde kwartaal van 2023.