Democratie op Donderdag: direct gekozen burgemeester

Thursday, August 19 2021, 16:25

DEN HAAG (PDC i) - Elke donderdag lanceert PDC op Twitter een poll over een actueel politiek onderwerp. Aan de hand van twee antwoordmogelijkheden kan je daarbij je mening geven over een stelling of vraag. De resultaten van de vorige poll én de nieuwe poll worden elke donderdag op Parlement.com geplaatst.

Tijdens het zomerreces duikt #DemocratieopDonderdag in de wereld van bestuurlijke vernieuwingen i. Elke week een nieuwe stelling over veranderingen in het parlementaire stelsel en democratie. Deze week: de direct gekozen burgemeester i

Nieuwe poll

Eind 2018 trad de deconstitutionalisering kroonbenoeming i in werking. Daarmee werd artikel 131 i Grondwet gewijzigd. Als gevolg staat niet langer in de Grondwet dat de burgemeester bij koninklijk besluit (door 'de Kroon i') wordt benoemd. Het benoemingsproces van burgemeesters verloopt nu dus volledig via regelgeving van de Gemeentewet, waar wijzigingen gemakkelijker kunnen worden doorgevoerd. Dit maakt de weg vrij voor verschillende hervormingen, waaronder de mogelijkheid voor invoering van een direct gekozen burgemeester.

Hoewel het formeel nog niet het geval is, kiest materieel gezien de gemeenteraad nu de burgemeester. De huidige praktijk is namelijk dat een vertrouwenscommissie van de gemeenteraad op basis van sollicitatiegesprekken met belangstellenden twee kandidaten voordraagt aan de minister van Binnenlandse Zaken. De minister kan de aanbeveling om zwaarwegende redenen weigeren maar dit is sinds de invoering van dit aanbevelingsrecht in 2001 is dat nog nooit gebeurd.

Met enige regelmaat staat de huidige benoemingsprocedure toch ter discussie. Zo pleiten verschillende politieke partijen al lange tijd voor een direct door de bevolking gekozen burgemeester. Dit zou namelijk de politieke legitimiteit van het ambt versterken. Tegenstanders daarentegen vrezen dat strijdige politiek agenda's en verschillende keizersmandaten van burgemeester en gemeenteraad samenwerking tussen beiden zouden bemoeilijken. Maar wat denk jij? Daarom deze week de volgende stelling.

Moeten tijdens de gemeenteraadsverkiezingen kiezers ook kunnen stemmen voor de burgemeester van hun gemeente?

Vorige poll

Nederland heeft een kiesstelsel i dat gekenmerkt wordt door evenredige vertegenwoordiging i. Dit houdt in dat vrijwel alle uitgebrachte stemmen meetellen voor de uiteindelijke verhoudingen in de zetelverdeling van de Tweede Kamer. Op papier lijkt het democratisch gehalte van dit kiesstelsel hoog. Toch bestaat er ook enige kritiek.

Zo stelde de Staatscommissie Remkes i in 2018 dat Kamerleden hun zetel in het huidige systeem te danken hebben aan hun plaats op de kandidatenlijst van hun partij en niet aan het aantal stemmen op hen persoonlijk. Daarnaast was de Staatscommissie van mening dat kiezers in het huidige kiesstelsel onvoldoende de mogelijkheid hebben om hun persoonlijke en regionale voorkeur uit te drukken tijdens de Tweede Kamerverkiezingen. Dit alles zou een sterke band tussen volksvertegenwoordigers en burgers in de weg staan.

In 2020 liet minister Ollongren i weten positief te staan tegenover de adviezen van de Staatscommissie en stuurde zij verschillende wetsvoorstellen met betrekking tot aanpassing van het kiesstelsel naar de Kamer. Een van de wijziging betreft de mogelijkheid voor kiezers om in de toekomst hun stem uit te kunnen brengen op een partij of op één specifieke kandidaat. Maar is vernieuwing van het kiesstelsel eigenlijk wel nodig? En bestaat er niet de kans dat deze veranderingen leiden tot een ingewikkelder situatie tijdens verkiezingen? Daarom afgelopen week de volgende stelling:

Het huidige kiesstelsel voor de verkiezingen van de Tweede Kamer draagt niet bij aan een sterkere band tussen volksvertegenwoordigers en burgers, en moet daarom worden aangepast zodat persoonlijke en regionale voorkeuren zwaarder meetellen.

56,5% van de respondenten gaf aan voor een hervorming van het huidige kiesstelsel voor de verkiezingen van de Tweede Kamer te zijn.