Een Europa dat beschermt: EU brengt in aanloop naar Europese Raad verslag uit over vorderingen bij bestrijding van desinformatie

Source: European Commission (EC) i, published on Friday, June 14 2019.

Vandaag brengen de Commissie en de hoge vertegenwoordiger verslag uit over de vorderingen die zijn gemaakt bij de bestrijding van desinformatie, en over de belangrijkste lessen die uit de Europese verkiezingen zijn getrokken. Het verslag moet dienen als bijdrage aan de besprekingen die de EU-leiders volgende week voeren.

Het beschermen van onze democratische processen en instellingen tegen desinformatie is een grote uitdaging voor samenlevingen over de hele wereld. De EU heeft het voortouw genomen en een robuust kader voor gecoördineerde actie ingevoerd, waarbij de Europese waarden en grondrechten volledig in acht worden genomen. In de vandaag uitgebrachte gezamenlijke mededeling wordt uiteengezet hoe het actieplan tegen desinformatie en het verkiezingspakket hebben bijgedragen tot de bestrijding van desinformatie en het waarborgen van de integriteit van de Europese verkiezingen.

Hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter Federica Mogherini i, vicevoorzitter voor de Digitale Eengemaakte Markt Andrus Ansip i, commissaris voor Justitie, Consumentenzaken en Gendergelijkheid Věra Jourová i, commissaris voor de Veiligheidsunie Julian King i en commissaris voor Digitale Economie en Samenleving Mariya Gabriel i hebben een gezamenlijke verklaring afgelegd:

„De opkomst bij de Europese verkiezingen was nog nooit zo hoog. Daaruit blijkt dat de belangstelling van de burgers voor de Europese democratie is toegenomen. De acties die we hebben ondernomen, waaronder het opzetten van verkiezingsnetwerken op nationaal en Europees niveau, hebben geholpen om onze democratie te beschermen tegen manipulatiepogingen.

We zijn ervan overtuigd dat onze inspanningen dankzij intensief overleg tussen de EU en de lidstaten hebben bijgedragen tot het beperken van de impact van desinformatie-activiteiten, ook van buitenlandse actoren. Er moet echter nog veel werk worden verzet. Tijdens de Europese verkiezingen was er uiteindelijk wel sprake van enige desinformatie. We mogen dat niet als normaal accepteren. Kwaadwillende actoren veranderen hun strategieën voortdurend. We moeten ernaar streven hen voor te zijn. De bestrijding van desinformatie is een gemeenschappelijke uitdaging op lange termijn voor de EU-instellingen en de lidstaten.

In de aanloop naar de verkiezingen heeft zich gecoördineerd niet-authentiek gedrag voorgedaan dat tot doel had tweedracht zaaiend materiaal te verspreiden op onlineplatforms, onder meer door middel van bots en nepaccounts. Onlineplatforms hebben derhalve een bijzondere verantwoordelijkheid bij de bestrijding van desinformatie. Met onze actieve steun hebben Facebook, Google en Twitter enige vooruitgang geboekt in het kader van de praktijkcode betreffende desinformatie. De laatste maandelijkse verslagen, die we vandaag publiceren, bevestigen deze trend. We verwachten nu dat de onlineplatforms de vaart erin houden, hun inspanningen opvoeren en alle verplichtingen van de praktijkcode nakomen.”

Hoewel het nog te vroeg is om definitieve conclusies te trekken over de omvang en de impact van desinformatie bij de recente Europese verkiezingen, is het duidelijk dat de door de EU (samen met talrijke journalisten, factcheckers, platforms, nationale autoriteiten, onderzoekers en het maatschappelijk middenveld) genomen maatregelen ertoe hebben bijgedragen aanvallen tegen te gaan en pogingen tot inmenging in onze democratische processen aan het licht te brengen. Dankzij een groter publiek bewustzijn konden kwaadwillende actoren het publieke debat moeilijker manipuleren.

De EU-actie was met name gericht op vier elkaar aanvullende onderdelen:

  • De EU heeft haar capaciteiten om desinformatie te identificeren en tegen te gaan versterkt, via de taskforces strategische communicatie en de EU-Fusiecel voor analyse van hybride bedreigingen van de Europese Dienst voor extern optreden. Om de gecoördineerde respons te verbeteren, heeft de EU daarnaast een systeem voor snelle waarschuwing opgezet waarmee de uitwisseling van informatie tussen de lidstaten en de EU-instellingen wordt vergemakkelijkt.
  • De EU heeft met onlineplatforms en de sector samengewerkt en een vrijwillige praktijkcode betreffende desinformatie opgesteld. Het doel was de transparantie van politieke communicatie te vergroten en het manipulatieve gebruik van hun diensten te voorkomen. De gebruikers weten zodoende waarom zij specifieke politieke inhoud en advertenties te zien krijgen, waar die vandaan komen en van wie ze afkomstig zijn.
  • De Commissie en de hoge vertegenwoordiger hebben er in samenwerking met het Europees Parlement toe bijgedragen de bewustwording en de weerbaarheid tegen desinformatie in de samenleving te verhogen. Daartoe werden met name meer op feiten gebaseerde berichten verspreid en werden hernieuwde inspanningen geleverd om de mediawijsheid te bevorderen.
  • De Commissie heeft de inspanningen van de lidstaten ondersteund om de integriteit van de verkiezingen te waarborgen en de weerbaarheid van de democratische systemen in de Unie te versterken. Er zijn op Europees en nationaal niveau verkiezingsnetwerken opgezet die zijn gekoppeld aan het systeem voor snelle waarschuwing, waardoor de samenwerking bij potentiële bedreigingen is verbeterd.

Er moet echter nog meer worden gedaan om de democratische processen en instellingen van de EU te beschermen. Desinformatie is een dreiging die snel verandert. De door interne en externe actoren (met name in verband met Russische bronnen) gebruikte tactieken evolueren even snel als de maatregelen die staten en onlineplatforms nemen. Er moet voortdurend onderzoek worden verricht en er moeten adequate personele middelen worden ingezet om nieuwe trends en praktijken aan te pakken, desinformatiecampagnes beter op te sporen en aan het licht te brengen en de paraatheid op Europees en nationaal niveau te verhogen.

Rapportage door onlineplatforms in het kader van de praktijkcode

Onlineplatforms hebben een bijzondere verantwoordelijkheid bij de bestrijding van desinformatie. Vandaag publiceert de Commissie ook de meest recente maandelijkse verslagen van Google, Twitter en Facebook in het kader van de zelfregulerende praktijkcode betreffende desinformatie. In de verslagen van mei wordt de trend van eerdere beoordelingen door de Commissie bevestigd. Sinds januari hebben alle platforms vooruitgang geboekt met betrekking tot de transparantie van politieke reclame en de openbaarmaking van dergelijke advertenties in registers die nuttige instrumenten bieden voor de analyse van de reclame-uitgaven door politieke actoren in de hele EU. Facebook heeft maatregelen genomen om de transparantie van thematisch georiënteerde reclame te waarborgen, maar Google en Twitter moeten hun achterstand op dat gebied inhalen.https://ec.europa.eu/digital-single-market/news-redirect/652922

De inspanningen om de integriteit van diensten te waarborgen hebben de mogelijkheden voor pogingen tot manipulatie van de Europese verkiezingen beperkt, maar de platforms moeten meer uitleg geven over de manier waarop het uitschakelen van bots en nepaccounts de verspreiding van desinformatie in de EU heeft teruggedrongen. Volgens Google, Facebook en Twitter is de controle op de plaatsing van advertenties verbeterd teneinde kwaadaardige clickbait-praktijken te beperken en de inkomsten uit reclame voor verspreiders van desinformatie te verminderen. Er is echter onvoldoende vooruitgang geboekt bij de ontwikkeling van instrumenten waarmee de transparantie en betrouwbaarheid van websites die advertenties hosten wordt verhoogd.

Er zijn weliswaar resultaten geboekt, maar er moeten nog meer inspanningen worden geleverd: alle onlineplatforms moeten meer gedetailleerde informatie verstrekken die kan dienen voor het identificeren van kwaadwillende actoren en de lidstaten waarop zij het hebben afgezien. Daarnaast moeten zij nauwer samenwerken met factcheckers en de gebruikers in staat stellen desinformatie beter op te sporen. Tot slot moeten platforms de onderzoeksgemeenschap op een nuttige manier toegang geven tot gegevens, in overeenstemming met de regels inzake de bescherming van persoonsgegevens. Een voorbeeld daarvan is het initiatief dat Twitter onlangs heeft genomen om relevante datasets beschikbaar te stellen voor onderzoeksdoeleinden. Daardoor kan onafhankelijk onderzoek worden verricht naar desinformatie-activiteiten door kwaadwillige actoren. De Commissie roept de platforms tevens op om hun beleid inzake de transparantie van politieke reclame toe te passen bij de komende nationale verkiezingen.

Volgende stappen

Zoals uiteengezet in de conclusies van maart zullen de bescherming van verkiezingen en de bestrijding van desinformatie aan bod komen tijdens de top van de Europese Raad in juni. Het verslag van vandaag zal bijdragen aan dit debat door de leiders van de EU, die de koers voor verdere beleidsmaatregelen zullen uitzetten.

De Commissie en de hoge vertegenwoordiger zullen hun inspanningen voortzetten om de democratie in de EU te beschermen tegen desinformatie en manipulatie. De Commissie zal dit jaar verslag uitbrengen over de uitvoering van het verkiezingspakket en de doeltreffendheid van de praktijkcode beoordelen. Op basis daarvan kan de Commissie verdere maatregelen overwegen om de reactie van de EU op de bedreiging te waarborgen en te verbeteren.

Achtergrond

De Europese Unie bestrijdt desinformatie actief sinds 2015. Na een besluit van de Europese Raad in maart 2015 om „tegenwicht [te bieden] tegen de aanhoudende desinformatiecampagnes door Rusland” is de East StratCom Task Force binnen de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) opgericht. In 2016 werd het gezamenlijk kader voor de bestrijding van hybride bedreigingen goedgekeurd, in 2018 gevolgd door een gezamenlijke mededeling over het opbouwen van de weerbaarheid en reactiecapaciteit tegen hybride bedreigingen.

In april 2018 heeft de Commissie met een Europese aanpak en zelfreguleringsinstrumenten gepresenteerd om online-desinformatie te bestrijden. In oktober 2018 werd de praktijkcode ondertekend door Facebook, Google, Twitter en Mozilla, alsook door de brancheorganisaties die de onlineplatforms, de reclamesector en adverteerders vertegenwoordigen. Daarnaast hebben Facebook, Google en Twitter toegezegd om maandelijks verslag uit te brengen over de genomen maatregelen voorafgaand aan de Europese verkiezingen. De Commissie heeft, met steun van de Europese Groep van regelgevende instanties voor audiovisuele mediadiensten (ERGA), de vorderingen nauwlettend gevolgd en samen met de ingediende verslagen maandelijkse beoordelingen gepubliceerd. Op 22 mei heeft Microsoft zich bij de praktijkcode gevoegd en alle verplichtingen onderschreven.

De praktijkcode strookt met de aanbeveling om te zorgen voor vrije, eerlijke en veilige verkiezingen voor het Europees Parlement die werd gedaan in het verkiezingspakket dat door voorzitter Juncker werd aangekondigd in zijn toespraak over de Staat van de Unie 2018. De maatregelen omvatten meer transparantie in online politieke reclame en de mogelijkheid om sancties op te leggen voor het illegale gebruik van persoonsgegevens om het resultaat van de Europese verkiezingen te beïnvloeden. De lidstaten werd ook aangeraden een nationaal netwerk voor samenwerking op het gebied van verkiezingen op te zetten en deel te nemen aan een Europees verkiezingsnetwerk.

Meer informatie

Factsheet: Actieplan tegen desinformatie - verslag over geboekte vooruitgang

Gezamenlijk verslag over de uitvoering van het actieplan tegen desinformatie

Actieplan tegen desinformatie

Pakket inzake het garanderen van vrije en eerlijke Europese verkiezingen

Verslag voor de maand mei over de uitvoering van de praktijkcode

Praktijkcode - vragen en antwoorden

Pagina over Europese verkiezingen op de website van EUvsDisinfo

Volg ons op Twitter: @FedericaMog, @Ansip_EU, @VeraJourova, @JKingEU, @GabrielMariya

@EUvsDisinfo

@EU_MediaLit

IP/19/2914

 

Contactpersoon voor de pers:

Voor het publiek: Europe Direct per telefoon 00 800 67 89 10 11 of e-mail