Behandel koning financieel zoals iedere andere Nederlander - Main contents
In het debat over de begroting van het Koningshuis, vroeg de PvdA drie dingen van dit kabinet: 1. Benader uitgaven aan het Koninklijk Huis even kritisch als alle andere overheidsuitgaven. 2. Maak de keuzes voor uitgaven transparant. 3. Normaliseer het financiële kader waarbinnen de uitgaven worden gedaan. Behandel de koning dus financieel zoals ook anderen behandeld worden.
De koning is een belangrijk symbool van verbinding tussen alle Nederlanders. Het Koningshuis staat of valt bij draagvlak in de samenleving. Dat komt in de knel zodra de berichtgeving rondom het Koningshuis wordt gedomineerd door uit de hand lopende kosten. Ons Koningshuis heeft decorum nodig, maar overdaad schaadt. De PvdA vindt daarom dat de koning financieel net zo behandeld moet worden als iedere andere Nederlander. Daar hoort wat ons betreft bij dat de financiële huishouding van het Koningshuis transparant en controleerbaar is, en gebonden aan strenge regels. Bovendien willen we de belastingvrijstellingen van het Koningshuis onder de loep nemen. Hieronder de belangrijkste passages uit mijn inbreng tijdens het debat over de begroting van het Koningshuis:
Solidariteit is de kern van de sociaal-democratie. De PvdA wil verbinding tussen mensen, wil betrokkenheid bij elkaar. Wij willen onverschilligheid uitbannen. De koning is hierbij voor ons heel belangrijk. De koning staat voor verbinding. Hij draagt in zich dat we in Nederland meer met elkaar gemeen hebben dan dat we van elkaar verschillen. De koning kan tegengif zijn als groepen tegen elkaar worden opgezet. Ik vind dat ontzettend belangrijk; mijn partij vindt dat ontzettend belangrijk . Een samenleving zonder betrokkenheid, zonder verbinding, is geen samenleving.
De koning en niet in de laatste plaats de koningin, maakten indruk in hun aanwezigheid en steun aan de nabestaanden en vele anderen na het neerhalen van de mh17. Zij maakten indruk met de snelheid en vanzelfsprekendheid waarmee ze hun zware taak hebben ingevuld. Zij maakten indruk als hoofd van handelsmissies in het buitenland. Complimenten dus met het invullen van de moeilijke taak van staatshoofd, nu al, in dit eerste volle parlementaire jaar.
De opkomst van ISIS in Syrië en Irak heeft directe gevolgen voor onze Nederlandse samenleving. We hebben het allemaal kunnen zien wat er gebeurde in de Schilderswijk, hier om de hoek. Extremisme kreeg plotseling een gezicht in voor- en tegendemonstraties. De eenheid van Nederland is dit jaar zichtbaar onder druk komen te staan. Angst is toegenomen; religie vormt een splijtzwam in de gedachten van teveel mensen. De overheid heeft als belangrijke taak extremisme te bestrijden en eenheid te behouden. En bij het behouden van eenheid, het versterken van verbinding, kan de koning een belangrijke rol spelen. Ik vraag de premier om de koning de ruimte te geven om deze rol ook verder in te vullen. Hoe hij dat moet doen, laat ik aan de wijsheid van de koning zelf. De koning en andere leden van het Koninklijk Huis bezoeken met regelmaat culturele en maatschappelijke evenementen en instellingen. Dat doen ze goed en daarmee tonen ze aan dat ze een belangrijke schakel zijn in de verbinding in de samenleving. De PvdA zou graag zien dat de koning dit ook vaker laat zien rondom een van de meest urgente problemen in onze samenleving: het gevaar van polarisatie. Als we ergens meer verbondenheid nodig hebben, dan wel tussen allochtone en autochtone Nederlanders. Ik constateer wel dat er hier een taak ligt voor de koning waarvan het van groot belang is dat hij deze de komende jaren verder gaat uitbouwen.
Die verbinding, voorzitter, en de rol van de koning hierin, gaat verder dan onze landsgrenzen. De koning staat uiteraard ook voor het Koninkrijk. Dat Koninkrijk en de daarbij horende nationaliteit hebben Europese Nederlanders gemeen met iedere Bonairiaan, Arubaan en Sabaan. En ook binnen het Koninkrijk nemen de spanningen toe; staan de verhoudingen op scherp. Een Koninkrijk dat bovendien steeds minder wordt gedragen in Nederland en overzee. De verbindende kracht van de koning is ook hier van groot belang om verdere erosie tegen te gaan.
Voorzitter, het is aan het kabinet om de koning zo goed mogelijk in staat te stellen zijn rol als verbinder te vervullen. En juist op dit punt heb ik grote zorgen.
Vooropgesteld: een koning kost geld. Juist om hem goed te laten functioneren is decorum nodig: lakeien en paleizen, het hoort er allemaal bij. Dat goede functioneren komt in de knel als het overdaad wordt. Als mensen niet meer begrijpen waarom er vele miljoenen naar de renovatie van paleizen gaat terwijl dit kabinet wel heel kritisch kijkt naar overheidsuitgaven die gewone burgers raken. En hoewel dit keuzes zijn die het kabinet maakt, gaat dit aan de koning kleven. Doe dit de koning niet aan.
Vandaar de volgende vragen aan de premier: Waarom kost de verbouwing van Noordeinde 66 3,5 miljoen euro, daar waar het voor 9 ton was begroot? Waarom voor 4 ton een tijdelijke "keet" bouwen als werkvertrekken bij het woonverblijf als er een werkpaleis is? En waarom 35 miljoen besteden aan een gedeeltelijke renovatie van Huis ten Bosch, waarbij mogelijk - zo hebben we uit de media vernomen - een groot bedrag gaat naar het in een andere stijl brengen van de privétuin? En waarom - vraag ik wederom - worden er geen delen van de paleizen bv bij open Monumentendag opengesteld? Het onderhoud van Buckingham palace wordt hiermee mede gefinancierd en ook het Witte Huis is te bezoeken.
Mijn fractie vraagt drie dingen van dit kabinet: 1. Benader uitgaven aan het Koninklijk Huis even kritisch als alle andere overheidsuitgaven. 2. Maak de keuzes voor uitgaven transparant. 3. Normaliseer het financiële kader waarbinnen de uitgaven worden gedaan. Behandel de koning dus financieel zoals ook anderen behandeld worden.
De vorige begroting is toegezegd dat komende maand mei de Wet op het financieel statuut wordt geëvalueerd. Ik ga ervan uit dat dit een brede evaluatie gaat worden, waarin naast de hoogte van het inkomen in de à en de b component, met daarin begrepen een woonvergoeding (huur), ook wordt meegenomen nut en noodzaak van het belastingvrijdom (art. 40 Gw) en de belastingvrijstellingen die hier het gevolg van zijn. Ik overweeg een motie op dit punt.
Voorzitter, de koning heeft een belangrijke taak te vervullen. Ik ben blij dat onze koning en koningin afgelopen jaar hebben laten zien "verschillig", betrokken en verbindend te zijn. Dat is in een tijd waarin polarisatie toeneemt hard nodig. Laten we hen als politiek daar maximaal bij ondersteunen.