Van ongekozen eurocraat naar topkandidaat: de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie

Source: B. (Bas) Eickhout i, published on Thursday, June 12 2014.

Met de Europese verkiezingen al weer een paar weken achter ons wordt het langzaam tijd voor de Europese regeringsleiders om een kandidaat aan te wijzen voor de functie van voorzitter voor de Europese Commissie. Als het aan de Europese Groenen ligt, dan is het eerst de beurt aan de winnende topkandidaat Jean-Claude Juncker om te proberen om een meerderheid van het Europarlement achter zich te krijgen. Maar lukt het Merkel, Cameron, Rutte en hun collega's om de uitslag van de Europese verkiezingen te respecteren?

Huidig Commissievoorzitter Barroso werd in achterkamertjes genomineerd.

Het klopt dat volgens de Europese verdragen het aan de regeringsleiders is om een kandidaat voor te dragen voor de functie van Commissievoorzitter, maar in de verdragen staat ook dat ze rekening moeten houden met de uitslag van de Europese verkiezingen. Daarna stemt het Europees Parlement over deze kandidaat. Als het Europarlement niet akkoord gaat met de voorgestelde kandidaat, dan moeten de regeringsleiders op zoek naar een nieuwe kandidaat-voorzitter voor de Europese Commissie.

Duidelijkheid voor Europese kiezers

De Europese politieke partijen kozen ervoor om het nieuwe verdrag aan te grijpen om de kiezers vooraf duidelijkheid te bieden over hun kandidaat voor het voorzitterschap van de Europese Commissie. Daarmee hadden ze als doel om de benoeming van Commissievoorzitter als 'ongekozen eurocraat' uit de achterkamertjes te halen en om de functie meer democratische legitimiteit te geven. Zo koos het CDA voor christendemocraat Juncker, stond de PvdA vol overtuiging achter Martin Schulz en steunde VVD-premier Mark Rutte 'eurofiel' Guy Verhofstadt. Met onze Europese Groene partijgenoten kozen we er voor om een open primary te organiseren (gewonnen door Ska Keller en José Bové).

Hoewel de Europese Groenen geen grote fan zijn van de christendemocraat Juncker, erkennen we wel de uitslag van de verkiezingen, waarin de christendemocraten de grootste partij werden. Net als in veel Europese landen, waaronder Nederland, is de lijsttrekker van de grootste partij dan aan zet om te proberen om een meerderheid in het parlement achter zich te krijgen. Juncker is altijd welkom bij een fractievergadering van de Groenen om uit te leggen waarom hij - op basis van een politiek programma - onze steun verdient. Wij zullen hem dan beoordelen op zijn inhoudelijke voorstellen.

Boter op het hoofd

Terwijl eurosceptische partijen altijd roepen dat Europa niet democratisch is, zijn het nu een aantal nationale regeringsleiders die een poging doen om de democratische uitslag van de Europese verkiezingen aan de kant te schuiven. In die zin was Cameron altijd eerlijk; hij heeft steeds gezegd dat hij niks zag in de Europese topkandidaten. Zijn Conservatieve partij en haar Europese partijgenoten kozen ervoor om geen topkandidaat aan te wijzen. De liberaal Mark Rutte heeft echter boter op zijn hoofd; hij was nota bene degene die na bemiddeling Guy Verhofstadt als topkandidaat bij de liberalen benoemd kreeg. De dwarsliggende Fredrik Reinfeldt (Zweden) en Viktor Orbán (Hongarije) zijn lid van dezelfde christendemocratische politieke familie als Merkel en Juncker.

Eigenlijk is de keuze die voorligt glashelder: Of je gaat akkoord met een proces in de achterkamertjes om de machtigste functie in de Europese Unie toe te wijzen, of je omarmt een stap in de richting van een democratisch gelegitimeerd bestuur van de Europese Unie. Maar een ding is duidelijk: kritiek hebben op beide processen is gratuit en getuigt van gemakzuchtig 'Europa bashen'.

Het wordt tijd voor de Nederlandse partijen om kleur te bekennen.