Waterschap

Deze overheidsinstantie, ook wel hoogheemraadschap genoemd, heeft tot taak om de waterhuishouding te regelen in een bepaalde regio van Nederland. Hierbij valt te denken aan de het onderhoud van rivier- en zeedijken en duingebieden, en het beschermen van het dieren- en plantenleven in het water.

De term waterschap wordt ook gebruikt om de regio aan te duiden waarover de betreffende instantie zeggenschap heeft. Het gebied wordt niet bepaald door gemeente- of provinciegrenzen, maar door stroomgebieden of afwateringsgebieden in een bepaalde regio.

De waterschappen behoren tot de oudste instituties van de Nederlandse staat. De oorsprong van hun bestaan is terug te voeren op de al eeuwen voortdurende strijd die Nederland voert tegen het water. Van oudsher hebben waterschappen de taak om de waterstand te controleren en te reguleren om zo overstromingen van delen van Nederland te kunnen voorkomen. Het oudste waterschap van Nederland is het Hoogheemraadschap van Rijnland dat is opgericht in 1255.

Het algemeen bestuur van een waterschap bestaat uit vertegenwoordigers van diverse belangengroepen: grootgrondbezitters en -pachters en sinds 1992 ook individuele burgers, ingezetenen genoemd.

Het algemeen bestuur kiest uit zijn midden het dagelijkse bestuur. De dijkgraaf is voorzitter van zowel het algemeen als het dagelijks bestuur en wordt door de Kroon¹ benoemd voor een periode van zes jaar. De waterschappen hebben het recht om een jaarlijkse waterschapsbelasting te heffen waarmee ze hun activiteiten kunnen financieren.

De organisatie, bevoegdheden en het toezicht op waterschappen is geregeld in de Waterschapswet².

Meer over

• 1. 

  'De Kroon' is een ander woord voor de regering. Staatsrechtelijk hebben in ons land de Koning en de ministers de regeringsmacht. Op grond van de ministeriële verantwoordelijkheid zijn echter de ministers verantwoordelijk. We spreken vooral over 'de Kroon' in geval van benoemingen. Zo is de benoeming van een burgemeester of van een commissaris van de Koning(in) een Kroonbenoeming. Zo'n benoeming gebeurt bij koninklijk besluit.
   
• 2. 

  De Waterschapswet regelt de instelling en opheffing van waterschappen, de taken, bevoegdheden en inrichting daarvan en de samenstelling van de besturen van waterschappen. Verder bevat de wet bepalingen over het toezicht op waterschappen, over de ombusdman voor waterschappen, over de begroting en over zuiveringsheffingen en waterschapsbelastingen.
   
• 3. 

  Bij de bestuurlijke organisatie van Nederland onderscheiden we drie bestuurslagen. Dat zijn rijk, provincie en gemeente. Deze indeling vloeit voort uit artikel 123 van de Grondwet. Waterschappen, die alleen specifieke taken uitoefenen bij het waterbeheer, behoren wel tot de bestuurlijke organisatie, maar vormen geen aparte bestuurslaag. Ook 'Europa' wordt soms wel als een aparte (vierde) bestuurslaag aangeduid.