Voorjaarsnota

De Voorjaarsnota is een overzicht van hoe het er voorstaat met de uitvoering van de lopende rijksbegroting¹. De minister van Financiën² geeft in de Voorjaarsnota aan welke mee- en tegenvallers er zijn geweest of die te verwachten zijn. Daarnaast doet de minister eventueel voorstellen om de begroting te wijzigen.

De nota moet uiterlijk op 1 juni door de minister van Financiën naar de Tweede Kamer³ worden gestuurd. De Voorjaarsnota speelt doorgaans een belangrijke rol bij de opstelling van de begroting voor het volgende jaar. Ze geeft vaak al inzicht in de hoofdlijnen van de komende Miljoenennota⁴.

De suppletoire begrotingen⁵ naar aanleiding van de Voor- en Najaarsnota worden als wetsvoorstellen behandeld door achtereenvolgens de Tweede en Eerste Kamer⁶. De Tweede Kamer kan ze ook amenderen⁷.

De suppletoire begrotingen worden minder uitputtend behandeld dan de 'gewone' begrotingen. In de Tweede Kamer worden net als bij de gewone begrotingen en de Miljoenennota wel schriftelijke, feitelijke vragen gesteld door de fractiewoordvoerders. Een begrotingsonderzoek blijft echter achterwege. De suppletoire begrotingen worden vaak als hamerstuk⁸ afgedaan. Zeer weinig Kamerleden voeren gewoonlijk het woord tijdens suppletoire begrotingsdebatten.

De financiële woordvoerders in de Tweede Kamer voeren wel uitgebreide debatten met de minister van Financiën over de Voor- en Najaarsnota. Vaak gaan die debatten meer over de budgettaire vooruitzichten en toekomstige wensen dan over de nota die eigenlijk voor het debat geagendeerd staat. Zo wordt tijdens het debat over de Voorjaarsnota veelal vooruit gekeken naar de Miljoenennota, en tijdens het debat over de Najaarsnota naar de Voorjaarsnota.

Het debat over de Voorjaarsnota vindt altijd eind juni of begin juli, kort voor het zomerreces, plaats. Het debat over de Najaarsnota vindt altijd medio of eind december plaats, kort voor het kerstreces.

De voortuiblik naar de Miljoenennota voor het volgende jaar kan tot veel discussie leiden. Het kabinet-Van Agt II⁹ viel bijvoorbeeld in een kabinetscrisis in 1982¹⁰, nadat de partijen het niet eens konden worden over de bezuinigingen voor het jaar erop.

Al in mei 1969 werd een nota uitgebracht over de uitvoering van de lopende begroting. Die werd echter nog niet parlementair behandeld. Dat was wel een jaar later en de daarop volgende jaren wel het geval. In 1972 werd voor het eerst de term 'Voorjaarsnota' gebruikt. Toen in 1976 een wijziging van de Comptabiliteitswet tot stand kwam, werd de inmiddels gevestigde praktijk wettelijk vastgelegd.

Meer over

• 1. 

  In de Rijksbegroting staan de verwachte verplichtingen, uitgaven en ontvangsten van de rijksoverheid voor het komende jaar. De Rijksbegroting bestaat in feite uit een aantal afzonderlijke begrotingen (begrotingsstaten en toelichtingen), per ministerie en voor specifieke fondsen.
   
• 2. 

  Dit ministerie speelt een centrale rol bij het vertalen van het algemeen regeringsbeleid in financieel beleid. Daarnaast coördineert het de openbare uitgaven en zorgt het ministerie voor de inning van de belastinggelden. Het ministerie is verantwoordelijk voor het beleid ten aanzien van de financiën van lagere overheden als provincies en gemeenten. Het monetaire beleid is eveneens een zorg van dit ministerie. Het ministerie behartigt de Nederlandse, financiële belangen in Europa en de rest van de wereld.
   
• 3. 

  De Tweede Kamer is deel van de volksvertegen­woor­di­ging. Zij speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten, controleert de regering en beslist over de vraag of een kabinet (of bewindspersoon) genoeg vertrouwen heeft.
   
• 4. 

  De Miljoenennota geeft een overzicht van het budgettaire beleid van het kabinet voor het komende begrotingsjaar, inclusief meerjarenramingen. In de vorm van Vermoedelijke Uitkomsten bevat de Miljoenennota tevens geactualiseerde ramingen over de lopende begroting. De Miljoenennota wordt jaarlijks op de derde dinsdag in september (Prinsjesdag) door de minister van Financiën aangeboden aan het parlement.
   
• 5. 

  Een suppletoire begroting is een voorstel om de lopende begroting te wijzigen. Een suppletoire begroting wordt ingediend als een wetsvoorstel. Daarom moet de suppletoire begroting ook alle procedures van een wetswijziging doorlopen voordat de wijziging van kracht gaat.
   
• 6. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 7. 

  De Tweede Kamer heeft sinds de Grondwetsherziening van 1848 het recht van amendement, dat wil zeggen de mogelijkheid wijzigingen (verbeteringen) aan te brengen in een voorliggend wetsvoorstel. Ieder Kamerlid heeft het recht amendementen in te dienen. Een amendement kan worden ingediend zodra een wetsvoorstel in handen van een commissie is gesteld tot aan het moment dat het voorstel wordt aangenomen of verworpen.
   
• 8. 

  De Tweede Kamer neemt besluiten door na discussie over een onderwerp te stemmen. Bij het stemmen velt iedere volksvertegenwoordiger op basis van eigen inzicht en overtuiging een oordeel. Wel bepalen fracties als regel een lijn over de vraag of zij voor of tegen stemmen. Dat heet fractiediscipline.
   
• 9. 

  Dit kabinet van CDA, PvdA en D'66 werd gevormd na de verkiezingen 1981. CDA-leider Dries van Agt werd voor de tweede keer premier, net als bij het voorgaande kabinet-Van Agt I. PvdA-leider Joop den Uyl werd vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De toevoeging 'Werkgelegenheid' onderstreepte zijn centrale rol bij een actief werkgelegenheidsbeleid.
   
• 10. 

  Op 12 mei 1982 kwam er een einde aan het acht maanden eerder gevormde tweede kabinet-Van Agt. De directe aanleiding van de kabinetscrisis was onenigheid over het financieel-economisch beleid. De coalitiepartijen wisten geen overeenstemming te bereiken over bezuinigingen en de financiering van het werkgelegenheidsbeleid. De PvdA-ministers stelden daarop hun portefeuilles ter beschikking.
   
• 11. 

  De Najaarsnota is een overzicht van hoe het er voorstaat met de uitvoering van de lopende rijksbegroting. Het is een tussentijdse verantwoording over de uitvoering van de rijksbegroting door de regering. De minister van Financiën geeft in de Najaarsnota aan welke mee- en tegenvallers er zijn geweest of die te verwachten zijn. Daarnaast doet de minister eventueel voorstellen om de begroting te wijzigen.
   
• 12. 

  Een begroting is een overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven in een bepaalde periode. Hoe komt de begroting van ons land, de rijksbegroting tot stand? Onderwerpen als de begrotingscyclus, het begrotingsstelsel en het begrotingsbeleid en het budgetrecht van de Tweede Kamer spelen hierbij een rol.
   
• 13. 

  In de Rijksbegroting staan de verwachte verplichtingen, uitgaven en ontvangsten van de rijksoverheid voor het komende jaar. De Rijksbegroting bestaat in feite uit een aantal afzonderlijke begrotingen, vooral per ministerie. Al deze begrotingen moeten worden voorbereid, uitgevoerd en afgesloten en tenslotte verantwoord.