Akkoord van Wassenaar (1982)

Op 24 november 1982 sloten de destijds in de Stichting van de Arbeid¹ vertegenwoordigde werkgevers- en werknemerscentrales een belangrijk sociaal akkoord, het Akkoord van Wassenaar. De essentie van het Akkoord van Wassenaar was dat de werknemersorganisaties zich bereid toonden tot loonmatiging, in ruil voor arbeidstijdverkorting.

Op die manier moest de winstgevendheid van het bedrijfsleven hersteld worden en de (jeugd)werkloosheid bestreden. Het akkoord geldt als een schoolvoorbeeld van succesvol polderoverleg, waarbij vakbonden en werkgevers bereid zijn tot compromissen sluiten.

Het akkoord kwam tot stand nadat de overheid had gedreigd de loonontwikkeling met een loonmaatregel aan banden te leggen. De Nederlandse economie was namelijk na de oliecrises van 1973 en 1979 in de loop van de jaren '70 en begin jaren '80 ernstig in verval geraakt. De werkloosheid werd steeds groter.

Officieel heette het Akkoord van Wassenaar 'Centrale aanbevelingen inzake aspecten van een werkgelegenheidsbeleid'.

De ondertekenaars van het Akkoord van Wassenaar waren:

• - 

  Wim Kok² (voorzitter van de Federatie Nederlandse Vakbeweging);
• - 

  Chris van Veen³ (voorzitter van het Verbond van Nederlandse Ondernemingen);
• - 

  Steef van Eijkelenburg⁴ (voorzitter van het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond);
• - 

  Harm van der Meulen⁵ (voorzitter van het Christelijk Nationaal Vakverbond);
• - 

  Wouter Perquin (voorzitter van het Koninklijk Nederlands Ondernemersverbond);
• - 

  drs. H. van der Schalie (voorzitter van de Vakcentrale voor Middelbaar en Hoger Personeel);
• - 

  S. Veninga (voorzitter van het Nederlands Christelijk Ondernemersverbond);
• - 

  Joris Schouten⁶ (namens de Katholieke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond, het Koninklijk Nederlands Landbouw Comité en de Nederlandse Christelijke Boeren- en Tuindersbond).

In het Akkoord van Wassenaar werd de aanzet gegeven voor de loonmatiging en het economisch herstel in het verloop van de jaren '80 van de twintigste eeuw. Het akkoord geldt als een schoolvoorbeeld van het succes van de overlegeconomie en het poldermodel met zijn redelijke vakbonden en werkgevers, aldus de overheersende opinie in Nederland.

In het Akkoord van Wassenaar werd ook arbeidsduurverkorting afgedwongen. Arbeidsduurverkorting verdeelt de werkgelegenheid weliswaar over meer personen, maar schept (gemeten in arbeidsjaren) niet meer werkgelegenheid. Integendeel, doordat werknemers in de resterende uren harder gaan werken, daalt de werkgelegenheid in arbeidsjaren.

Meer informatie

• 1. 

  De Stichting van de Arbeid (STAR) is een overlegorgaan voor de sociale partners.
   
• 2. 

  Former social democratic prime minister of The Netherlands between 1994 to 2002. Wim Kok led a coalition of two political opposites: the social democrats of the PvdA and the liberals of the VVD. Prior to becoming prime minister he was minister for Finance. Considered a competent, sincere politician, capable of forging alliances between political and socio-economic adversaries. During his tenure as prime minister unemployment figures dropped and general income levels rose continually, but his governments were unable to stem growing problems in the sectors of healthcare and education. Internationally lauded as proponent of the "Third Way", striking a balance between right-wing economic and left-wing social policies.
   
• 3. 

  Bekwaam CHU-bewindsman met grote werkkracht, die van vele markten thuis was. Begon zijn mooie loopbaan met een mulo-diploma op de secretarie van Oude Tonge. In Rijswijk de rechterhand van gemeentesecretaris Beernink. Gemeentesecretaris van Hoogeveen en Groningen. Haalde in zijn vrije tijd de actes gemeenteadministratie en doctoraal rechten. Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken in het kabinet-De Jong waar Beernink op het departement (net als voorheen in Rijswijk) veel aan hem overliet. Kreeg als minister van Onderwijs in de kabinetten-Biesheuvel te maken met heftige protesten tegen zijn bezuinigingen en lesgeldverhoging. Nadien een gewaardeerd voorzitter van het VNO en met FNV-voorman Wim Kok architect van het Akkoord van Wassenaar in 1982.
   
• 4. 

  Steef van Eijkelenburg (1922-2009) was van 1979 tot 1988 voorzitter van Nederlands Christelijk Werkgeversbond (NCW). Daarnaast was Van Eijkelenburg lid van de SER. De eerste jaren van zijn NCW-voorzitterschap combineerde hij met het president-directeurschap van zijn eigen bedrijf, BV Bouwbedrijf van Eijkelenburg. In 1982 legde hij deze functie neer en werd hij adviseur van het bedrijf. Van Eijkelenburg had diverse bestuursfuncties in vooral de bouwwereld, zoals voorzitter van het Algemeen Verbond Bouwbedrijf, de overkoepelende organisatie van bouwwerkgevers.In 1982 tekende hij namens de NCW als een van de acht ondertekenaars het Akkoord van Wassenaar.
   
• 5. 

  Vakbondsbestuur en CDA-senator. Na bij de Hoogovens te hebben gewerkt, werd hij bestuurslid van de Christelijke Metaalbond en daarna bestuurder van het CNV. Was daarvan districtsbestuurder, secretaris en later acht jaar voorzitter. In die jaren kritisch volger van de kabinetten-Lubbers. Als woordvoerder sociale zaken en voorzitter van de vaste commissie Sociale Zaken een Eerste Kamerlid dat zich sterk betrokken voelde bij het wel en wee van werknemers en uitkeringsgerechtigden. Kon hierover indringend en met een zekere verbetenheid spreken.
   
• 6. 

  Katholieke landbouwbestuurder uit Noord-Holland, die in de jaren 1980-1991 één van de landbouw-woordvoerders van het CDA in de Eerste Kamer was. Kwam uit een West-Fries boerengezin. Voorman van de KNBTB en voorzitter van het Landbouwschap en in die functies een onvermoeibaar pleitbezorger in Den Haag en Brussel van de belangen van de Nederlandse land- en tuinbouwers. Kreeg voordien al bekendheid door zijn radiopraatjes namens de KNBTB over land- en tuinbouw voor de KRO (1967-1980). Vlotte spreker.
   
• 7. 

  Het kabinet-Lubbers I stond bekend om zijn 'no nonsense' beleid. De nieuwe premier sloeg een andere koers in dan zijn voorganger Van Agt. De ontsporing van de overheidsfinanciën werd tot 1985 succesvol gekeerd. Een aantrekkende wereldeconomie en loonmatiging na de ondertekening van het Akkoord van Wassenaar zorgden voor economisch herstel uit een diepe recessie.