Mr. M.A. (Marianne) Tellegen

Invloedrijke eigengereide directeur van het Kabinet der Koningin, vertrouwelinge van Wilhelmina en vriendin van Juliana, functioneerde tevens als een soort politieke contactfunctionaris van het staatshoofd. Strijdbaar feministe en moedig leiding gevend aan het verzet. Zeer vertrouwelijke gesprekspartner van Drees¹ en bevriend met Beel² en prins Bernhard. Kwam tijdens de kwestie-Soestdijk (Hofmans-affaire) in een moeilijke positie door de eigen weg die haar 'chef' (Juliana) vaak ging. Was zowel thuis in het politieke establishment als in de literaire bohème. Plus royaliste que la reine.

functie(s) in de periode 1945-1959: directeur Kabinet van de Koning(in)

• - 

  ambtenaar (tijdelijk adjunct-commies) ter secretarie, gemeente Utrecht, 1921
• - 

  ambtenaar (adjunct-commies) afdeling maatschappelijke aangelegenheden, gemeente Utrecht, from 1922 until 1924
• - 

  chef afdeling maatschappelijke aangelegenheden (hoogste rang: referendaris), gemeente Utrecht, from 1924 until April 1942
• - 

  directeur Kabinet der Koningin, from 15 October 1945 until 1 July 1959

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

• - 

  voorzitter CVVAV (Comité tot Verdediging van de Vrijheid van Arbeid voor de Vrouw) (in jaren dertig)
• - 

  voorzitter Nederlands Vrouwencomité
• - 

  lid Nationale Advies Commissie (adviescollege voor de samenstelling van de Voorlopige Staten-Generaal), from 20 July 1945 until 16 November 1945
• - 

  lid College van Curatoren Rijksuniversiteit Utrecht, from 1946 until 1965

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Speelde na het uitroepen van de spoorwegstaking in september 1944 een coördinerende rol bij het verstrekken van 'uitkeringen' aan de stakende spoorwegmensen
• - 

  De eerste directeur van het Kabinet der Koningin die niet van adel was, de eerste vrouw en bovendien niet voortkomend uit de eigen staf
• - 

  Eén der weinigen die Drees tutoyeerde en bij de voornaam aansprak
• - 

  Schreef boven haar zakelijke correspondentie aan koningin Juliana "Lieve Chef" of "Lieve J."
• - 

  Organiseerde in december 1949 in het Paleis op de Dam de bijeenkomst waarin Nederland de souvereiniteit aan Indonesië overdroeg

• - 

  In haar jonge jaren was zij bevriend met schrijvers als Frans Coenen en Carry van Bruggen
• - 

  Haar grootvader, B.D.H. Tellegen, was hoogleraar staatsrecht in Groningen
• - 

  Promoveerde bij prof. B.C. de Savornin Lohman
• - 

  Zij woonde op Utrechts Maliebaan in een bovenwoning naast het pand waar het hoofdkwartier van de Duitse Sicherheitsdienst was geweest en was van daaruit zeer actief in het verzet

• - 

  Dr. Max (schuilnaam in het verzet)
• - 

  Judith (schuilnaam in het verzet)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  N. Cramer, "Het Kabinet der Koningin 1841-1991. Een staatkundig-historische schets", in: Ch. Dumas en H.P.R. Rosenberg, "Het Kabinet der Koningin. Geschiedenis van het instituut en het huis aan de Korte Vijverberg" (1991), 41
• - 

  G.J. Röhmer, "M.A. Tellegen", in: "Utrechtse Biografieën", deel IV, 193
• - 

  Mineke Bosch, "Tellegen, Marie Anne (1893-1976)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel VI (digitale versie)
• - 

  W. Weenink, "Een vrouw achter de troon. Marie Anne Tellegen 1893-1976" (2014)

• - 

  familiearchief Tellegen, Nationaal Archief
• - 

  archief-M.A. Tellegen, Het Utrechts Archief

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Uitgebreide biografieën van de huidige leden van de Eerste en Tweede Kamer zijn beschikbaar via parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

• 1. 

  'Vadertje Drees'. Eén van de grootste twintigste-eeuwse politici, onder wiens leiding na de Bevrijding zowel de dekolonisatie als de wederopbouw plaatsvonden. Overtuigd sociaaldemocraat, maar wel zeer pragmatisch ingesteld ('niet alles kan, en zeker niet alles tegelijk'). Groeide op in Amsterdam en klom op van stenograaf, SDAP-wethouder van Den Haag en Kamerlid, tot minister en minister-president. Had als wethouder van Den Haag al voor 1940 een goede naam als bestuurder. In de oorlog enige tijd gijzelaar en centrale figuur in het politieke verzet. Bracht in 1947 als minister van Sociale Zaken de Noodwet Ouderdomsvoorziening tot stand, de voorloper van de AOW. Werd zowel daardoor, als door zijn leiderschap en soberheid een populair staatsman, ook buiten zijn eigen kring. Tien jaar premier van brede coalities waarvan PvdA en KVP de kern vormden. Had goede contacten met Beel. Brak in de jaren '70 met zijn partij, de PvdA, uit onvrede over de koers. Sober levende en altijd eenvoudig gebleven man, die een zeer hoge leeftijd bereikte.
   
• 2. 

  Katholieke staatsman. Eén van de belangrijkste politici van na 1945. Begon zijn loopbaan als gemeenteambtenaar. In 1945 werd hij minister van Binnenlandse Zaken en als zodanig speelde hij een voorname rol bij de naoorlogse zuiveringen. Was als premier en Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon een vooraanstaande figuur in het moeizame proces van dekolonisatie. Voorstander van militair optreden (politionele acties) tegen de Republiek Indonesia. Na terugkeer uit Indië hoogleraar en in 1951 weer minister van Binnenlandse Zaken en in het kabinet-Drees III tevens vicepremier. Had een goede band met Drees. In de jaren vijftig en zestig als (in)formateur betrokken bij de vorming van diverse kabinetten, vooral van centrumrechtse signatuur. Belangrijk adviseur en vertrouweling van koningin Juliana. Gezagvol, inventief en doortastend politicus, die vaak als regelaar en 'bruggenbouwer' fungeerde. Ook een wat dorre formalistische jurist, die als bijnaam 'de Sfinx' had. In de persoonlijke omgang echter veel minzamer.