Dr. H.W.E. Moller

foto Dr. H.W.E. Moller
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Tijdschrift KSZ 1940
Source: Parlement.com.

Energieke onderwijswoordvoerder van de RKSP-Tweede Kamerfractie en stichter van de katholieke lerarenopleiding. Was zelf leraar in Amsterdam en privédocent aan de Gemeentelijke Universiteit. Actief als redacteur van enkele (katholieke) onderwijskundige tijdschriften. Behoorde tot de progressieve vleugel van zijn partij. Was tevens een belangrijk organisator op onderwijsgebied, onder andere als voorzitter van 'Ons Middelbaar Onderwijs' in Brabant. Bracht diverse studies op letterkundig gebied uit, onder meer over Vondel.

AB van R.K.-kiesvereenigingen, RKSP
functie(s) in de periode 1925-1940: lid Tweede Kamer

1.

Personal data

Surnames
Hendrik Willem Evert

Place and date of birth
Amsterdam, 8 November 1869

Place and date of death
Tilburg, 6 December 1940

2.

Party/Movement

Party/Parties
RKSP (Roomsch-Katholieke Staatspartij)

3.

Main functions and occupations

  • leraar R.K. "Sint Willibrordus College" te Katwijk aan de Rijn, from 1896
  • leraar scholasticaat te Mariëndaal
  • leraar R.K. "Sint Ignatius College" te Amsterdam, until 1912
  • privaatdocent Nederlandse taal en letterkunde, from 1907 until 1934
  • leraar geschiedenis en aardrijkskunde, Gemeentelijke Hogere Burgerschool te Amsterdam, from 1907 until 1910
  • leraar Nederlands en geschiedenis, Gemeentelijke Hogere Burgerschool te Amsterdam, from 1910 until 1913
  • privaatdocent Nederlandse literatuurgeschiedenis der zeventiende eeuw, Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, from 16 September 1910 until 1911
  • rector R.K. Leergangen te Amsterdam, sinds 1913 te 's-Hertogenbosch en vanaf 1918 te Tilburg, from 4 December 1912 until 30 November 1920 (oprichter)
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 15 September 1925 until 6 December 1940
  • lid gemeenteraad van Tilburg, from 6 September 1927 until 2 September 1935 (nam ontslag, ondanks zijn herverkiezing en nadat zijn geloofsbrieven al waren goedgekeurd)
  • wethouder (van sociale zaken) van Tilburg, from 27 September 1929 until 2 September 1935
  • lid gemeenteraad van Tilburg, from 5 September 1939 until 6 December 1940

4.

Party political functions

Leading candidate on list
  • lijstaanvoerder RKSP Tweede Kamerverkiezingen 1937 (kieskring Tilburg)

5.

Other positions

  • redacteur recensieblad "Lectuur", from 1904
  • redacteur "Geschiedkundige Bladen", from 1905 until 1940
  • redacteur "Boekenschouw", from 1906 until 1940
  • redacteur Tijdschrift voor Zielkunde en Opvoedingsleer (oprichter)
  • voorzitter Vereniging "Ons Middelbaar Onderwijs" in Noord-Brabant, from 1914 (door hem opgericht als "Ons Handelsonderwijs")
  • secretaris-penningmeester dagelijks bestuur curatorium R.K. Leergangen
  • redacteur tijdschift "Opvoeding en Onderwijs", from February 1908
  • lid bestuur Bond van R.K. Leeszalen, from 1916
  • lid bestuur Psychologisch-Pedagogisch Instituut, R.K. Leergangen, around 1919
  • bibliothecaris, boekerij R.K. Leergangen, around 1919
  • redacteur "Tijdschrift voor Taal en Letteren", from 1918
  • redacteur "Historisch Tijdschrift", from 1921 until 1940
  • hoofdredacteur "Roeping, Maandschrift voor schoonheid", from 1 October 1922 (oprichter)
  • lid kerkbestuur parochie H. Margarita Maria
  • lid hoofdbestuur ANV (Algemeen Nederlandsch Verbond), around 1926 and still in 1938

Derived functions
  • voorzitter begrotingscommissie voor hoofdstuk VI (Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen) 1937 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
  • voorzitter begrotingscommissie voor hoofdstuk VI (Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen) 1939 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)

6.

Education

Secondary education
  • Latijns klein-seminarie (Orde van de Jezuïten) te Culemborg, from 1889

Higher education
  • wijsgerige en natuurwetenschappelijke studie te Velp en Oudenbosch (bij de Jesuïeten), until 1900

Academic education
  • letteren (gepromoveerd op dissertatie), Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, from 1900 until 24 January 1907

7.

Activities

as Member of the Parliament
  • Was onderwijswoordvoerder der RKSP-fractie. Hield zich ook bezig met ambtenarenzaken en koloniale zaken.
  • Interpelleerde in 1926 minister De Geer over de classificatie van de gemeenten zoals die was neergelegd in het Bezoldigingsbesluit voor Burgerlijke Ambtenaren
  • Verdedigde in 1934 namens de minderheid van zijn fractie de door minister Marchant voorgestelde spellingsvereenvoudiging
  • Door aanneming in 1938 (met 47 tegen 46 stemmen) van een door hem ingediend amendement op de begroting van O.K. en W. 1939 sprak een meerderheid van de Tweede Kamer zich uit voor het principe van de subsidiëring van het bijzonder hoger onderwijs (1 december 1938)

Dissenting voting behaviour (2/5)
  • Behoorde in 1932 tot de acht leden van zijn fractie die tegen een wetsvoorstel stemden over verlaging van uitkeringen aan gemeenten en provincies, ten einde tot salarisverlaging van hun ambtenaren te komen
  • Behoorde in 1935 tot de minderheid van zijn fractie die tegen een (onaanvaardbaar verklaard, en aangenomen) amendement-Suring stemde over beperking van de bevoegdheid van de regering om in te grijpen in ambtenarensalarissen (lagere overheid)

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

8.

Miscellaneous

Private life
  • Was geheelonthouder en esperantist
  • Sprak op Vlaamse congressen. Pleitte krachtig voor culturele verbondenheid tussen Vlaanderen en Nederland.
  • Stapte in 1920 op bij de R.K. Leergangen na een conflict met het curatorium
  • Zijn (tweede) zoon Lodewijk sneuvelde op 10 mei 1940 bij de verdediging van de vliegbasis in Valkenburg (Z.H.). Zijn andere zoon was in 1915 overleden.

Pseudonyms and nicknames
  • A.B. de B (pseudoniem)
  • dr. Paul van Noordhorn (pseudoniem), from 1910 until 1913
  • A. van Wijk (pseudoniem), 1910
  • H. van Damme Gotiese (pseudoniem), 1913

9.

Publications

Publications
  • Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld (1938)
  • H. van der Hoeven, "Möller, Hendrik Willem Evert (1869-1940)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel IV, 333
  • H.H. Knippenberg, "H.W.E. Moller" (1952)
  • A.H.M. van Schaik, "Dr. Hendrik Moller, 1869-1940. Een ongemakkelijk initiator van onderwijs en cultuur in Noord-Brabant" (1988)

publicaties over en van letterkundigen
gegevens uit de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

archivalia
archief-Moller, KDC Nijmegen

10.

Family

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Extended version

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.