Mr. J.H. van Maarseveen - Main contents

Katholieke staatsman die in de eerste naoorlogse jaren een belangrijke rol speelde als minister. Was voor 1945 advocaat en daarna Tweede Kamerlid en secretaris van de RKSP. Kreeg als minister van Justitie in het kabinet-Beel I i te maken met de bestraffing van politieke delinquenten en het gratiebeleid. Stapte als minister in het kabinet-Drees I i in 1949 over van Binnenlandse Zaken naar Overzeese Gebiedsdelen. Nam in 1949 een realistische houding aan ten aanzien van de wensen van de Republiek Indonesië en leidde de onderhandelingen over de Soevereiniteitsoverdracht i. Nadien weer korte tijd minister van Binnenlandse Zaken. Overleed in die functie. Wat stille, teruggetrokken man die zichzelf niet op de voorgrond plaatste. Hoffelijke, welbespraakte rechtsgeleerde, vol advocatentrucjes. Gewaardeerd als minister.

RKSP, KVP
functie(s) in de periode 1937-1951: lid Tweede Kamer, minister

• - 

  RKSP (Roomsch-Katholieke Staatspartij), until 22 December 1945
• - 

  KVP (Katholieke Volkspartij), from 22 December 1945

• - 

  repetitor R.K. Studentenvereniging "Veritas" te Utrecht (als student)
• - 

  advocaat en procureur (geassocieerd met mr. P. Kaag en vanaf 1925 met mr. H.P.M. Steenberghe) te Utrecht, from 1920 until 1932
• - 

  lid gemeenteraad van Utrecht, from 9 March 1928 until 5 September 1939
• - 

  rechtskundig adviseur RKWV (Rooms-Katholiek Werkliedenverbond), from 1932
• - 

  wethouder (van financiën) van Utrecht, from 3 September 1935 until 18 March 1937
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 21 September 1937 until 3 July 1946
• - 

  minister van Justitie, from 3 July 1946 until 7 August 1948
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 27 July 1948 until 10 August 1948
• - 

  minister van Binnenlandse Zaken, from 7 August 1948 until 15 June 1949
• - 

  minister van Overzeese Gebiedsdelen ad interim, from 14 February 1949 until 15 June 1949 (na het aftreden van minister Sassen)
• - 

  minister van Overzeese Gebiedsdelen, from 15 June 1949 until 27 December 1949 (naam departement gewijzigd bij K.B. van 24 december 1949)
• - 

  minister van Uniezaken en Overzeese Rijksdelen, from 27 December 1949 until 15 March 1951
• - 

  minister van Justitie ad interim, from 15 May 1950 until 10 July 1950 (na het aftreden van minister Wijers)
• - 

  minister van Binnenlandse Zaken, from 15 March 1951 until 18 November 1951

• - 

  lid bestuur RKSP afdeling Utrecht
• - 

  lid fractiebestuur KVP Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 21 May 1946 until 3 July 1946

• - 

  vicevoorzitter Staatscommissie onderzoek Grondwetsherziening vanwege hervorming van de staatkundige structuur van het Koninkrijk (Staatscommissie-Beel), from 29 September 1947 until March 1948
• - 

  voorzitter Staatscommissie inzake de Grondwetsherziening, from 7 April 1951 until 15 November 1951 (samen met Van Schaik)

• - 

  gymnasium te Utrecht

• - 

  rechtswetenschap (gepromoveerd op stellingen), Rijksuniversiteit Utrecht, until 23 April 1920

• - 

  Was woordvoerder van de RKSP-fractie voor justitie en binnenlandse zaken
• - 

  Was in juni 1939 woordvoerder van de RKSP in het debat over het verslag van de Kamercommissie betreffende de zaak-Oss

• - 

  Diende in 1949 een ontwerp-Film- en Bioscoopwet in, die de overheid een grotere rol toedichtte bij het bewaken van de zedelijkheid. Dit voorstel werd na ernstige kritiek vanuit de Tweede Kamer in 1954 ingetrokken. (1.440)
• - 

  Legde op 12 en 17 mei 1949 als minister van Overzeese Rijksdelen in de Tweede Kamer verklaringen af over de instemming van het kabinet met de Van Roijen-Roem-verklaringen en de daarop gevolgde ontslagaanvrage door de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon. De Van Roijen-Roem-verklaringen voorzagen er in dat de leiders van de Republiek werd toegestaan terug te keren naar Djocja en de guerilla-oorlog door de Republiek werd beëindigd. Ook Nederland zou alle militaire operaties staken en alle politieke gevangenen vrijlaten. Verder zou er een Ronde-Tafelconferentie in Den Haag komen over overdracht van de soevereiniteit aan de Verenigde Staten van Indonesië.
• - 

  Bracht in augustus 1949 een nota uit over de resultaten van de preliminaire conferentie te Batavia en een brief over het staakt-het-vuren (786, nr. 37)
• - 

  Leidde tussen 23 augustus en 2 november 1949 de Nederlandse delegatie op de Ronde Tafelconferentie over de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië
• - 

  Was in december 1949 met Stikker de voornaamste verdediger van het wetsvoorstel Soevereiniteitsoverdracht Indonesië, dat in de Tweede Kamer met 71 tegen 29 stemmen en in de Eerste Kamer met 34 tegen 15 stemmen werd aanvaard.
• - 

  Bracht in 1950 een Nota over de ontwikkeling van zaken in Indonesië uit, onder meer over de totstandkoming van de federale staat en het zelfbeschikkingsrecht van minderheden (1.657)
• - 

  Bracht in 1950 het Besluit Bewindsregeling Nieuw-Guinea (Stb. J 599) tot stand. De Bewindsregeling bevatte bepalingen over de geldigheid van wettelijke regelingen in Nieuw-Guinea, de inrichting van het bestuur (Gouverneur, ordonnanties, Raad van Diensthoofden, Nieuw-Guinea Raad, begroting, bestuursindeling) en het rechtswezen. Hij diende in 1950 een wetsvoorstel in om de Bewindsregeling wettelijk vast te leggen. (1.710)
• - 

  Zat in december 1950 de (mislukte) conferentie (van 4 t/m 27 december 1950) in Den Haag over het vraagstuk van de staatkundige status van Nieuw-Guinea. In januari 1951 bracht hij een nota uit betreffende het verloop van de onderhandelingen. (2.051)
• - 

  Verbeterde in 1951 als minister van Binnenlandse Zaken de pensioenvoorziening voor ambtenaren
• - 

  Verdedigde in 1951 samen met minister Lieftinck in de Tweede Kamer met succes een wetsvoorstel over voorzieningen ten aanzien van de financiële verhouding tussen Rijk en gemeenten. Het wetsvoorstel was mede ingediend door minister Teulings. De wet kwam in 1952 in het Staatsblad. (1.991)

• - 

  Bracht in 1946 als minister van Justitie een wet (Stb. G 315) tot stand waarbij de wedden van rechters en griffiers werden op getrokken naar het ambtelijk niveau. Anciënniteit was niet langer een criterium bij een rechterlijke loopbaan; rechter-plaatsvervangers kregen meer mogelijkheden om rechter te worden. (213)
• - 

  Bracht in 1947 een wet nadere voorzieningen met betrekking tot de bijzondere rechtspleging (Stb. H 206) tot stand. De bepalingen van het Wetboek van Strafvordering golden in hoofdlijnen ook voor de bestraffing van politieke delinquenten, maar door versnelling van procedures moest een te lange duur van de bijzondere rechtspleging worden voorkomen. Eenvoudige afdoening van strafzaken werd mogelijk, tenzij noch de verdachte noch het openbaar ministerie zich daartegen verzetten. (372)
• - 

  Bracht in 1947 een nieuwe Wet op de rechterlijke organisatie (Stb. H 430) tot stand, waarbij tevens de salarissen werden opgetrokken. De rechterlijke macht moest zo niet langer alleen toegankelijk zijn voor beter gesitueerden. (507)
• - 

  Bracht in 1948 een wet tot stand waarbij de bijzondere gerechtshoven, de Bijzondere Raad van Cassatie en de tribunalen werden opgeheven. De taken gingen over naar respectievelijk bijzondere strafkamers bij rechtbanken, de Hoge Raad en de kantongerechten. (627)
• - 

  Bracht in 1948 als minister van Binnenlandse Zaken een wet tot vereniging van Breukelen-Nijenrode met Breukelen-Sint Pieter tot stand
• - 

  Bracht in 1948 een wet tot herziening van de provinciale financiën in het Staatsblad (Stb. I 513). Daarbij werd onder meer het Provinciefonds ingesteld, dat wordt gevoed door opcenten op diverse belastingen. De uitkeringen uit het Fonds worden bepaald op grond van oppervlakte, inwonertal en voor een derde in gelijke delen. Het wetsvoorstel was in 1948 ingediend door minister Witteman. (735)
• - 

  Bracht in 1949 wetten tot stand tot vereniging van de gemeenten Hoogezand en Sappemeer en van de gemeenten Maarssen en Maarseveen
• - 

  Bracht in 1951 een nieuwe Kieswet (Stb. 290) in het Staatsblad, die de Kieswet uit 1896 verving. De wet zorgde voor een systematischer opgezette regeling van het kiesrecht en vereenvoudigde onder meer de regeling voor stemmen bij volmacht en voor het stemmen in een andere plaats. In plaats van jaarlijks vast te stellen kieslijsten kwam er een kiesregister. Het Centraal Stembureau werd omgevormd tot Kiesraad. Het wetsvoorstel was ingediend door minister Teulings. (2.090)
• - 

  Bracht in 1951 een wet tot voorziening in het bestuur van de gemeente Finsterwolde tot stand, waardoor de door de CPN gedomineerde gemeente onder Rijkstoezicht kwam

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Na de oorlog weigerde hij te verschijnen voor de Commissie Zuivering Staten-Generaal. Hij schreef de commissie op 24 augustus 1945, dat hij niet kon "dulden, dat zijn vaderlandsliefde en de behoorlijkheid van zijn gedrag tijdens de bezetting door uw commissie twijfelachtig zou aangemerkt worden. De ellende en gevaren der bezetting heeft hij gelaten gedragen, de smaad van eigen landgenoten na de bevrijding verdraagt hij niet."
• - 

  Was van 3 tot 21 januari 1949 waarnemend minister-president (in Nederland) vanwege een reis van Drees naar Nederlands-Indië
• - 

  In mei 1949 maakte koningin Juliana aanvankelijk bezwaar tegen de (definitieve) benoeming van hem tot minister van Overzeese Gebiedsdelen. Na tussenkomst van minister-president Drees ging zij daarmee op 23 mei alsnog akkoord. Mogelijk was de koningin ontstemd over de gang van zaken rond het ontslag van de Haagse burgemeester Visser.
• - 

  In maart 1951 leefden er bij met name de VVD bezwaren tegen voortzetting van zijn ministerschap op UOR. Hij werd toen door de KVP voorgedragen voor Binnenlandse Zaken.

• - 

  Overleed ten gevolge van angina pectoris
• - 

  Om te kunnen voorzien in het levensonderhoud van haar gezin vestigde zijn echtgenote zich na de dood van haar man als collectrice van de Nederlandse Staatsloterij.

• - 

  M.D. Bogaarts, "Maarseveen, Johannes Hendrikus van (1894-1951)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel II, 366
• - 

  M.D. Bogaarts, "De periode van het kabinet-Beel 1946-1948. Parlementaire Geschiedenis van Nederland na 1945", Band C (Nijmegen, 1989), p. 1613 e.v.
• - 

  P.P.T. Bovend'Eert, "Binnenlandse Zaken: Het 'torentje' als duiventil", in: P.F. Maas (ed.), "Het kabinet-Drees-Van Schaik. Anticommunisme, rechtsherstel en infrastructurele opbouw. 1948-1951", Band B, 357

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.