I.D. Fransen van de Putte - Main contents

Voornaam liberaal in de tweede helft van de negentiende eeuw. Vernieuwingsgezind op koloniaal gebied. Markante Zeeuw zowel door zijn voorkomen als accent. Scherpe, geestige man, die beschikte over een goed verstand. Niet geheel vrij van ijdelheid. Was succesvol ondernemer in Nederlands-Indië. Werd na een jaar Kamerlidmaatschap in 1863 minister van Koloniën en kwam in 1866 in conflict met Thorbecke i over de koloniale grondpolitiek. Vormde toen zelf een kabinet i, dat echter door Thorbecke c.s. snel ten val werd gebracht. Trachtte tijdens zijn tweede periode als minister tevergeefs te bemiddelen in het conflict tussen de koning en diens oudste zoon Willem. In die kabinetsperiode brak de Atjeh-oorlog uit. Speelde later ook als Eerste Kamerlid nog een vooraanstaande rol.

Puttianen, Liberalen
functie(s) in de periode 1862-1902: lid Tweede Kamer, lid Eerste Kamer, minister

• - 

  lichtmatroos op de koopvaardij firma "A. van Hoboken & Zn.", from 1838
• - 

  eerste stuurman bij de koopvaardij, until 1848
• - 

  administrateur suikerfabriek "Pandji" te Besoeki (Nederlands-Indië), from May 1849 until 31 December 1850
• - 

  pachter suikerfabriek "Pandji" te Besoeki (Ned.-Indië), from 1 January 1851 until 1852
• - 

  eigenaar suikerfabriek "Pandji" te Besoeki (Ned.-Indië), from 1852 until 1861
• - 

  mede-eigenaar tabaksonderneming te Bondowoso (Ned.-Indië), from 1855 until 1861
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 24 April 1862 until 2 February 1863 (voor het kiesdistrict Rotterdam)
• - 

  minister van Koloniën, from 2 February 1863 until 31 May 1866 (formeel ontslag per 30 mei 1866)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 19 September 1866 until 1 October 1866 (voor het kiesdistrict Rotterdam)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 19 November 1866 until 3 January 1868 (voor het kiesdistrict Rotterdam)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 25 February 1868 until 6 July 1872 (voor het kiesdistrict Rotterdam)
• - 

  minister van Koloniën, from 6 July 1872 until 27 August 1874
• - 

  minister van Marine ad interim, from 18 December 1873 until 16 May 1874 (na het aftreden van minister Brocx)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 18 November 1874 until 3 August 1880 (voor het kiesdistrict Hoorn)
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, from 21 September 1880 until 11 October 1884 (voor Zuid-Holland)
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, from 17 November 1884 until 17 August 1887 (voor Zuid-Holland)
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, from 19 September 1887 until 27 March 1888 (voor Zuid-Holland)
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, from 1 May 1888 until 3 March 1902 (voor Zuid-Holland)

• - 

  kabinetsformateur, from 29 January 1866 until 8 February 1866
• - 

  kabinetsformateur (met E.J.J.B. Cremers en later ook G. de Vries), from 12 July 1879 until 22 July 1879 (poging mislukte)

• - 

  lid Commissie van Advies van de "leader" der liberalen (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from June 1876 until 1877

• - 

  tijdelijk voorzitter van de ministerraad (afwisselend in de periode 1872-1874)
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from April 1874 until August 1874
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1875 until November 1877
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from September 1876 until September 1877
• - 

  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor hoofdstuk IX (Koloniën) 1877 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from November 1877 until November 1878
• - 

  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor hoofdstuk VI (Marine) 1879 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
• - 

  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor het wetsontwerp goedkeuring der huwelijksverbindtenis van Z.M. den Koning, 1878
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from November 1879 until February 1880
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from September 1881 until May 1882
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from September 1882 until December 1882
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from March 1883 until September 1883
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from July 1884 until September 1884
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from July 1885 until September 1887
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from November 1887 until March 1888
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from July 1888 until September 1888
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from April 1889 until December 1889
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from April 1890 until December 1890
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from April 1891 until May 1894
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from September 1894 until December 1895
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from 2 September 1896 until April 1897
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from September 1897 until April 1899
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from July 1899 until December 1899
• - 

  lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), from April 1900 until 3 March 1902

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

• - 

  lagere school te Goes, from 1828 until 1833

• - 

  kostschool te Medemblik, from 1833 until 1835

• - 

  officiersopleiding KIM (Koninklijk Instituut voor de Marine) te Medemblik, from 1 October 1835 until 31 January 1838 (zie nadere bijzonderheden)

• - 

  Sprak als Tweede Kamerlid vooral over koloniale aangelegenheden
• - 

  Interpelleerde in 1867 minister Trakranen over het te volgen koloniaal beleid
• - 

  Interpelleerde in 1876 minister Van Goltstein over de suikerkwestie
• - 

  Sprak als Eerste Kamerlid over diverse onderwerpen (waterstaat, buitenlandse zaken, koloniën)
• - 

  Interpelleerde op 29 december 1883 minister Heemskerk over de benoeming van Van Rees tot Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië
• - 

  Interpelleerde op 14 april 1887 minister Sprenger van Eyk over onder meer de berri-berri in Atjeh en de moeilijkheden op Celebes
• - 

  Interpelleerde op 9 augustus 1887 minister Sprenger van Eyk over de koffieproductie op Java
• - 

  Interpelleerde op 15 juli 1890 minister Havelaar over de toestand der grachten in de residentie
• - 

  Interpelleerde op 8 juni 1894 minister Röell over de (jongste) ontbinding van de Tweede Kamer
• - 

  Interpelleerde op 29 december 1894 minister Van der Sleyden over de ontbinding van de Tweede Kamer en over de toestand van de zeewering tussen Scheveningen en Hoek van Holland en in 1897 over de toestand van het boezemwater in Delfland

• - 

  Behoorde in 1889 tot de minderheid van zestien liberalen die vóór de wijziging van de Lager-onderwijswet van het kabinet-Mackay stemde
• - 

  Was in 1890 één van de afwezige liberalen bij de stemming over de begroting van Koloniën. De verwerping met één stem verschil leidde tot het aftreden van minister Keuchenius.

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Beperkte als minister van Koloniën (1863-1866) de verplichte cultures, schafte de verplichte diensten in de Gouvernementsbossen op Java en bestraffing met de rotan af en verbood het contracteren met desahoofden
• - 

  Diende in 1865 een wetsvoorstel in tot vaststelling van de grondslagen waarop ondernemingen van landbouw en nijverheid in Nederlands-Indië konden worden gevestigd. Deze 'Cultuurwet' moest het afstaan in erfpacht van woeste gronden op Java aan particulieren mogelijk maken, aan inboorlingen het recht verzekeren van vrije beschikking over persoon en arbeid en aan Javanen grondrechten toekennen, alsmede conversie van communaal grondbezet in individueel eigendom mogelijk maken.
• - 

  Bereikte samen met minister Gericke van Herwijnen in 1872 een overeenkomst met de Engelsen over de overdracht van de Nederlandse bezittingen aan de Kust van Guinea en over de Nederlandse invloed op Sumatra

• - 

  Bracht in 1864 de Wet inzake de Rijksinstelling van onderwijs in de taal-, land- en volkenkunde van Nederlandsch-Indië tot stand
• - 

  Bracht in 1864 de Indische Comptabiliteitswet tot stand, waardoor de begroting van Nederlands-Indië onder directe controle van de Staten-Generaal werd gebracht
• - 

  Bracht in 1865 Regerings-Reglementen tot stand voor Suriname en Curaçao

• - 

  Kwam in 1866 in het kabinet in conflict met Thorbecke over de vraag of het Wetboek van Strafrecht voor Nederlands-Indië bij wet (zoals Thorbecke wilde) of bij K.B. (zoals hij wilde) moest worden vastgesteld. Dit was voor Thorbecke en Olivier reden om hun ontslag in te dienen.
• - 

  Bood op 18 mei 1866 met de overige ministers zijn ontslag aan, nadat de Tweede Kamer een dag eerder met 44 tegen 28 stemmen een amendement-Poortman had aangenomen op zijn ontwerp-Cultuurwet. Dit verzoenend bedoelde amendement verzekerde de inlander het recht op gebruik van grond, maar nog zonder recht op eigendom. Fransen van de Putte vond het amendement strijdig met de strekking van zijn wetsvoorstel en had geen vertrouwen in verdere samenwerking met de Thorbeckianen. Het wetsvoorstel werd op zijn voorstel ingetrokken.
• - 

  Werd in 1873 door Blussé en Nierstrasz geïnterpelleerd over de zorgwekkende toestand in Atjeh en over de Nederlandse oorlogsverklaring aan Atjeh
• - 

  Bemiddelde in 1874 tevergeefs tussen Koning Willem III en diens zoon Willem over de relatie van die laatste met Jkvr. Mathilde van Limburg Stirum

• - 

  Werd van school gestuurd nadat een scherf van een waterkom die door één van de leerlingen was gegooid een onderofficier had verwond. Nadat de klas een collectieve straf had opgelegd gekregen, nam hij de schuld op zich.
• - 

  Verwierf als fabrikant in Indië een groot kapitaal. Deed in 1861 zijn fabriek over aan zijn broer André.
• - 

  Zijn echtgenote was een nicht van jhr. J.P. Cornets de Groot, minister en staatsraad
• - 

  Dochters van hem waren gehuwd met respectievelijk een zoon van jhr. J.G.H. van Tets van Goudriaan (minister) en een zoon van G.C.J. van Reenen, minister en Tweede Kamerlid

• - 

  Versloeg in 1877 bij de periodieke verkiezingen met een ruim verschil jhr. A.F. de Savornin Lohman (a.r.)
• - 

  Werd in 1880 bij de tussentijdse verkiezing van een Eerste Kamerlid in Provinciale Staten van Zuid-Holland bij de eerste stemming gekozen. Hij kreeg 38 van de 67 stemmen. W.C.M. Begram kreeg 16 stemmen, drie anderen samen tien.
• - 

  Werd in 1884 bij de verkiezing van Eerste Kamerleden in Provinciale Staten van Zuid-Holland met 47 van de 78 stemmen herkozen. Op J.D.C.C.W. baron De Constant Rebecque werden 12 stemmen uitgebracht.
• - 

  Versloeg in 1887 bij de verkiezing van Eerste Kamerleden in Provinciale Staten van Zuid-Holland met 46 tegen 22 stemmen jhr. P.J. van Swinderen (arp)
• - 

  Versloeg in 1888 bij de verkiezing van Eerste Kamerleden in Provinciale Staten van Zuid-Holland met 44 tegen 24 stemmen jhr. A.J.A. van Rijckevorsel (r.k.)

• - 

  lid Eerste Kamer, 1874 (gekozen in plaats van E.J.A. graaf van Bylandt; bedankte omdat hij inmiddels tot Tweede Kamerlid was gekozen)
• - 

  minister van Buitenlandse Zaken of Koloniën, November 1877 (geweigerd)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  B.H. Pekelharing, "I.D. Fransen van de Putte", in: Mannen en Vrouwen van beteekenis in onze dagen, (1899), deel 30, aflevering 9
• - 

  N.G. Pierson "Levensbericht van I.D. Fransen van de Putte" in: Levensberichten Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde 1902/1903, 17-78
• - 

  R. Reinsma, "Sociaal-economische denkbeelden van Fransen van de Putte", in: Tijdschrift voor Geschiedenis (1957), 62
• - 

  C. Fasseur, "Van suikercontractant tot Kamerlid, bouwstenen voor een biografie van Fransen van de Putte (de jaren 1849-1862)" in Tijdschrift voor Geschiedenis, 88 (1975) 333-354
• - 

  R.E. van Ditzhuizen, "I.D. Fransen van de Putte, lid Eerste Kamer 1880-1902", in: A. Postma e.a. (red.), "Aan deze zijde van het Binnenhof" (1990)
• - 

  Rijks Geschiedkundige Publicatiën: "Dagboeken en aantekeningen van Willem Hendrik de Beaufort 1874-1918", (bewerkt door J.P. de Valk en M. van Faasen), RGP kleine serie 73, band 1 (1993), 170
• - 

  P. Consten, "I.D. Fransen van de Putte (1822-1902). Het leven van een selfmade politicus" (2019)
• - 

  Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel IV, 1099
• - 

  Onze Afgevaardigden, 1897, 1901
• - 

  Ned. Patriciaat, 1974

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.